AHet was de laatste grootscheepse poging van Hitler om de Tweede Wereldoorlog naar zijn hand te zetten. Hij en zijn staf stuurden een verrassend grote troepenmacht naar het Westfront om de geallieerde troepenmacht te verjagen, met de bedoeling om uiteindelijk Antwerpen te bereiken. Het Ardennen-offensief van de nazi’s begon op 16 december 1944 (www.isgeschiedenis.nl/nieuws/het-ardennen-offensief/).
De Slag om de Ardennen (ook wel Ardennenoffensief, Engels: Battle of the Bulge) was het laatste grote offensief van de Duitse Wehrmacht aan het westfront in de Tweede Wereldoorlog. De slag vond plaats van 16 december 1944 tot 25 januari 1945 en werd gewonnen door de geallieerden.
In de Engelstalige wereld staat deze strijd bekend onder de naam Battle of the Bulge, zo genoemd vanwege de vorm van de frontlijn (een uitstulping of zak) (https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_om_de_Ardennen).
![]()
Op 16 december 1944 lanceren de Duitsers een laatste grootschalig offensief in de Ardennen om zo de Britten van de Amerikanen te scheiden en op te rukken naar Antwerpen. De geallieerde troepen worden volledig verrast door de Duitse aanval. Toch slagen kleine geallieerde eenheden erin de Duitse opmars te vertragen, onder meer tijdens de slag om Bastogne. Een slag die cruciaal is voor het verdere verloop van de oorlog (www.tweedewereldoorlog.nl/themas/oorlog-wereldwijd/opmars-geallieerden-west-europa/ardennenoffensief/). Er zijn dan ook vele boeken over geschreven, zoals A Tour of the Bulge Battlefields.
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
En vergeet de films niet...
De geallieerden zagen een grootscheepse aanval van de Duitsers niet aankomen, omdat ze ervan overtuigd waren dat het Duitse leger daar inmiddels teveel voor verzwakt was geraakt. Maar op 16 december begon de Duitse aanval. De Amerikaanse legerbases tussen Monschau en Echternach werden aangevallen. De aanval kwam volledig onverwachts voor de geallieerden, door het nevelige weer waren de Duitse troepen namelijk ongezien opgerukt richting het westen. In de eerste dagen boekten de nazi’s op verschillende plekken terreinwinst. De geallieerde troepen begrepen niet goed wat hen overkwam en raakten in paniek.
...
In de door de geallieerden verdedigde plaatsen St. Vith en Bastenaken stokte de opmars van het leger van de nazi’s echter. De strijd om Bastenaken was hevig, maar uiteindelijk hielden de geallieerden stand. Ook werd na een week het weer beter, zodat de gelegenheid ontstond om versterkingen te laten landen, want het luchtruim werd al geruime tijd gecontroleerd door de geallieerden. Het offensief liep niet meer volgens plan voor de Duitsers, want Bastenaken had eigenlijk al binnen een paar uur ingenomen moeten worden.
...
De Amerikanen wonnen de strijd om Bastenaken nadat de Amerikaanse generaal George S. Patton en zijn troepen de geallieerden te hulp schoten. Hierdoor dreigde het hele Ardennenoffensief van de nazi’s te mislukken. Hitler wilde hier aanvankelijk niets van weten, maar rond het einde van het jaar gaf hij de overgebleven Duitse troepen toestemming om zich terug te trekken.
Toch gaven ze zich niet zomaar gewonnen. Hevig vechtend bereikten ze door de Ardennen het Duitse grondgebied. Op nieuwjaarsdag 1945 voerde de Duitse Luftwaffe nog een laatste grootscheepse aanval uit. De Luftwaffe vernielde met 1100 vliegtuigen zo’n 300 geallieerde vliegtuigen in Noord-Frankrijk, Nederland en België, maar verloor er zelf ook ruim 300. Dit vormde het einde van de Duitse opmars. De nazi’s kwamen het mislukken van het Ardennen-offensief nooit meer te boven en verloren de Tweede Wereldoorlog een half jaar later (www.isgeschiedenis.nl/nieuws/het-ardennen-offensief/).
De strijd was niet fijn of netjes. Zo werden er ook oorlogsmisdaden gepleegd:
Het is bekend geworden als 'The Malmedy Massacre' (het Malmedy Bloedbad), al gebeurde het nabij het dorpje Baugnez. Op dit punt werd een groot aantal Amerikaanse soldaten koelbloedig doodgeschoten nadat zij zich hadden overgegeven aan de Duitsers (www.strijdbewijs.nl/ardennen/noord/p2.htm). Op zondag, 17 december 1944, rond de klok van 12.15 uur stopte de colonne Battery B van de 285th Field Artillery Observation Battalion bij het hoofdkwartier, aan de oostkant van Malmedy, van het 291st Engineer Combat Battalion. De commandant van het 291st, Colonel David E. Pergrin, raadt Lieutenant Virgil T. Lary aan een andere route te kiezen en de colonne via Stavelot te laten rijden. Maar Larry neemt het risico om toch de N23/32 (de tegenwoordige N 62) te nemen richting Baugnez en naar Ligneuville.
....
In de verte zag Lary een bulldozer voor zich rijden. Plots brak de hel los toen Duitse tanks het vuur openden op de colonne. Over de weg vanaf Thirimont die parallel loopt met de N23 denderde een Duitse colonne noordwaarts richting Bagatelle. Vanaf een kleine kilometer afstand werd de voorste Amerikaanse truck uitgeschakeld en het konvooi kwam tot stilstand. Over het veld kwamen Duitsers al schietend aangerend (dit wordt hier en daar bestreden, daar het veld erg moeilijk over te steken zou zijn geweest vanwege de drassigeheid, maar voor Amerikaanse soldaten zich schuil hielden in de greppel en achter voertuigen, kan de suggestie gewekt worden dat er Duitsers bezig waren het veld over te steken). De bestuurder van de bulldozer wist zijn machine vol gas weg te sturen van het vuurgevecht en reed naar Ligneuville waar hij Captain Green waarschuwt (zie het drama bij Hotel du Moulin, Ligneuville). Ondertussen waren verschillende Amerikanen in de greppel gekropen naast de weg om enige dekking te vinden tegen het vuur van de Duitse tanks. Verscheidende voertuigen stonden in brand en het was een chaos. Lary gaf opdracht het schieten met de lichte wapens te stoppen en zich maar over te geven aan de Duitsers. Terwijl de meesten zich overgaven renden enkele mannen naar het café op de hoek om dekking te zoeken....In een SdKfz 251, een licht pantser voertuig, kwam de commandant van het 3de Battalion, SS Hauptsturmführer Diefenthal aangereden. Diefenthal gaf opdracht de mannen bij het café op te halen en alle gevangenen, waaronder de MP, Homer Ford, in het open veld naast het café op te stellen in acht rijen en te fouilleren. ...Iets na 14.00 uur werd de order aan sergeant Hans Siptrott gegeven, commandant van tank 731, om het vuur te open op de gevangenen....Als door een wonder bleken nog verschillende Amerikaanse soldaten in leven. Onder hen Lary, met twee schotwonden, en Homer, met één schotwond. De Duitsers die bezig waren op te breken en verder te trekken zagen plots een groep van ongeveer 20 man opspringen en over het veld rennen noordwaarts naar de bossen. De Duitse troepen draaiden hun wapens wederom richting het veld en openden weer het vuur. Ongeveer twaalf mannen zetten daarop koers naar het café om daar dekking te zoeken. De Duitsers staken het café in brand en de mannen die naar buiten kwamen werden alsnog vermoord.
...
Na de oorlog werd een rechtzaak gehouden tegen 73 manschappen uit de 1st SS-Panzer Division. Op 16 mei 1946 begon de rechtzaak in Dachau. Niet alleen stonden de mannen terecht voor de 'Malmedy Massacre', zeker ook van tien andere zaken werden de mannen beschuldigd. Over de gehele route die Kampfgruppe Peiper had gevolgd, via Honsfeld, Bullingen, Ligneuville, Cheneux, Stavelot, Trois Ponts, Stourmont, Wanne, Lutrebois en Petit Thier waren uitwassen en excessen uitgevoerd onder de krijgsgevangen maar ook onder de burgerbevolking van België.... Peiper zijn verleden bleef hem achtervolgen in Duitsland. In 1972 verhuisde hij naar Frankrijk. Op 14 juli 1976 werd vlak na het middernachtelijke uur een molotov-cocktail door het raam in zijn huis in Traves gegooid door Franse communisten. Peiper kwam om door de rookvergiftiging. (www.strijdbewijs.nl/ardennen/noord/p2.htm).
![Is dit een Amerikaanse tank? Neen, een als M10 vermomde Duitse PzKpfw V Panther]( "Is dit een Amerikaanse tank? Neen, een als M10 vermomde Duitse PzKpfw V Panther")
De Duitsers zorgden ook voor verwarring:
Eén team verandert de bewegwijzering bij het kruispunt van Mont Rigi in de ochtend van de 17de december. Hierdoor neemt het 16de Regiment van de 1st US Infantry Division de langste route naar Waimes. Een ander team wist Malmédy binnen te dringen en zelfs in een café een glas te drinken met een Amerikaanse GI. Dit team bracht rapport uit dat er alleen maar service eenheden in Malmédy waren en dat deze zich terug zouden trekken. Deze informatie zou leiden tot een aanval van de eenheden onder leiding van Skorzeny op Malmédy. Een ander team wist zoveel onrust te zaaien onder passerende Amerikanen dat deze besloten terug te keren. Er was ook een team dat de telefoondraden wist te knippen tussen de hoofdkwartieren van Hodges en Bradley. Eén groep wist daadwerkelijk de Maas te bereiken (www.strijdbewijs.nl/ardennen/noord/p5.htm).
De strijd duurde tot 25 januari 1945 en was het laatste offensief van het Duitse leger. Onder ijzige omstandigheden werd verwoed gevochten om elke heuvel....Het mooie Ardennenlandschap was in 1944 een rustig gedeelte van het westfront, waar de oorlog voor de Amerikaanse soldaten op een vakantie leek. De manschappen rustten hier uit van de heftige gevechten in het Hürtgenwald en nieuwkomers konden hier in alle rust wennen aan het leven aan het front. Met nog maar ruim een week tot kerstmis waren de gedachten van de mannen al bij het feest van de vrede. Voor de Duitsers was nauwelijks iemand bang. Het Duitse leger is verslagen en het winterse Ardennengebied leek onbruikbaar voor een tegenoffensief.
Maar in de vroege ochtend van 16 december werden de Amerikanen verrast. Hitler lanceerde een stoutmoedige aanval, juist daar waar niemand aan de kant van de geallieerden het had verwacht, in de Ardennen. De Duitsers wilden hier de zwakke geallieerde troepen met hun verrassingsaanval verslaan en helemaal oprukken naar Antwerpen. De verrassing was enorm onder de geallieerden en een chaos dreigde. Kleine groepjes Amerikanen wisten echter de opmars van de Duitsers te vertragen, die met steeds meer problemen te maken kregen gedurende het offensief.
Nadat de Amerikanen Bastogne hadden weten te behouden, waarbij de omsingelde 101st Airborne Division zich wereldberoemd maakt, kregen ze de situatie in de Ardennen weer onder controle. Het zou echter nog weken duren voordat de Duitse legers weer terug waren gedrongen naar hun oude posities.
Tijdens het Ardennenoffensief kwamen meer dan 40.000 soldaten van de verschillende strijdende partijen om. Van de Amerikaanse soldaten, die zo rijkhalzend uitkeken naar het vieren van kerst in de rustige Ardennensector, waren velen gedood, gewond, gevangen genomen of vermist. Kerst 1944 zou voor hen voor altijd een ijskoude herinnering blijven (www.npogeschiedenis.nl/nieuws/2009/
december/Ardennenoffensief-vijfenzestig-jaar-geleden.html). Bizar eigenlijk want 30 jaar eerder hadden de Duisters nog kerst gevierd in de eerste wereldoorlog....
Maar goed, even terug naar de Ardennen. Die regio staat ook bekend om bijzondere bierbrouwerijen:
In het begin van de twintigste eeuw telde de Ardennen 230 brouwerijen. De Ardennen was het eerste Franse departement met een brouwtraditie. Het grootste deel van de brouwerijen was klein en werd gerund met de noodzaak om de hoge kwaliteit van hun producties te handhaven.
De twee wereldoorlogen waren fataal, veel brouwerijen overleefden het niet door de Duitse bezetter. Na de tweede wereldoorlog vereisten de nieuwe technologische ontwikkelingen aanzienlijke investeringen, er waren nog maar 21 brouwerijen in werking in 1946. De laatste, belangrijkste en bekendste, la Grande Brasserie Ardennaise de Sedan, staakte de productie in 1970 (http://meuse-ardennes.com/brouwerij-ardwen-ambachtelijk-bier-uit-de-ardennen/).
La Chouffe is volgens mij één van de bekendere brouwerijen uit de Ardennen. Al heet het dan niet La Chouffe, maar Brasserie D'Achouffe:
![]()
Aan het einde van de jaren zeventig besloten de twee zwagers, Pierre Gorbon en Christian Bauweraerts, hun eigen bier te gaan brouwen in hun eigen brouwerij. Het is allemaal begonnen met een budget van iets minder dan 5.000 euro. Voor de twee zwagers begon het als een hobby, maar al snel kende de brouwerij zijn uitbreiding. Op 27 augustus 1982 werd het eerste bier gelanceerd, namelijk de La Chouffe (www.biernet.nl/bier/merken/la-chouffe).
(https://nl.wikipedia.org/wiki/La_Chouffe) Aan het einde van de zomer van 2006 besloten de oprichters van de brouwerij om het lot van hun dierbare kabouters in handen te leggen van Duvel Moortgat, die bereid was in Achouffe te investeren en het potentieel van de brouwerij te ontwikkelen.
Ondertussen werden heel wat verbouwingswerken ondernomen om de brouwerij en de omgeving te verfraaien en vonden onze bieren hun weg naar nieuwe bestemmingen in de vier hoeken van de wereld (www.achouffe.be/nl/brouwerij#geschiedenis). Ik heb de brouwerij volgens mij bezocht voorafgaand aan deze overname.
![]()
Ik had al eens eerder over deze regio geschreven (Over de Belgische provincie Luxemburg.html). Het is niet mijn intentie om dat verhaal overnieuw te doen. Maar ik ben tegelijkertijd ook niet in de 'mood' om dat helemaal op elkaar af te stemmen, dus vooraf excuses als er dubbelingen zijn. En ik ga ook niet streven naar compleetheid of een mooie kaart, zoals hier.
Bekende Belgische bieren als Leffe, Rochefort, Maredsous, Ciney, Floreffe en Chimay vinden hun oorsprong in de Ardennen (www.boshut.be/apps/blog/bierwandelingen-in-de-ardennen) (www.ardennentop10.nl/brouwerijen.htm). Zoals uiteraard in heel België maar zeker ook in de Ardennen worden hier een paar heerlijke biertjes gebrouwen. Wat is er nu fijner dan na een fikse wandeling in de Ardeense buitenlucht jezelf eens heerlijk te trakteren op een lekker biertje bij een lokale brouwerij. Er zijn een groot aantal kleine, microbrouwerijtjes te vinden in de Ardennen. Vaak brouwen ze wat onbekende biertjes die eigenlijk alleen maar in de regio te verkrijgen zijn. Daarnaast zijn ook de grotere meer bekende brouwerijen aanwezig. Wie is inmiddels niet bekend bijvoorbeeld met de kleine kabouters van Achouffe? (www.allesoverdeardennen.nl/brouwerijen/)
Wat te doen in de Ardennen? De streek van de Ardennen is wereldvermaard voor de heerlijke streekproducten en de typische Ardense bieren horen daar ook bij ( www.ardennes-etape.nl/vakantie-ardennen/62-.html) (http://ardennen.nl/bier-uit-de-ardennen/).
Brouwerij du Bocq, Brouwerij Dubuisson, Café Le Bastognard, Café Leffe, Les 3 Fourquets brouwerij, de micro-brouwerij Marckloff {lees ik nog overal, maar volgens mij is deze gesloten (of was ik er op een woensdag of donderdag?)}, Trapistes Rochefort (zie www.ardennenwijzer.be/bekijken-link.php?id=34)
De brasserie van Bellevaux is een kleine familiebrouwerij die voor het eerst zijn deuren opende in 2006. De brasserie is gevestigd in dorpje Bellevaux niet ver van de stad Malmedy. Er worden hier vier verschillende bieren gebrouwen. De Black, de Blanche, de Blonde en de Brune. De Brune en de Blonde worden het gehele jaar door gebrouwen (www.ardennentop10.nl/brouwerijen.htm).
Proef bijvoorbeeld het lokale bier van Hastière: 'De Perle d’ Hastière'. Dit bier is een ambachtelijk, amberkleurig bier, op 8 ° hergist en gebrouwd in Quenast en gedistribueerd door Brouwerij Sandron te Ermeton-sur-Biert. Het bier wordt geschonken in de lokale horeca gelegenheden. Op 12 kilometer afstand ligt Brouwerij Caracole in Falmignoul. Hier kan je de geheimen van het bierbrouwen ontdekken. Een rondleiding met proeverij is mogelijk. Bieren die hier gebrouwen worden: Troublette, Saxo, Caracole en Nostradamus. Deze bieren zijn op de oude manier gebrouwen namelijk in koperen vaten op houtvuur. Het hele jaar door kan je op zaterdag deze brouwerij bezoeken. Tijdens de openingsuren kan men terecht in een kleine taverne waar bier en kaas, worst of taart van kip of slakken worden geserveerd (www.boshut.be/apps/blog/bierwandelingen-in-de-ardennen).
Brouwerij Caracole, Côte Marie-Thérèse, 86 te 5500 Falmignoul (www.brasserie-caracole.be/).
Brasserie Fantôme
Rue Préal, 8 , 6997 Soy
Deze familiebrouwerij brouwt niet alleen een origineel fruitig bier, maar ook meer traditionele soorten. Deze vakman streeft naar gezelligheid, breng hem een bezoekje met vrienden en klink op de vriendschap. U kan er ook uw eigen bier laten brouwen.
De Brasserie Fantôme werd in 1988 opgericht door Dany Prignon en zijn vader. Het was hun bedoeling het dorp en de streek weer tot leven te brengen door een lokale trekpleister te ontwikkelen, uitgaande van de belangstelling voor oude recepten voor tafelbier. Vroeger produceerde elk dorp zijn eigen elixir, dat verkocht werd zoals het plaatselijke brood of vlees. Het was voor de inwoners ook een gelegenheid om nog eens samen te komen en bij pot en pint te keuvelen.
De naam Fantôme verwijst naar La Roche en zijn beroemde prinses Berthe. Naast de zuiver familiale ambachtelijke brouwerij is er ter ere van dit bier een broederschap opgericht. De gebruikte gronstoffen zijn natuurlijke ingrediënten, er komen noch additieven noch conserveermiddelen aan te pas ! Het bronwater (Val d’Aisne) geeft aan het bier zijn eigenlijk caracter. De “Fantôme” is gebaseerd op een precies uitgemeten mengeling van planten en vruchten die alleen de brouwer kent (www.ardennes-etape.nl/vakantie-ardennen-Brouwerij-148/Brouwerij-Fantome-2444.html).
Brasserie Millevertus
Ruelle de la Fiels, 8
6700 Toernich (Arlon)
Na 22 jaar carrière in het Luxemburgse bankwezen, was Daniel, de meester-brouwer in spe, na zijn heroriëntering in januari 2003 op zoek naar een nieuwe uitdaging. Bij het nuttigen van een lekkere Rulles (2434) kwam hij op het idee om zijn eigen bier te lanceren. Na een bezoek aan verschillende brouwerijen en een stage van drie maanden in de brasserie Sainte-Hélène (2429) besloot hij te investeren in een artisanale brouwerij en verbouwde hij de installaties van een melkerij. Hij ontwikkelde het recept van de “mousse” en dronk de eerste slok op 15 april ter gelegenheid van de verjaardag van zijn echtgenote. Hij beschouwt zichzelf als een kok : hij zoekt nieuwe recepten door te experimenteren met verschillende ingrediënten. Vandaag gonst het in het hoofd van Daniel nog van de nieuwe projecten. Hij heeft de moed gehad om op basis van zijn bier kaas te laten maken, en amuseert zich met het uittekenen van zijn etiketten opdat elk brouwsel speciaal zou zijn (www.ardennes-etape.nl/vakantie-ardennen-Brouwerij-148/Brouwerij-Millevertus-2440.html).
In 2003 is een team van Ardennezen, tevens liefhebbers van goed bier en verlangend naar de heropleving van de brouwtraditie, het project Ardwen gestart. De kennis van de verschillende generaties van brouwers in de Ardennen hebben ervoor gezorgd dat in 2006 alles klaar was om te brouwen en de eerste Ardwen Blond te verpakken. Deze actie werd beloond in februari 2007, toen de Ardwen brouwerij een gouden medaille op het Concours Général van Parijs won (http://meuse-ardennes.com/brouwerij-ardwen-ambachtelijk-bier-uit-de-ardennen/). De traditie herleefde. De ambachtelijke bieren worden gebrouwen met een uitstekende kwaliteit water, een dubbele gisting, gekarameliseerde mout en geurige hop. Ardwen brouwt 7 verschillende smaken: blonde, ambrée, blanche, triple, cerise, rouge en de noël.
Het adres van de brouwerij: 20, Avenue Roger Ponsart 08430 LAUNOIS SUR VENCE
(http://meuse-ardennes.com/brouwerij-ardwen-ambachtelijk-bier-uit-de-ardennen/).
Op 19 kilometer van Hastière ligt Brasserie du Bocq. Deze is opgericht in 1858 door Martin Belot, is nog steeds een 100% familiebedrijf en één van de laatste traditionele Belgische brouwerijen...Brasserie de Bocq, Rue de la Brasserie 4, B-5530 Purnode
www.bocq.be/nederlands/bezoeken/index.php (www.boshut.be/apps/blog/bierwandelingen-in-de-ardennen)
Ach, er zijn meer dan genoeg bieren om na te speuren. De Ardennen zijn een regio die rijk is aan natuur, cultuur en met name bier.
De Slag om de Ardennen (ook wel Ardennenoffensief, Engels: Battle of the Bulge) was het laatste grote offensief van de Duitse Wehrmacht aan het westfront in de Tweede Wereldoorlog. De slag vond plaats van 16 december 1944 tot 25 januari 1945 en werd gewonnen door de geallieerden.
In de Engelstalige wereld staat deze strijd bekend onder de naam Battle of the Bulge, zo genoemd vanwege de vorm van de frontlijn (een uitstulping of zak) (https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_om_de_Ardennen).
Op 16 december 1944 lanceren de Duitsers een laatste grootschalig offensief in de Ardennen om zo de Britten van de Amerikanen te scheiden en op te rukken naar Antwerpen. De geallieerde troepen worden volledig verrast door de Duitse aanval. Toch slagen kleine geallieerde eenheden erin de Duitse opmars te vertragen, onder meer tijdens de slag om Bastogne. Een slag die cruciaal is voor het verdere verloop van de oorlog (www.tweedewereldoorlog.nl/themas/oorlog-wereldwijd/opmars-geallieerden-west-europa/ardennenoffensief/). Er zijn dan ook vele boeken over geschreven, zoals A Tour of the Bulge Battlefields.
En vergeet de films niet...
De geallieerden zagen een grootscheepse aanval van de Duitsers niet aankomen, omdat ze ervan overtuigd waren dat het Duitse leger daar inmiddels teveel voor verzwakt was geraakt. Maar op 16 december begon de Duitse aanval. De Amerikaanse legerbases tussen Monschau en Echternach werden aangevallen. De aanval kwam volledig onverwachts voor de geallieerden, door het nevelige weer waren de Duitse troepen namelijk ongezien opgerukt richting het westen. In de eerste dagen boekten de nazi’s op verschillende plekken terreinwinst. De geallieerde troepen begrepen niet goed wat hen overkwam en raakten in paniek.
...
In de door de geallieerden verdedigde plaatsen St. Vith en Bastenaken stokte de opmars van het leger van de nazi’s echter. De strijd om Bastenaken was hevig, maar uiteindelijk hielden de geallieerden stand. Ook werd na een week het weer beter, zodat de gelegenheid ontstond om versterkingen te laten landen, want het luchtruim werd al geruime tijd gecontroleerd door de geallieerden. Het offensief liep niet meer volgens plan voor de Duitsers, want Bastenaken had eigenlijk al binnen een paar uur ingenomen moeten worden.
...
De Amerikanen wonnen de strijd om Bastenaken nadat de Amerikaanse generaal George S. Patton en zijn troepen de geallieerden te hulp schoten. Hierdoor dreigde het hele Ardennenoffensief van de nazi’s te mislukken. Hitler wilde hier aanvankelijk niets van weten, maar rond het einde van het jaar gaf hij de overgebleven Duitse troepen toestemming om zich terug te trekken.
Toch gaven ze zich niet zomaar gewonnen. Hevig vechtend bereikten ze door de Ardennen het Duitse grondgebied. Op nieuwjaarsdag 1945 voerde de Duitse Luftwaffe nog een laatste grootscheepse aanval uit. De Luftwaffe vernielde met 1100 vliegtuigen zo’n 300 geallieerde vliegtuigen in Noord-Frankrijk, Nederland en België, maar verloor er zelf ook ruim 300. Dit vormde het einde van de Duitse opmars. De nazi’s kwamen het mislukken van het Ardennen-offensief nooit meer te boven en verloren de Tweede Wereldoorlog een half jaar later (www.isgeschiedenis.nl/nieuws/het-ardennen-offensief/).
Het is bekend geworden als 'The Malmedy Massacre' (het Malmedy Bloedbad), al gebeurde het nabij het dorpje Baugnez. Op dit punt werd een groot aantal Amerikaanse soldaten koelbloedig doodgeschoten nadat zij zich hadden overgegeven aan de Duitsers (www.strijdbewijs.nl/ardennen/noord/p2.htm). Op zondag, 17 december 1944, rond de klok van 12.15 uur stopte de colonne Battery B van de 285th Field Artillery Observation Battalion bij het hoofdkwartier, aan de oostkant van Malmedy, van het 291st Engineer Combat Battalion. De commandant van het 291st, Colonel David E. Pergrin, raadt Lieutenant Virgil T. Lary aan een andere route te kiezen en de colonne via Stavelot te laten rijden. Maar Larry neemt het risico om toch de N23/32 (de tegenwoordige N 62) te nemen richting Baugnez en naar Ligneuville.
....
In de verte zag Lary een bulldozer voor zich rijden. Plots brak de hel los toen Duitse tanks het vuur openden op de colonne. Over de weg vanaf Thirimont die parallel loopt met de N23 denderde een Duitse colonne noordwaarts richting Bagatelle. Vanaf een kleine kilometer afstand werd de voorste Amerikaanse truck uitgeschakeld en het konvooi kwam tot stilstand. Over het veld kwamen Duitsers al schietend aangerend (dit wordt hier en daar bestreden, daar het veld erg moeilijk over te steken zou zijn geweest vanwege de drassigeheid, maar voor Amerikaanse soldaten zich schuil hielden in de greppel en achter voertuigen, kan de suggestie gewekt worden dat er Duitsers bezig waren het veld over te steken). De bestuurder van de bulldozer wist zijn machine vol gas weg te sturen van het vuurgevecht en reed naar Ligneuville waar hij Captain Green waarschuwt (zie het drama bij Hotel du Moulin, Ligneuville). Ondertussen waren verschillende Amerikanen in de greppel gekropen naast de weg om enige dekking te vinden tegen het vuur van de Duitse tanks. Verscheidende voertuigen stonden in brand en het was een chaos. Lary gaf opdracht het schieten met de lichte wapens te stoppen en zich maar over te geven aan de Duitsers. Terwijl de meesten zich overgaven renden enkele mannen naar het café op de hoek om dekking te zoeken....In een SdKfz 251, een licht pantser voertuig, kwam de commandant van het 3de Battalion, SS Hauptsturmführer Diefenthal aangereden. Diefenthal gaf opdracht de mannen bij het café op te halen en alle gevangenen, waaronder de MP, Homer Ford, in het open veld naast het café op te stellen in acht rijen en te fouilleren. ...Iets na 14.00 uur werd de order aan sergeant Hans Siptrott gegeven, commandant van tank 731, om het vuur te open op de gevangenen....Als door een wonder bleken nog verschillende Amerikaanse soldaten in leven. Onder hen Lary, met twee schotwonden, en Homer, met één schotwond. De Duitsers die bezig waren op te breken en verder te trekken zagen plots een groep van ongeveer 20 man opspringen en over het veld rennen noordwaarts naar de bossen. De Duitse troepen draaiden hun wapens wederom richting het veld en openden weer het vuur. Ongeveer twaalf mannen zetten daarop koers naar het café om daar dekking te zoeken. De Duitsers staken het café in brand en de mannen die naar buiten kwamen werden alsnog vermoord.
...
Na de oorlog werd een rechtzaak gehouden tegen 73 manschappen uit de 1st SS-Panzer Division. Op 16 mei 1946 begon de rechtzaak in Dachau. Niet alleen stonden de mannen terecht voor de 'Malmedy Massacre', zeker ook van tien andere zaken werden de mannen beschuldigd. Over de gehele route die Kampfgruppe Peiper had gevolgd, via Honsfeld, Bullingen, Ligneuville, Cheneux, Stavelot, Trois Ponts, Stourmont, Wanne, Lutrebois en Petit Thier waren uitwassen en excessen uitgevoerd onder de krijgsgevangen maar ook onder de burgerbevolking van België.... Peiper zijn verleden bleef hem achtervolgen in Duitsland. In 1972 verhuisde hij naar Frankrijk. Op 14 juli 1976 werd vlak na het middernachtelijke uur een molotov-cocktail door het raam in zijn huis in Traves gegooid door Franse communisten. Peiper kwam om door de rookvergiftiging. (www.strijdbewijs.nl/ardennen/noord/p2.htm).
De Duitsers zorgden ook voor verwarring:
Eén team verandert de bewegwijzering bij het kruispunt van Mont Rigi in de ochtend van de 17de december. Hierdoor neemt het 16de Regiment van de 1st US Infantry Division de langste route naar Waimes. Een ander team wist Malmédy binnen te dringen en zelfs in een café een glas te drinken met een Amerikaanse GI. Dit team bracht rapport uit dat er alleen maar service eenheden in Malmédy waren en dat deze zich terug zouden trekken. Deze informatie zou leiden tot een aanval van de eenheden onder leiding van Skorzeny op Malmédy. Een ander team wist zoveel onrust te zaaien onder passerende Amerikanen dat deze besloten terug te keren. Er was ook een team dat de telefoondraden wist te knippen tussen de hoofdkwartieren van Hodges en Bradley. Eén groep wist daadwerkelijk de Maas te bereiken (www.strijdbewijs.nl/ardennen/noord/p5.htm).
De strijd duurde tot 25 januari 1945 en was het laatste offensief van het Duitse leger. Onder ijzige omstandigheden werd verwoed gevochten om elke heuvel....Het mooie Ardennenlandschap was in 1944 een rustig gedeelte van het westfront, waar de oorlog voor de Amerikaanse soldaten op een vakantie leek. De manschappen rustten hier uit van de heftige gevechten in het Hürtgenwald en nieuwkomers konden hier in alle rust wennen aan het leven aan het front. Met nog maar ruim een week tot kerstmis waren de gedachten van de mannen al bij het feest van de vrede. Voor de Duitsers was nauwelijks iemand bang. Het Duitse leger is verslagen en het winterse Ardennengebied leek onbruikbaar voor een tegenoffensief.
Maar in de vroege ochtend van 16 december werden de Amerikanen verrast. Hitler lanceerde een stoutmoedige aanval, juist daar waar niemand aan de kant van de geallieerden het had verwacht, in de Ardennen. De Duitsers wilden hier de zwakke geallieerde troepen met hun verrassingsaanval verslaan en helemaal oprukken naar Antwerpen. De verrassing was enorm onder de geallieerden en een chaos dreigde. Kleine groepjes Amerikanen wisten echter de opmars van de Duitsers te vertragen, die met steeds meer problemen te maken kregen gedurende het offensief.
Nadat de Amerikanen Bastogne hadden weten te behouden, waarbij de omsingelde 101st Airborne Division zich wereldberoemd maakt, kregen ze de situatie in de Ardennen weer onder controle. Het zou echter nog weken duren voordat de Duitse legers weer terug waren gedrongen naar hun oude posities.
Tijdens het Ardennenoffensief kwamen meer dan 40.000 soldaten van de verschillende strijdende partijen om. Van de Amerikaanse soldaten, die zo rijkhalzend uitkeken naar het vieren van kerst in de rustige Ardennensector, waren velen gedood, gewond, gevangen genomen of vermist. Kerst 1944 zou voor hen voor altijd een ijskoude herinnering blijven (www.npogeschiedenis.nl/nieuws/2009/
december/Ardennenoffensief-vijfenzestig-jaar-geleden.html). Bizar eigenlijk want 30 jaar eerder hadden de Duisters nog kerst gevierd in de eerste wereldoorlog....
Maar goed, even terug naar de Ardennen. Die regio staat ook bekend om bijzondere bierbrouwerijen:
In het begin van de twintigste eeuw telde de Ardennen 230 brouwerijen. De Ardennen was het eerste Franse departement met een brouwtraditie. Het grootste deel van de brouwerijen was klein en werd gerund met de noodzaak om de hoge kwaliteit van hun producties te handhaven.
De twee wereldoorlogen waren fataal, veel brouwerijen overleefden het niet door de Duitse bezetter. Na de tweede wereldoorlog vereisten de nieuwe technologische ontwikkelingen aanzienlijke investeringen, er waren nog maar 21 brouwerijen in werking in 1946. De laatste, belangrijkste en bekendste, la Grande Brasserie Ardennaise de Sedan, staakte de productie in 1970 (http://meuse-ardennes.com/brouwerij-ardwen-ambachtelijk-bier-uit-de-ardennen/).
La Chouffe is volgens mij één van de bekendere brouwerijen uit de Ardennen. Al heet het dan niet La Chouffe, maar Brasserie D'Achouffe:
(https://nl.wikipedia.org/wiki/La_Chouffe) Aan het einde van de zomer van 2006 besloten de oprichters van de brouwerij om het lot van hun dierbare kabouters in handen te leggen van Duvel Moortgat, die bereid was in Achouffe te investeren en het potentieel van de brouwerij te ontwikkelen.
Ondertussen werden heel wat verbouwingswerken ondernomen om de brouwerij en de omgeving te verfraaien en vonden onze bieren hun weg naar nieuwe bestemmingen in de vier hoeken van de wereld (www.achouffe.be/nl/brouwerij#geschiedenis). Ik heb de brouwerij volgens mij bezocht voorafgaand aan deze overname.
Ik had al eens eerder over deze regio geschreven (Over de Belgische provincie Luxemburg.html). Het is niet mijn intentie om dat verhaal overnieuw te doen. Maar ik ben tegelijkertijd ook niet in de 'mood' om dat helemaal op elkaar af te stemmen, dus vooraf excuses als er dubbelingen zijn. En ik ga ook niet streven naar compleetheid of een mooie kaart, zoals hier.
Bekende Belgische bieren als Leffe, Rochefort, Maredsous, Ciney, Floreffe en Chimay vinden hun oorsprong in de Ardennen (www.boshut.be/apps/blog/bierwandelingen-in-de-ardennen) (www.ardennentop10.nl/brouwerijen.htm). Zoals uiteraard in heel België maar zeker ook in de Ardennen worden hier een paar heerlijke biertjes gebrouwen. Wat is er nu fijner dan na een fikse wandeling in de Ardeense buitenlucht jezelf eens heerlijk te trakteren op een lekker biertje bij een lokale brouwerij. Er zijn een groot aantal kleine, microbrouwerijtjes te vinden in de Ardennen. Vaak brouwen ze wat onbekende biertjes die eigenlijk alleen maar in de regio te verkrijgen zijn. Daarnaast zijn ook de grotere meer bekende brouwerijen aanwezig. Wie is inmiddels niet bekend bijvoorbeeld met de kleine kabouters van Achouffe? (www.allesoverdeardennen.nl/brouwerijen/)
Wat te doen in de Ardennen? De streek van de Ardennen is wereldvermaard voor de heerlijke streekproducten en de typische Ardense bieren horen daar ook bij ( www.ardennes-etape.nl/vakantie-ardennen/62-.html) (http://ardennen.nl/bier-uit-de-ardennen/).
Brouwerij du Bocq, Brouwerij Dubuisson, Café Le Bastognard, Café Leffe, Les 3 Fourquets brouwerij, de micro-brouwerij Marckloff {lees ik nog overal, maar volgens mij is deze gesloten (of was ik er op een woensdag of donderdag?)}, Trapistes Rochefort (zie www.ardennenwijzer.be/bekijken-link.php?id=34)
De brasserie van Bellevaux is een kleine familiebrouwerij die voor het eerst zijn deuren opende in 2006. De brasserie is gevestigd in dorpje Bellevaux niet ver van de stad Malmedy. Er worden hier vier verschillende bieren gebrouwen. De Black, de Blanche, de Blonde en de Brune. De Brune en de Blonde worden het gehele jaar door gebrouwen (www.ardennentop10.nl/brouwerijen.htm).
Proef bijvoorbeeld het lokale bier van Hastière: 'De Perle d’ Hastière'. Dit bier is een ambachtelijk, amberkleurig bier, op 8 ° hergist en gebrouwd in Quenast en gedistribueerd door Brouwerij Sandron te Ermeton-sur-Biert. Het bier wordt geschonken in de lokale horeca gelegenheden. Op 12 kilometer afstand ligt Brouwerij Caracole in Falmignoul. Hier kan je de geheimen van het bierbrouwen ontdekken. Een rondleiding met proeverij is mogelijk. Bieren die hier gebrouwen worden: Troublette, Saxo, Caracole en Nostradamus. Deze bieren zijn op de oude manier gebrouwen namelijk in koperen vaten op houtvuur. Het hele jaar door kan je op zaterdag deze brouwerij bezoeken. Tijdens de openingsuren kan men terecht in een kleine taverne waar bier en kaas, worst of taart van kip of slakken worden geserveerd (www.boshut.be/apps/blog/bierwandelingen-in-de-ardennen).
Brouwerij Caracole, Côte Marie-Thérèse, 86 te 5500 Falmignoul (www.brasserie-caracole.be/).
Brasserie Fantôme
Rue Préal, 8 , 6997 Soy
Deze familiebrouwerij brouwt niet alleen een origineel fruitig bier, maar ook meer traditionele soorten. Deze vakman streeft naar gezelligheid, breng hem een bezoekje met vrienden en klink op de vriendschap. U kan er ook uw eigen bier laten brouwen.
De Brasserie Fantôme werd in 1988 opgericht door Dany Prignon en zijn vader. Het was hun bedoeling het dorp en de streek weer tot leven te brengen door een lokale trekpleister te ontwikkelen, uitgaande van de belangstelling voor oude recepten voor tafelbier. Vroeger produceerde elk dorp zijn eigen elixir, dat verkocht werd zoals het plaatselijke brood of vlees. Het was voor de inwoners ook een gelegenheid om nog eens samen te komen en bij pot en pint te keuvelen.
De naam Fantôme verwijst naar La Roche en zijn beroemde prinses Berthe. Naast de zuiver familiale ambachtelijke brouwerij is er ter ere van dit bier een broederschap opgericht. De gebruikte gronstoffen zijn natuurlijke ingrediënten, er komen noch additieven noch conserveermiddelen aan te pas ! Het bronwater (Val d’Aisne) geeft aan het bier zijn eigenlijk caracter. De “Fantôme” is gebaseerd op een precies uitgemeten mengeling van planten en vruchten die alleen de brouwer kent (www.ardennes-etape.nl/vakantie-ardennen-Brouwerij-148/Brouwerij-Fantome-2444.html).
Brasserie Millevertus
Ruelle de la Fiels, 8
6700 Toernich (Arlon)
Na 22 jaar carrière in het Luxemburgse bankwezen, was Daniel, de meester-brouwer in spe, na zijn heroriëntering in januari 2003 op zoek naar een nieuwe uitdaging. Bij het nuttigen van een lekkere Rulles (2434) kwam hij op het idee om zijn eigen bier te lanceren. Na een bezoek aan verschillende brouwerijen en een stage van drie maanden in de brasserie Sainte-Hélène (2429) besloot hij te investeren in een artisanale brouwerij en verbouwde hij de installaties van een melkerij. Hij ontwikkelde het recept van de “mousse” en dronk de eerste slok op 15 april ter gelegenheid van de verjaardag van zijn echtgenote. Hij beschouwt zichzelf als een kok : hij zoekt nieuwe recepten door te experimenteren met verschillende ingrediënten. Vandaag gonst het in het hoofd van Daniel nog van de nieuwe projecten. Hij heeft de moed gehad om op basis van zijn bier kaas te laten maken, en amuseert zich met het uittekenen van zijn etiketten opdat elk brouwsel speciaal zou zijn (www.ardennes-etape.nl/vakantie-ardennen-Brouwerij-148/Brouwerij-Millevertus-2440.html).
In 2003 is een team van Ardennezen, tevens liefhebbers van goed bier en verlangend naar de heropleving van de brouwtraditie, het project Ardwen gestart. De kennis van de verschillende generaties van brouwers in de Ardennen hebben ervoor gezorgd dat in 2006 alles klaar was om te brouwen en de eerste Ardwen Blond te verpakken. Deze actie werd beloond in februari 2007, toen de Ardwen brouwerij een gouden medaille op het Concours Général van Parijs won (http://meuse-ardennes.com/brouwerij-ardwen-ambachtelijk-bier-uit-de-ardennen/). De traditie herleefde. De ambachtelijke bieren worden gebrouwen met een uitstekende kwaliteit water, een dubbele gisting, gekarameliseerde mout en geurige hop. Ardwen brouwt 7 verschillende smaken: blonde, ambrée, blanche, triple, cerise, rouge en de noël.
Het adres van de brouwerij: 20, Avenue Roger Ponsart 08430 LAUNOIS SUR VENCE
(http://meuse-ardennes.com/brouwerij-ardwen-ambachtelijk-bier-uit-de-ardennen/).
Op 19 kilometer van Hastière ligt Brasserie du Bocq. Deze is opgericht in 1858 door Martin Belot, is nog steeds een 100% familiebedrijf en één van de laatste traditionele Belgische brouwerijen...Brasserie de Bocq, Rue de la Brasserie 4, B-5530 Purnode
www.bocq.be/nederlands/bezoeken/index.php (www.boshut.be/apps/blog/bierwandelingen-in-de-ardennen)
Ach, er zijn meer dan genoeg bieren om na te speuren. De Ardennen zijn een regio die rijk is aan natuur, cultuur en met name bier.