De Veluwe is een overwegend beboste landstreek in de Nederlandse provincie Gelderland en een voormalig kwartier van het hertogdom Gelre. De Veluwe is het grootste laaglandnatuurterrein van Noordwest-Europa, en omvat ongeveer 1000 km².
Veluwe is een afleiding van het Germaanse *falwa (vaal, bleek). In de zin van "braakliggend land" heeft het woord een Engelse tegenhanger in "fallow lands" (http://biervat.blogspot.nl/2013/11/voor-aan-de-veluwe-lijkt-de-tijd-stil.html).
![]()
De Veluwe was oorspronkelijk bebost. In de Middeleeuwen zorgde zowel grootschalige boskap voor de ijzerindustrie als intensieve landbouw ervoor dat de wind vat kreeg op de arme zandgronden (http://biervat.blogspot.nl/2013/11/voor-aan-de-veluwe-lijkt-de-tijd-stil.html).
![]()
Hierdoor ontstonden grote zandverstuivingen en werden er stuifduinen gevormd. Door de boskap is er geen oerbos bewaard gebleven, een groot deel van de huidige Veluwse bossen is aangeplant ten gunste van de houtproductie. Vanaf de Veluwe lopen verschillende beken naar de rand van het gebied. Sommige van deze beken zijn gegraven (sprengen), andere zijn natuurlijk.
Veel sprengen zijn met de komst van de mechanisering overbodig geraakt en verwaarloosd; omdat ze echter een unieke biotoop vormen met een buitengewoon goede waterkwaliteit worden veel sprengen tegenwoordig gerestaureerd en onderhouden. Op de Veluwe is hiervoor de Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken actief (http://nl.wikipedia.org/wiki/Spreng).
Maar goed even terug naar bierige termen en onderwerpen:
De Veluwe.....
![]()
![]()
Schaffelaarreeks - Bier brouwen op de Veluwe ( oktober 2011)
een reis door het heden en verleden van bier, hop en brouwerijen
Auteur: Evert de Jonge (www.bol.com/)
(www.biernet.nl/shop/boeken/bier-brouwen-op-de-veluwe)
Productinformatie
ISBN: 9789087881528
Auteur: Evert de Jonge
Uitgave: Koninklijke BDU Uitgevers BV
Taal: Nederlands
Illustraties: Ja
Bladzijden: 166
Afm.: 229 x 231 x 14 mm
Gewicht: 606 gr
Serie: Schaffelaarreeks
Artikelnummer: 2348359
(www.paagman.nl/product/bier-brouwen-op-de-veluwe/2348359/index.html)
Karel Meesters:
Deel uit een serie historische boekwerken over de Veluwe, in dit geval bierbrouwen op de Veluwe. De introductie van bier op de Veluwe, bierbrouwerijen, hopteelt, verval ambachtelijke brouwactiviteiten, schaalvergroting en de huidige biercultuur zijn de belangrijkste onderwerpen die worden beschreven. Bevat een inhoudsopgave, bronnen- en literatuurlijst, een tabel, een register op persoonsnamen en een op zaaknamen en goegrafische namen. Tevens zijn vele fraaie illustraties en foto's (in kleur) naast de tekst afgedrukt. De lay-out is verzorgd, de indeling van het boek chronologisch, de inhoud is erg specialistisch en diepgaand, maar toch goed volgbaar, de stijl vrij vlot en overwegend zakelijk. Een boek voor wie specifiek geinteresseerd is in de Veluwse bierwereld. Bevat veel interessante informatie en geeft een duidelijk beeld van de omstandigheden in de geschiedenis en de huidige tijd. Grotendeels gedrukt in drie kolommen (www.bol.com/).
Bier wordt al eeuwenlang gedronken, water was vroeger vaak vervuild, dus een pul bier was beter voor de gezondheid. In de middeleeuwen kwam in de Veluwse steden de bierproductie op gang. De staat en de stedelijke overheden stimuleerden deze tak van ‘industrie’ maar al te graag want de accijnzen op het genotsmiddel konden zij van alles bekostigen. Brouwers werden rijk, want iedereen dronk bier.
In de 17e eeuw zou de import van bier de productie in de steden verdringen. Mogelijk ging dat in Harderwijk iets anders. Op het Veluwse platteland echter startte in die periode een bloeiperiode voor het brouwersvak. Omstreeks 1700 stonden er wel zo’n honderd brouwerijen op de Veluwe. In de 18e eeuw verdrongen koffie en thee het bier van tafel. Het aantal brouwerijen nam gestaag af en in 1902 sloot de laatste ambachtelijke brouwerij, mede wegens de opkomst van de stoombierbrouwerijen, waarvan drie op de Veluwe waren gevestigd (www.herderewich.nl/2013.html).
Wat voor bier is er nu nog op de Veluwe?
Apeldoorn: Veluwse Schavuyt
Ede: Heidebrouwerij
Putten: Hertbier
Epe?
![]()
De Veluwe heeft zijn eigen bierbrouwerij!
In Bierbrouwerij De Vlijt wordt dagelijks in de eigen brouwinstallatie het ambachtelijke speciaalbier Veluwse Schavuyt gebrouwen. Het ambachtelijke bier heeft een hoge gisting en wordt niet gefiltreerd en gepasteuriseerd, waardoor de mooie volle smaak van de gebruikte brouwingrediënten in het bier volledig aanwezig blijft. De grondstoffen voor het brouwproces worden zorgvuldig geselecteerd en continue bewaakt op kwaliteit. De Veluwse Schavuyt wordt per brouwsel van 1000 l. gebrouwen (www.veluwseschavuyt.nl/).
![]()
![]()
Wat me opvalt is dat de naam 'BIERBROUWERIJ DE VLIJT' die op de foto staat, er in de praktijk niet staat...
![]()
Bierbrouwerij De Vlijt
Vlijtseweg 114/130
7317 AK Apeldoorn
(www.veluwseschavuyt.nl/)
Het is even zoeken naar de brouwerij, maar er staan borden en er hangen vlaggen:
![]()
![]()
Brouwerij historie
In het voormalige ketelhuis van Zwitsal aan de Vlijtseweg hebben de brouwers van de Veluwse Schavuyt in juli 2013 hun werk aangevangen. De brouwerij, die de naam De Vlijt heeft gekregen, is goed voor minstens 100.000 liter op jaarbasis.
Veluwse Schavuyt in Het Achterom
De Veluwse Schavuyt werd al enkele jaren in kleine hoeveelheden in proeflokaal Het Achterom aan de Mariastraat gebrouwen in wekelijkse hoeveelheden van 250 liter. Daarin is geen verandering gekomen. De Veluwse Schavuyt wordt dus op twee lokaties gebrouwen. Brouwerij de Vlijt is in een aparte BV ondergebracht waarbij de bestuurders de touwtjes in handen krijgen. Met de dagelijkse leiding is Jan Brouwers belast, ook initiatiefnemer van het Achterom.
De vraag naar de Veluwse Schavuyt is zo sterk toegenomen dat brouwer Cees Nijman de vraag niet langer aankon. Voor brouwerij De Vlijt is een professionele brouwer uit Brabant aangetrokken. Er zijn minimaal twee vaste arbeidskrachten actief in de brouwerij en is er plaats voor mensen met een beperking (www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/gelderland/apeldoorn/vlijt-de).
![]()
![]()
In het ketelhuis van de voormalige Zwitsalfabriek is naast de brouwerijruimte ons proeflokaal ingericht. De voormalige laboratoriumruimte is warm ingericht door het gebruik van veel mahoniehout. De 110-jaar oude apothekersbalie, die dienst doet als bar, valt direct op als je binnenloopt. Kom langs en proef & beleef de ambacht van het brouwen van bier (www.veluwseschavuyt.nl/proeflokaal/).
Na Zwitsal, kwam Diosynth op het terrein en aangezien de gemeente zo'n chemisch bedrijf niet zo dicht bij de stad wilde werd in 2012 het terrein door gemeente Apeldoorn overgenomen en werd de industriële infrastructuur aan buizenwerk e.d. gestript.
![]()
Heel handig aan het proeflokaal is dat er een extra kamer is:
![]()
![]()
![]()
![]()
Uit deze presentatie begrijp ik dat de naam De Vlijt al teruggaat tot een molen uit 1593. In 2010 begint het verhaal in de binnenstad van Apeldoorn. Er wordt 6.000 liter gebrouwen voor eigen gebruik, maar niet alles wordt geconsumeerd. Een eerstejaars hbo-student maakt een plan om de restanten te vermarkten. Dit was echter zo succesvol dat de vraag vertienvoudigde en de brouwerij moest uitbreiden en dat kon hier.
Op internet vind ik nog wat sites met info over de brouwerij:
Bierbrouwerij de Vlijt werd op maandag 9 september 2013 officieel geopend door burgemeester John Berends ... op het voormalige Zwitsal-terrein (http://biervat.blogspot.nl/2013/11/zwitsal.html).
In Het Achterom wordt wekelijks zo'n het ambachtelijke speciaalbier Veluwse Schavuyt gebrouwen. De brouwinstallatie valt onder supervisie van de Apeldoornse Bierbrouwerij De Vlijt BV. De Vlijt zorgt ervoor dat de smaak & kwaliteit altijd constant zijn. Veluwse Schavuyt heeft een hoge gisting en wordt niet gefiltreerd en gepasteuriseerd, waardoor de mooie volle smaak van de gebruikte brouwingrediënten in het bier volledig aanwezig blijft. De grondstoffen voor het brouwproces worden zorgvuldig geselecteerd en continue bewaakt op kwaliteit. De Veluwse Schavuyt wordt gelagerd in de kelder van het proeflokaal en wordt per brouwsel van 250 l. gebrouwen (www.proef-locaalhetachterom.nl/index.php/brouwerij, www.veluwslekker.nl/?p=676).
Als ik langs het gebouw loop kijk ik via het raampje even de brouwerij in:
![]()
![]()
Het oude Zwitsalterrein geeft een verlaten indruk, maar er is tussen de industriële restanten ook uitleg en soms een poëtisch woordje:
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
De schoorsteen bij het ketelhuis is niet in gebruik door de brouwerij:
![]()
Maar goed we zullen eens die brouwerij binnenstappen:
![]()
![]()
Schoonmaak en persoonlijke veiligheid blijken er belangrijk:
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Er staan bordjes waaruit blijkt dat ze zijn gericht op rondleidingen. Ook het rode koord geeft mij die indruk. Niet veel later stonden we er met een behoorlijk grote groep, circa 35 personen...
![]()
![]()
![]()
De brouwerij ziet er mooi schoon en opgeruimd uit. Let ook op de muurschilderij/foto van een open landschap met hert:
![]()
![]()
![]()
![]()
Midden in de zaal staan de spullen voor het afvullen van fusten en flessen. Aan de raamzijde staat het koper van de brouwerij. Twee grote koperen ketels uit Oostenrijk. Het binnenwerk is overigens van RVS.
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Naast de brouwketels is er ook heel wat chemicaliën aanwezig:
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Één van de chemicaliën waarvoor moet worden opgepast is CO2. Dat ontstaat bij het gisten (je kan de gistvaten zien door de raampjes):
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Al die slangen en cijfertjes geven wel aan dat het brouwen een behoorlijk industrieel en serieus proces is. Het is niet zo maar wat ingrediënten bij elkaar gooien en klaar.
Na het brouwen gaat het brouwsel door de whirlpool en via de platenkoeler gaat het naar de gistkamer.
![]()
![]()
![]()
De gisttanks zijn gekoeld en staan in een ongekoelde ruimte. De ruimte ernaast wordt wel gekoeld en hier staan lagertanks, een aantal liggend en een aantal staand:
![]()
![]()
Aan de overzijde van de brouwzaal is een hok voor grondstoffen en chemicaliën:
![]()
![]()
Naast dit hok zie je een ketel, waarvan ik denk dat hier het water wordt opgeslagen en opgewarmd. Als de deuren van het hok open gaan zien we zakken mout en een schrootmolen:
![]()
![]()
![]()
De gids vertelde over de 'ingrediënten', die hier liggen: 'graan, tarwe en mout'... bij de vraag waar de hop dan ligt, volgt de opmerking dat hij daar nog op terug komt. Bij navraag bleek dat de herkomst van de hop onbekend was. Ook de mout komt vanuit heel Nederland/wereld. Het is dus volgens een van de bezoekers vreemd dat het bier dus een echt streekproduct kan worden genoemd. Zij hebben ook een streekproduct en gebruiken wel enkel lokale ingrediënten.
Ten slotte had ik ook aandacht, als etiketverzamelaar, voor de etiketjes die er liggen:
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Na de rondleiding was er ook wat te proeven van het bier. De bieren vond ik niet zo, maar misschien kwam dat doordat de bieren erg koud werden geserveerd. Het blond bier mistte body en de smaak vond ik niet opvallend. Ik zou er zeg maar niet voor omrijden. Het amber was eveneens licht van smaak. Het bier was inderdaad gevaarlijk soepel doordrinkbaar:
Het eerste bier dat in 2010 vanuit brouwerij en proeflokaal ‘t Achterom uit de tanks kwam. Een mooi amberkleurig bier dat gevaarlijk soepel doordrinkt. Kenmerkend is zijn lichte caramelsmaak, aangename hop bitterheid in combinatie met een vleugje honing waardoor het geheel een mooie variatie van frisse fruitige smaken heeft van begin tot afdronk.
Alcohol 6.5% vol.
Stamwort 14.7° Plato
Kleur 24 EBC
Bitterheid 17 EBU
(www.veluwseschavuyt.nl/bieren/)
Ik had uitgekeken naar de tripel, maar ook deze mistte helaas body. Weliswaar was het een lekker bier, maar het kan niet in de schaduw staan van een Westmalle tripel, wel hebben ze gelijk met de omschrijving 'mysterieuze frisse zoete karakter'. Want dat heeft het bier wel, een intrigerende zoete smaak. Ik was vergeten dat ik het al eens eerder had gedronken. Ik vond het toen een prima bier. Ik heb het vorig jaar geplaatst, maar waarschijnlijk al een half jaar daarvoor gedronken. Het is geen slecht bier, maar het is ook geen geweldig bier. Het mist, net als die andere bieren, iets waardoor ze zich onderscheiden van de andere bieren in die stijlen. Al vind ik de amber wel lekker doordrinkbaar...Maar goed, nog even terug naar die tripel:
...een tripel die qua traditie onder de zwaardere blonde bieren valt. Licht zoet van smaak met een stevig hop karakter zowel in bitterheid als aroma. Gerstemout en tarwemout vormen de basis voor dit bier, de combinatie van 2 nobele Europese hoprassen en het subtiele gebruik van kruiden, zoals korianderzaad, geven deze tripel zijn mysterieuze frisse zoete karakter.
Alcohol 7.5% vol.
Stamwort 16.8° Plato
Kleur 17 EBC
Bitterheid 39 EBU
(www.veluwseschavuyt.nl/bieren/)
Ten slotte probeerde ik nog de IPA. Deze had een hoppige smaak, maar qua geur en smaak mistte ik wel een 'oomph', maar zo las ik later dat het bier ook licht bitter behoort te zijn...
![]()
De Indian Pale Ale is een echte dorstlesser. Zoals je verwacht van een IPA is hij licht bitter en heeft dit bier het citrus/bloemige aroma van de Amerikaanse hopsoorten.
Alcohol 6.5% vol.
Stamwort 13.9° Plato
Kleur 17 EBC
Bitterheid 40 EBU
(www.veluwseschavuyt.nl/bieren/)
![]()
De Veluwse Heidebrouwerij
Gerrit Hammink (1956) heeft deze brouwerij opgericht. Na zelf o.a. in brouwerij De Drie Ringen in Amersfoort te hebben gewerkt en als lid van biervereniging Triple-W in Nijmegen. Na wat omzwervingen kwam in 2010 de kans om in de leegkomende kazerneterreinen van Ede iets te ontwikkelen. De voormalige manschappenkeuken werd ingericht naar een brouwerij met proefgelegenheid. En zo werd op 30 Maart 2012 de Veluwse Heidebrouwerij officieel geopend (http://biervat.blogspot.nl/2012/11/bier-uit-ede.html). De brouwerij is gevestigd in de oude keuken van de Prins Mauritskazerne. Gebouw 3 aan de Nieuwe Kazernelaan 2 (6711 JC Ede). Dit gebouw grenst aan natuurgebied De Sysselt. Ze brouwen ambachtelijke bieren met passie en lokale ingrediënten. Ze zijn in 2005 opgericht en sinds maart 2012 actief op deze locatie (http://biervat.blogspot.nl/2013/01/de-veluwse-heidebrouwerij-deel-2.html).
![]()
Veluws Heidebier (6,5%) is een echt streekproduct. Het is gebrouwen met zuiver Veluwewater, Veluwse gerst en echte Veluwse heidehoning. Het etiket toont de schaapskooi van Ede die staat op de Ginkelse heide, de omgeving waar de honing vandaan komt voor dit speciale streekbier. Op het etiket staat een keurmerkje van "erkend Veluws streekproduct" (http://biervat.blogspot.nl/2013/01/de-veluwse-heidebrouwerij-deel-2.html).
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
De bieren zijn geproefd door de Huizerbrouwers:
Alle bieren van de Veluwse Heidebrouwerij zijn zoet. Dat is zeker niet wat het zou moeten zijn, Nagisting op de fles is niet op gang gekomen, zo lijkt het. Alleen het Edelhert donker heeft het alcoholpercentage bereikt wat op de fles staat en daardoor is het wat minder slecht dan de rest. Voor een prijs van 6,95 zijn deze bieren geen aanraders (www.huizerbrouwers.nl/9-huizer-brouwers-homepage-artikelen/18-veluwse-heidebrouwerij-ede). Zelf was ik er ook niet zo kapot van, maar het is wel een brouwerij van de Veluwe.
![]()
Putten krijgt een eigen bierbrouwerij...Alles over Hert Bier ! De vrienden Marcel van Hierden (46), Carlo Ruiter (49), Johan Graveland (48) en Marcel van Pijlen (46) starten een niet alledaags avontuur. In 2014 stelden ze zichzelf de vraag; wat zou je in de handel kunnen doen als je eigen werk of bedrijf stopt? Start een eigen bierbrouwerij werd het antwoord. Na veel vergaderen, het verder uitdenken van ideeën kregen we steeds meer positieve reacties. Dat leverde al de eerste afnemers op. Op Texel koop je het Texels Biertje en op de Veluwe geen Puttens bier maar Hert Bier. Het is leuk dat het Hert van Putten in ons logo verwerkt is.
Aan de bar bij AfslagTien aan strand Nulde was het op donderdag 19 maart volle bak. Daar werd door burgemeester Lambooij het eerste echte Puttense Hert Bier getapt.
Het klinkt landelijk, natuurlijk en herten hebben zeker een link met de Veluwe. We laten fusten met onze biersoorten nu nog bij andere brouwerijen maken. De flesjes vullen we al wel zelf. Nu het begin er is gaan we verder nadenken over het opzetten van een eigen grotere brouwerij. ....De burgemeester wenste het viertal alle goeds toe. ”Ik hoop dat als ik ergens in Brabant op een terrasje zit ik de vraag hoor of er ook Hert Bier wordt geschonken, wat zou dat leuk zijn.” Alle avonturen, nieuwe dingen, de meerdere smaken Hert Bier en vooruitgang zijn te volgen via; www.hertbier.nl
(http://schrijf.land/2317/putten-krijgt-een-eigen-bierbrouwerijalles-over-hert-bier).
Het Veluwse Hert Bier uit Putten. Een nieuw, eerlijk bier van mouten, kruiden en specerijen (www.hertbier.nl/). Hun bieren worden gebrouwen, verkocht en gedronken op de Veluwe. Sinds september 2014 zijn ze gestart met tripel bier Zwaar Leven. Sinds maart 2015 is ook het blond bier verkrijgbaar (zie www.hertbier.nl/onze-bieren/). Ze brouwen o.a.:
Dorps Leven – Blond Bier
Zwaar Leven – Tripel Bier
Wild Leven – Bock Bier
Lang zal ze Leven – Amber Bier
Dubbel Leven – Dubbel Bier
(www.hertbier.nl/onze-bieren/)
![]()
Ook de Heidebrouwerij heeft een Edelhertbier:
Edelhert Donker
Een prachtig zwaar en edel bier om rustig van te genieten met 9% alc. Ambachtelijk gebrouwen uit lokale gerst, lichte en donkere moutsoorten. Minstens één jaar gerijpt in onze kelders om te ontwikkelen tot een ware smaaksensatie. Gold Medal winnaar van de Brussels Beer Challenge 2015! (www.deheidebrouwerij.nl/overzicht-bieren/)
Edelhert Donker
Biersoort: Dark Ale : Strong Dark Ale
Alcohol by volume: 9,2
Original gravity (Plato): 21
Final gravity (Plato): 4,6
Bitterness (IBU): 22
(www.brusselsbeerchallenge.com/nl/awarded-beers/6992).
caesar (6067) - Bunnik/Utrecht, NETHERLANDS - NOV 27, 2014
Dark cola brown color, short frothy lasting brown head. Aroma of raisin, molasses, slight roast, quite some spicy yeast, prune, toffee. Taste has quite some alcohol besides lots of sweetness, slight roasty bitterness. Soft carbonation, medium body. Powerful abt/quad and quite typical to the style. I almost forgot how well I can enjoy this style at times (www.ratebeer.com/beer/de-veluwse-heidebrouwerij-edelhert-donker/240079/).
Het bier smaakt stevig. Dit is een bruin bier met karakter. Dit is duidelijk geen waterig Edenaortje. De geur is kruidig-alcoholerig. De kleur is flink donker. Het mondgevoel is plezierig en onderhoudig. De smaak is eveneens onderhoudend kruidig-alcoholerig. Het bier glijdt plezierig naar binnen en doet me denken aan die andere zware bieren zoals die Vlaamse klassiekers. Ja, dit is echt een stevig en goed bier.
Als ik nog een keertje in schenk heb ik er wederom zin in. Dit is een lekker bier!
En edelherten hebben ze blijkbaar veel in de Veluwe:
![]()
Epe Bier van de Veluwe
Origineel Veluwe Bier | Epe Bier Collectief
Het Epe Bier Collectief bestaat uit:
Henk Overbosch is de drijvende kracht achter het Epe bier collectief: hij brouwt het bier, verkoopt het bier, heeft veel klantencontacten, staat op de bierfestivals en zet zo het Epe Bier Collectief op de kaart.
Henk Wesselink verbouwd de hop en de overige gewassen dat in het Epe bier komen te zitten. Tevens is hij bier ambassadeur en heeft daarom veel connecties/contacten in speciaalbier wereld.
Maarten de Groot is onze marketing man en fotograaf, hij ontwierp het logo, de etiketten en de site. Maarten denkt steeds in nieuwe concepten en smaken.
Klaas Schreur is slijter en de penningmeester van het collectief (www.epebier.nl/?page_id=2).
Het betreft een brouwerijhuurder (zie www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/gelderland/epe/epe-bier-collectief).
Ze brouwen o.a.:
ZZZoef (Gemberbier met thais limoenblad) 4% alc.
Duuster Wit (Dunkel Weizen) 6.4 % alc.
Rein (Quadrupel) 9% alc.
Afschot (Schwarzbier) 5.5 % alc.
Papoen (Pompoenbier) 6% alc.
Praotnat (IPA, ‘met hop van Henk’) 6,4% alc.
(www.epebier.nl/?page_id=7)
Epe bier collectief – Rein [9%]
“Speciaalbier met streken” “Serveeradvies: niet bewaren, rustig opdrinken, nieuwe halen!” “Orgineel veluwe bier” (etiket bier)
Dit biertje komt ... uit ...Epe. Het Epe bier collectief brouwt zelfs een biertje wat gebrouwen wordt met hop, vers van een hopveld in Epe, ...(https://speciaalbiertjes.wordpress.com/2015/09/20/rein/)
De Barneveldse brouwerij Smaak, opgericht door Jan-Willem Duifhuis en Peter Top, bheeft vier soorten speciaalbier op de markt... (zie http://barneveldsekrant.nl/lokaal/barneveld-krijgt-eigen-bier-85537). Brouwerij Smaak is gevestigd in Tijsselinglaan 2 in Barneveld (www.infobel.com/nl/netherlands/brouwerij_smaak/barneveld/NL101378106-0342707452/businessdetails.aspx, http://kvkinformatie.nl/gelderland/barneveld/brouwerij-smaak).
Brouwerijhuurder Opgericht: 2015 (www.cambrinus.nl/brw/SMAAK.HTM)
![]()
Voortse Bieren
De Voortsche is onze brouwerij van streekbieren, vernoemd naar het Veluwse dorp Voorthuizen. Wij zetten de brouwtraditie na ruim 300 jaar voort. Postbus 223, Voorthuizen 3780 GB (www.facebook.com/Voortsche-streekbieren-704231716319490/info/?tab=page_info) De Voortsche is onze brouwerij van speciale streekbieren, vernoemd naar het Veluwse dorp Voorthuizen...Al meer dan twintig jaar brouwen wij in onze microbrouwerij bier op de oorspronkelijke manier. We hebben een aantal unieke recepturen ontwikkeld. De beste drie bieren worden op grote schaal gebrouwen en zijn exclusief verkrijgbaar in een straal van ongeveer 25 kilometer rond Voorthuizen. Een puur streekbier dus (www.voortschebieren.nl/j/). Voorthuizen kent sinds vorig jaar 'Voortsche Dwaes'. (zie http://barneveldsekrant.nl/lokaal/barneveld-krijgt-eigen-bier-85537). De Dwaes (voorheen Zot) is een vol maar toch gemakkelijk drinkbaar bier waar het hele jaar van genoten kan worden. De speciale bovengist geeft onze Dwaes heerlijke smaaktonen met een fris hoppig accent en een alcoholpercentage van 7% (www.voortschebieren.nl/j/index.php/ons-bier).
Aan het woord is Voorthuizenaar Edwin Donkervoort, één van de vijf 'brouwvrienden', die gezamenlijk het bovengistend bier ontwikkelden. ,,Al bijna twintig jaar komen we geregeld op een vrije zaterdag samen voor een brouwdag in de 'microbrouwerij' in Voorthuizen; een veertig-literketel in een schuurtje in de achtertuin", zegt hij. ,,Bierbrouwen is gewoon een heel mooi en natuurlijk proces, altijd weer verrassend. We praten over smaken en geuren en hoe die te verbeteren. Als er dan na zoveel jaar ineens een goed product uitkomt, is dat helemaal mooi natuurlijk."
En dat laatste gebeurde op den duur, zo'n drie jaar geleden. ,,We hadden een bepaald recept bijgesteld en verfijnd, tot er ineens een bijzonder lekker bier uit voortkwam. 'We zijn zot als we hier niets mee doen', was op dat moment onze gedachte. Daar kwam ook meteen de biernaam uit naar voren."
(http://barneveldsekrant.nl/lokaal/voorthuizen-krijgt-eigen-speciaalbier-64790, donderdag 19 maart 2015)
De makers van het in april geïntroduceerde Voorthuizense streekbier Voortsche Zot wijzigen de naam van hun biermerk in 'Voortsche Dwaes'. Reden is een officieel aanschrijven van Brouwerij De Halve Maan uit het Belgische Brugge dat de naam 'Voortsche Zot' te verwarrend vindt met hun eigen bier 'Brugse Zot'. Voorthuizenaar Edwin Donkervoort, één van de vijf initiatiefnemers voor het streekbier, was verrast toen hij de schriftelijke sommatie bij terugkomst van vakantie op de mat vond. Hij moest ook wel een beetje grinniken, vertelt hij: ,,Kennelijk is het bij collega-brouwers opgevallen dat ons bier zo warm onthaald wordt. We beschouwen het als een groot compliment, zo'n brief van een wereldwijde exporteur van bier voor een streekbrouwer die in een straal van 25 kilometer rondom Voorthuizen levert. We kregen laatst trouwens nog een compliment van culinair journalist Felix Wilbrink van De Telegraaf dat het zoet en bitter in de Voortsche Zot zo mooi gecombineerd was. En nu zegt deze grote Belgische brouwer dat wij verwarring scheppen met onze naam 'Voortsche Zot'. De naam 'Brugse Zot' hebben ze geregistreerd bij een merkenbureau, schrijven ze. En iedereen die verwarring schept of er misbruik van maakt, wordt juridisch vervolgd.''
Volgens Donkervoort is de naam 'zot' in Nederland niet geregistreerd door een bierbrouwer. ,,Ik geloof dat er alleen een ijzerhandel is die zo heet, we hebben het uitgezocht. Dus ze hebben waarschijnlijk geen poot om op te staan. Maar de brief was zó negatief gesteld dat wij hebben besloten de naam toch te wijzigen. Wij hebben namelijk helemaal geen zin in negativiteit rond ons streekproduct.' (http://barneveldsekrant.nl/lokaal/voortsche-zot-wordt-dwaes-66882)
![]()
Veluwe is een afleiding van het Germaanse *falwa (vaal, bleek). In de zin van "braakliggend land" heeft het woord een Engelse tegenhanger in "fallow lands" (http://biervat.blogspot.nl/2013/11/voor-aan-de-veluwe-lijkt-de-tijd-stil.html).
Veel sprengen zijn met de komst van de mechanisering overbodig geraakt en verwaarloosd; omdat ze echter een unieke biotoop vormen met een buitengewoon goede waterkwaliteit worden veel sprengen tegenwoordig gerestaureerd en onderhouden. Op de Veluwe is hiervoor de Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken actief (http://nl.wikipedia.org/wiki/Spreng).
Het Nationale Park De Hoge Veluwe is het grootste actief beheerde natuurgebied in particulier bezit in Nederland. Het bestaat uit 5.400 hectare bos, heide, vennen en stuifzand (http://biervat.blogspot.nl/2013/11/voor-aan-de-veluwe-lijkt-de-tijd-stil.html).
Paarse heidevelden in augustus, tja wie heeft dat nog nooit gezien? Niets nieuws, maar zodra de heide gaat bloeien staat de media er toch weer bol van. Menig recreatiefolder of nieuwsbrief trekt in die periode de mensen de heide op. Veel te laat natuurlijk; er is immers al veel eerder bloeiende heide te zien.
Struikheide, ja dat zei ik al eerder, deze dominante heide van de droge gronden is het meest bekend van allemaal. Zij is een echte augustusbloeier. Een publiekstrekker is het en waarom ook niet. Het jaargetijde dat we tijd hebben de natuur in te trekken. Hoogzomer!
Kraaiheide, een onbekende maar mooie Scandinavische soort. Hier gekomen door de invloeden van de ijstijd, lang geleden. Net als de stenen van onze hunebedden meegekomen met het landijs.
Dopheide bloeit uiteindelijk ook eerder dan de struikheide van augustus. Natte heide en dopheide horen bij elkaar. Het Nationaal Park Dwingelderveld is het grootste natte heidegebeid van Noordwest Europa. Zeker in dit gebied wordt de heide gedomineerd door de dopheide. Zachtroze van kleur en al in juni en juli in bloei.
Zijn we er dan? Nee we hebben nog de lavendelheide. Een heidesoort van de betere hoogveentjes in bos en heidevelden. Deze mooie plant bloeit van april tot juni. Zodra de kraaiheide klaar is, staat de lavendelhei met haar eerste bloempjes in bloei. Op het moment dat zij klaar is, komt de dopheide er al weer aan (www.natuurmonumenten.nl/boswachters/boswachter-andre-donker/verhalen/heidebloeikalender).
Paarse heidevelden in augustus, tja wie heeft dat nog nooit gezien? Niets nieuws, maar zodra de heide gaat bloeien staat de media er toch weer bol van. Menig recreatiefolder of nieuwsbrief trekt in die periode de mensen de heide op. Veel te laat natuurlijk; er is immers al veel eerder bloeiende heide te zien.
Struikheide, ja dat zei ik al eerder, deze dominante heide van de droge gronden is het meest bekend van allemaal. Zij is een echte augustusbloeier. Een publiekstrekker is het en waarom ook niet. Het jaargetijde dat we tijd hebben de natuur in te trekken. Hoogzomer!
Kraaiheide, een onbekende maar mooie Scandinavische soort. Hier gekomen door de invloeden van de ijstijd, lang geleden. Net als de stenen van onze hunebedden meegekomen met het landijs.
Dopheide bloeit uiteindelijk ook eerder dan de struikheide van augustus. Natte heide en dopheide horen bij elkaar. Het Nationaal Park Dwingelderveld is het grootste natte heidegebeid van Noordwest Europa. Zeker in dit gebied wordt de heide gedomineerd door de dopheide. Zachtroze van kleur en al in juni en juli in bloei.
Zijn we er dan? Nee we hebben nog de lavendelheide. Een heidesoort van de betere hoogveentjes in bos en heidevelden. Deze mooie plant bloeit van april tot juni. Zodra de kraaiheide klaar is, staat de lavendelhei met haar eerste bloempjes in bloei. Op het moment dat zij klaar is, komt de dopheide er al weer aan (www.natuurmonumenten.nl/boswachters/boswachter-andre-donker/verhalen/heidebloeikalender).
Apeldoorn is de grootste stad op de Veluwe en een prima uitvalsbasis voor de groene omgeving en de vele attracties en verblijfslocaties op de Veluwe (www.apeldoorn.nl/ter/bezoekers/Actief-ontspannen-in-Apeldoorn.html). Apeldoorn is een stad in de Nederlandse provincie Gelderland. Het is de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. Apeldoorn ontwikkelde zich pas vanaf begin 20e eeuw tot een van de grootste plaatsen van het land. Apeldoorn vervult een centrumfunctie in de stedelijke agglomeratie met Deventer en Zutphen die bekendstaat als de Stedendriehoek.
...
De geschiedenis van Apeldoorn gaat terug naar het jaar 792 toen het als "villa ut marca Appoldro" werd genoemd in een schenkingsakte. In het begin en de eeuwen daarna was Apeldoorn een klein dorpje, dat bestond uit een paar huizen. Toen tegen het einde van de 16e eeuw de papierindustrie op gang kwam, groeide Apeldoorn snel.
In 1684 kocht Willem III van Oranje het huis Het Loo en liet daarnaast paleis Het Loo bouwen omdat Apeldoorn centraal in een jachtgebied lag. Daarna hebben meerdere leden van de koninklijke familie het paleis bewoond, tot het overlijden van koningin Wilhelmina. Ook Lodewijk Napoleon zou paleis Het Loo als zomerresidentie gebruikt hebben. Paleis Het Loo is sinds 1984 een museum.
Om de werkgelegenheid en economie en daarmee de groei van Apeldoorn een duwtje in de rug te geven, liet koning Willem I uit eigen middelen het Apeldoorns Kanaal graven, dat loopt van de IJssel bij Hattem naar Apeldoorn en dat gereed kwam in 1829. Later, in 1868, werd dit kanaal doorgetrokken naar Dieren waar het ook weer aansluit op de IJssel. Het noordelijk deel volgt in grote lijnen het in de middeleeuwen aangelegde kanaaltje De Grift (https://nl.wikipedia.org/wiki/Apeldoorn_(stad)).
Ede is een middelgrote plaats in de Nederlandse provincie Gelderland, te vinden op de westflank van de Veluwe en in de zuidelijke Gelderse Vallei. Het is tevens de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente.
In de zeventiende eeuw werd Ede geteisterd door de Spanjaarden onder aanvoering van Hendrik van den Bergh tijdens de Inval van de Veluwe in 1624. Vijf jaar later, tijdens een tweede inval onder leiding van Van den Bergh en Ernesto Montecuccoli, werd dit nog eens herhaald.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog bevond er zich op de Edese heide een groot vluchtelingenkamp voor Belgische vluchtelingen. Het bestond van 1915 tot en met 1918. Het werd in 1918 afgebroken en de bouwmaterialen werden hergebruikt voor de vele beschadigde gebouwen in België. Ter nagedachtenis staat er vandaag nog het Belgenmonument.
In de Tweede Wereldoorlog zijn tijdens Operatie Market Garden geallieerde militairen op de Ginkelse Heide bij Ede geland. Vanaf daar zijn ze, vechtend tegen de Duitsers, naar Arnhem getrokken. Elk jaar in september wordt dit herdacht door parachutespringen boven de heide. De parachutisten worden onder andere uit nog operationele Tweede Wereldoorlog-vliegtuigen gedropt. Dit evenement trekt vanuit de wijde omgeving een groot publiek. Er zijn zelfs veteranen uit Groot-Brittannië bij aanwezig. Tot en met 2006 sprongen er ook nog veteranen, vaak al op hoge leeftijd. Voorafgaand aan de luchtlanding werd er op 17 september 1944 een bombardement op Ede geplaatst. Hierbij verloren 69 burgers het leven.
De belangrijke economische prikkels voor de definitieve ontwikkeling van de woonkern Ede waren het aanwijzen van Ede als garnizoensstad aan het begin van de 20e eeuw en de vestiging van de kunstzijdefabriek Enka in 1922.
Grote delen van Ede zijn hierdoor ontstaan en zelfs in opdracht van de nieuwkomers gebouwd (het gebied rond de Klinkenbergerweg (woningen voor militairen), tuindorp Enka). De Enka-fabriek is in 2002 echter gesloten en ook Defensie is in 2010 uit Ede vertrokken (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ede_(plaats_in_Nederland)).
Putten is een plaats op de grens van de Veluwe en de Gelderse Vallei, in de Nederlandse provincie Gelderland, en hoofdplaats van de gemeente Putten. Ten oosten en noordoosten van de plaats Putten ligt de Veluwe, het grootste natuurgebied van Nederland. Putten wordt in het zuiden en westen omringd door akkerland, dat onderdeel vormt van de noordoostelijke hoek van de Gelderse Vallei.
Het Puttense dialect valt onder het West-Veluws. Er is een boek over het Puttense dialect uitgegeven met de titel: "Putters Praoten moe je niet laoten". Er staat onder meer een lijst met dialectwoorden en de vertalingen in. Het Puttens (ook wel 'Putters' genaamd) is net als in andere 'dialectdorpen' veelal verdrongen door het Nederlands, maar wordt door met name de ouderen onder de Puttense bevolking nog wel gesproken.
In de akte van de Friese edelman Folckerus (uit 855) wordt voor het eerst de naam Putten vermeld. In deze akte worden goederen en landerijen overgedragen aan het klooster van Werden (bij Essen in Duitsland), en Putten wordt in vico qui dicetur Puthem (als buurtschap of dorp) genoemd. Putten is, nadat de kerk is gesticht, een verzameling buurtschappen die tezamen een kerkdorp vormen, een situatie die tot aan de tiende eeuw voortduurt. Dit kerkdorp omvat een groot gebied, dat zich uitstrekt tot Nijkerk en Voorthuizen. Pas in 1416 worden Nijkerk en Voorthuizen verzelfstandigd.
Aan het einde van de zestiende eeuw bereikt de Reformatie Putten, en tot 1608 is er een rooms-katholiek pastoor die vanuit de Pancratiuskerk werkt. Het grootste deel van de bevolking wordt dan protestants, en slechts een kleine katholieke kern blijft over.
Eind september 1944, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, wordt door de ondergrondse in Putten een aanslag gepleegd op een aantal Duitse officieren. Als vergeldingsactie wordt een razzia uitgevoerd door de Wehrmacht en de SS en wordt een deel van het centrum van het dorp platgebrand. Zie hiervoor het artikel Razzia van Putten.
Na de oorlog is Putten nog steeds grotendeels agrarisch gebied, maar in de tweede helft van de twintigste eeuw wordt het toerisme en recreatie een belangrijke inkomstenbron. Daarnaast is in Putten beperkte industrie (https://nl.wikipedia.org/wiki/Putten_(plaats)).
Epe is een plaats in de Nederlandse provincie Gelderland, in het noordoostelijke deel van de Veluwe. Het is de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, Epe, het gemeentehuis is er dan ook gevestigd.
De naam Epe is volgens onder andere Van Berkel en Samplonius afgeleid van een vroeg-Germaans of misschien zelfs vòòr-Germaans woord *apa, dat "waterloop" betekent. Het oudste document waarin de naam van het dorp "de Ape" voorkomt, dateert uit het jaar 1176 (https://nl.wikipedia.org/wiki/Epe_(plaats_in_Nederland)).
De Veluwe.....
een reis door het heden en verleden van bier, hop en brouwerijen
Auteur: Evert de Jonge (www.bol.com/)
(www.biernet.nl/shop/boeken/bier-brouwen-op-de-veluwe)
Productinformatie
ISBN: 9789087881528
Auteur: Evert de Jonge
Uitgave: Koninklijke BDU Uitgevers BV
Taal: Nederlands
Illustraties: Ja
Bladzijden: 166
Afm.: 229 x 231 x 14 mm
Gewicht: 606 gr
Serie: Schaffelaarreeks
Artikelnummer: 2348359
(www.paagman.nl/product/bier-brouwen-op-de-veluwe/2348359/index.html)
Karel Meesters:
Deel uit een serie historische boekwerken over de Veluwe, in dit geval bierbrouwen op de Veluwe. De introductie van bier op de Veluwe, bierbrouwerijen, hopteelt, verval ambachtelijke brouwactiviteiten, schaalvergroting en de huidige biercultuur zijn de belangrijkste onderwerpen die worden beschreven. Bevat een inhoudsopgave, bronnen- en literatuurlijst, een tabel, een register op persoonsnamen en een op zaaknamen en goegrafische namen. Tevens zijn vele fraaie illustraties en foto's (in kleur) naast de tekst afgedrukt. De lay-out is verzorgd, de indeling van het boek chronologisch, de inhoud is erg specialistisch en diepgaand, maar toch goed volgbaar, de stijl vrij vlot en overwegend zakelijk. Een boek voor wie specifiek geinteresseerd is in de Veluwse bierwereld. Bevat veel interessante informatie en geeft een duidelijk beeld van de omstandigheden in de geschiedenis en de huidige tijd. Grotendeels gedrukt in drie kolommen (www.bol.com/).
Bier wordt al eeuwenlang gedronken, water was vroeger vaak vervuild, dus een pul bier was beter voor de gezondheid. In de middeleeuwen kwam in de Veluwse steden de bierproductie op gang. De staat en de stedelijke overheden stimuleerden deze tak van ‘industrie’ maar al te graag want de accijnzen op het genotsmiddel konden zij van alles bekostigen. Brouwers werden rijk, want iedereen dronk bier.
In de 17e eeuw zou de import van bier de productie in de steden verdringen. Mogelijk ging dat in Harderwijk iets anders. Op het Veluwse platteland echter startte in die periode een bloeiperiode voor het brouwersvak. Omstreeks 1700 stonden er wel zo’n honderd brouwerijen op de Veluwe. In de 18e eeuw verdrongen koffie en thee het bier van tafel. Het aantal brouwerijen nam gestaag af en in 1902 sloot de laatste ambachtelijke brouwerij, mede wegens de opkomst van de stoombierbrouwerijen, waarvan drie op de Veluwe waren gevestigd (www.herderewich.nl/2013.html).
Apeldoorn: Veluwse Schavuyt
Ede: Heidebrouwerij
Putten: Hertbier
Epe?
De Veluwe heeft zijn eigen bierbrouwerij!
In Bierbrouwerij De Vlijt wordt dagelijks in de eigen brouwinstallatie het ambachtelijke speciaalbier Veluwse Schavuyt gebrouwen. Het ambachtelijke bier heeft een hoge gisting en wordt niet gefiltreerd en gepasteuriseerd, waardoor de mooie volle smaak van de gebruikte brouwingrediënten in het bier volledig aanwezig blijft. De grondstoffen voor het brouwproces worden zorgvuldig geselecteerd en continue bewaakt op kwaliteit. De Veluwse Schavuyt wordt per brouwsel van 1000 l. gebrouwen (www.veluwseschavuyt.nl/).
Wat me opvalt is dat de naam 'BIERBROUWERIJ DE VLIJT' die op de foto staat, er in de praktijk niet staat...
Bierbrouwerij De Vlijt
Vlijtseweg 114/130
7317 AK Apeldoorn
(www.veluwseschavuyt.nl/)
Het is even zoeken naar de brouwerij, maar er staan borden en er hangen vlaggen:
Brouwerij historie
In het voormalige ketelhuis van Zwitsal aan de Vlijtseweg hebben de brouwers van de Veluwse Schavuyt in juli 2013 hun werk aangevangen. De brouwerij, die de naam De Vlijt heeft gekregen, is goed voor minstens 100.000 liter op jaarbasis.
Veluwse Schavuyt in Het Achterom
De Veluwse Schavuyt werd al enkele jaren in kleine hoeveelheden in proeflokaal Het Achterom aan de Mariastraat gebrouwen in wekelijkse hoeveelheden van 250 liter. Daarin is geen verandering gekomen. De Veluwse Schavuyt wordt dus op twee lokaties gebrouwen. Brouwerij de Vlijt is in een aparte BV ondergebracht waarbij de bestuurders de touwtjes in handen krijgen. Met de dagelijkse leiding is Jan Brouwers belast, ook initiatiefnemer van het Achterom.
De vraag naar de Veluwse Schavuyt is zo sterk toegenomen dat brouwer Cees Nijman de vraag niet langer aankon. Voor brouwerij De Vlijt is een professionele brouwer uit Brabant aangetrokken. Er zijn minimaal twee vaste arbeidskrachten actief in de brouwerij en is er plaats voor mensen met een beperking (www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/gelderland/apeldoorn/vlijt-de).
In het ketelhuis van de voormalige Zwitsalfabriek is naast de brouwerijruimte ons proeflokaal ingericht. De voormalige laboratoriumruimte is warm ingericht door het gebruik van veel mahoniehout. De 110-jaar oude apothekersbalie, die dienst doet als bar, valt direct op als je binnenloopt. Kom langs en proef & beleef de ambacht van het brouwen van bier (www.veluwseschavuyt.nl/proeflokaal/).
Na Zwitsal, kwam Diosynth op het terrein en aangezien de gemeente zo'n chemisch bedrijf niet zo dicht bij de stad wilde werd in 2012 het terrein door gemeente Apeldoorn overgenomen en werd de industriële infrastructuur aan buizenwerk e.d. gestript.
Heel handig aan het proeflokaal is dat er een extra kamer is:
Er is ook aandacht voor het verre en het recente verleden:
Uit deze presentatie begrijp ik dat de naam De Vlijt al teruggaat tot een molen uit 1593. In 2010 begint het verhaal in de binnenstad van Apeldoorn. Er wordt 6.000 liter gebrouwen voor eigen gebruik, maar niet alles wordt geconsumeerd. Een eerstejaars hbo-student maakt een plan om de restanten te vermarkten. Dit was echter zo succesvol dat de vraag vertienvoudigde en de brouwerij moest uitbreiden en dat kon hier.
Op internet vind ik nog wat sites met info over de brouwerij:
Bierbrouwerij de Vlijt werd op maandag 9 september 2013 officieel geopend door burgemeester John Berends ... op het voormalige Zwitsal-terrein (http://biervat.blogspot.nl/2013/11/zwitsal.html).
In Het Achterom wordt wekelijks zo'n het ambachtelijke speciaalbier Veluwse Schavuyt gebrouwen. De brouwinstallatie valt onder supervisie van de Apeldoornse Bierbrouwerij De Vlijt BV. De Vlijt zorgt ervoor dat de smaak & kwaliteit altijd constant zijn. Veluwse Schavuyt heeft een hoge gisting en wordt niet gefiltreerd en gepasteuriseerd, waardoor de mooie volle smaak van de gebruikte brouwingrediënten in het bier volledig aanwezig blijft. De grondstoffen voor het brouwproces worden zorgvuldig geselecteerd en continue bewaakt op kwaliteit. De Veluwse Schavuyt wordt gelagerd in de kelder van het proeflokaal en wordt per brouwsel van 250 l. gebrouwen (www.proef-locaalhetachterom.nl/index.php/brouwerij, www.veluwslekker.nl/?p=676).
Als ik langs het gebouw loop kijk ik via het raampje even de brouwerij in:
Het oude Zwitsalterrein geeft een verlaten indruk, maar er is tussen de industriële restanten ook uitleg en soms een poëtisch woordje:
De schoorsteen bij het ketelhuis is niet in gebruik door de brouwerij:
Maar goed we zullen eens die brouwerij binnenstappen:
Schoonmaak en persoonlijke veiligheid blijken er belangrijk:
Er staan bordjes waaruit blijkt dat ze zijn gericht op rondleidingen. Ook het rode koord geeft mij die indruk. Niet veel later stonden we er met een behoorlijk grote groep, circa 35 personen...
De brouwerij ziet er mooi schoon en opgeruimd uit. Let ook op de muurschilderij/foto van een open landschap met hert:
Midden in de zaal staan de spullen voor het afvullen van fusten en flessen. Aan de raamzijde staat het koper van de brouwerij. Twee grote koperen ketels uit Oostenrijk. Het binnenwerk is overigens van RVS.
De installatie komt van Brouwtechniek
Naast de brouwketels is er ook heel wat chemicaliën aanwezig:
Één van de chemicaliën waarvoor moet worden opgepast is CO2. Dat ontstaat bij het gisten (je kan de gistvaten zien door de raampjes):
Al die slangen en cijfertjes geven wel aan dat het brouwen een behoorlijk industrieel en serieus proces is. Het is niet zo maar wat ingrediënten bij elkaar gooien en klaar.
Na het brouwen gaat het brouwsel door de whirlpool en via de platenkoeler gaat het naar de gistkamer.
De gisttanks zijn gekoeld en staan in een ongekoelde ruimte. De ruimte ernaast wordt wel gekoeld en hier staan lagertanks, een aantal liggend en een aantal staand:
Aan de overzijde van de brouwzaal is een hok voor grondstoffen en chemicaliën:
Naast dit hok zie je een ketel, waarvan ik denk dat hier het water wordt opgeslagen en opgewarmd. Als de deuren van het hok open gaan zien we zakken mout en een schrootmolen:
De gids vertelde over de 'ingrediënten', die hier liggen: 'graan, tarwe en mout'... bij de vraag waar de hop dan ligt, volgt de opmerking dat hij daar nog op terug komt. Bij navraag bleek dat de herkomst van de hop onbekend was. Ook de mout komt vanuit heel Nederland/wereld. Het is dus volgens een van de bezoekers vreemd dat het bier dus een echt streekproduct kan worden genoemd. Zij hebben ook een streekproduct en gebruiken wel enkel lokale ingrediënten.
Ten slotte had ik ook aandacht, als etiketverzamelaar, voor de etiketjes die er liggen:
Na de rondleiding was er ook wat te proeven van het bier. De bieren vond ik niet zo, maar misschien kwam dat doordat de bieren erg koud werden geserveerd. Het blond bier mistte body en de smaak vond ik niet opvallend. Ik zou er zeg maar niet voor omrijden. Het amber was eveneens licht van smaak. Het bier was inderdaad gevaarlijk soepel doordrinkbaar:
Het eerste bier dat in 2010 vanuit brouwerij en proeflokaal ‘t Achterom uit de tanks kwam. Een mooi amberkleurig bier dat gevaarlijk soepel doordrinkt. Kenmerkend is zijn lichte caramelsmaak, aangename hop bitterheid in combinatie met een vleugje honing waardoor het geheel een mooie variatie van frisse fruitige smaken heeft van begin tot afdronk.
Alcohol 6.5% vol.
Stamwort 14.7° Plato
Kleur 24 EBC
Bitterheid 17 EBU
(www.veluwseschavuyt.nl/bieren/)
Ik had uitgekeken naar de tripel, maar ook deze mistte helaas body. Weliswaar was het een lekker bier, maar het kan niet in de schaduw staan van een Westmalle tripel, wel hebben ze gelijk met de omschrijving 'mysterieuze frisse zoete karakter'. Want dat heeft het bier wel, een intrigerende zoete smaak. Ik was vergeten dat ik het al eens eerder had gedronken. Ik vond het toen een prima bier. Ik heb het vorig jaar geplaatst, maar waarschijnlijk al een half jaar daarvoor gedronken. Het is geen slecht bier, maar het is ook geen geweldig bier. Het mist, net als die andere bieren, iets waardoor ze zich onderscheiden van de andere bieren in die stijlen. Al vind ik de amber wel lekker doordrinkbaar...Maar goed, nog even terug naar die tripel:
...een tripel die qua traditie onder de zwaardere blonde bieren valt. Licht zoet van smaak met een stevig hop karakter zowel in bitterheid als aroma. Gerstemout en tarwemout vormen de basis voor dit bier, de combinatie van 2 nobele Europese hoprassen en het subtiele gebruik van kruiden, zoals korianderzaad, geven deze tripel zijn mysterieuze frisse zoete karakter.
Alcohol 7.5% vol.
Stamwort 16.8° Plato
Kleur 17 EBC
Bitterheid 39 EBU
(www.veluwseschavuyt.nl/bieren/)
Ten slotte probeerde ik nog de IPA. Deze had een hoppige smaak, maar qua geur en smaak mistte ik wel een 'oomph', maar zo las ik later dat het bier ook licht bitter behoort te zijn...
De Indian Pale Ale is een echte dorstlesser. Zoals je verwacht van een IPA is hij licht bitter en heeft dit bier het citrus/bloemige aroma van de Amerikaanse hopsoorten.
Alcohol 6.5% vol.
Stamwort 13.9° Plato
Kleur 17 EBC
Bitterheid 40 EBU
(www.veluwseschavuyt.nl/bieren/)
Gerrit Hammink (1956) heeft deze brouwerij opgericht. Na zelf o.a. in brouwerij De Drie Ringen in Amersfoort te hebben gewerkt en als lid van biervereniging Triple-W in Nijmegen. Na wat omzwervingen kwam in 2010 de kans om in de leegkomende kazerneterreinen van Ede iets te ontwikkelen. De voormalige manschappenkeuken werd ingericht naar een brouwerij met proefgelegenheid. En zo werd op 30 Maart 2012 de Veluwse Heidebrouwerij officieel geopend (http://biervat.blogspot.nl/2012/11/bier-uit-ede.html). De brouwerij is gevestigd in de oude keuken van de Prins Mauritskazerne. Gebouw 3 aan de Nieuwe Kazernelaan 2 (6711 JC Ede). Dit gebouw grenst aan natuurgebied De Sysselt. Ze brouwen ambachtelijke bieren met passie en lokale ingrediënten. Ze zijn in 2005 opgericht en sinds maart 2012 actief op deze locatie (http://biervat.blogspot.nl/2013/01/de-veluwse-heidebrouwerij-deel-2.html).
Veluws Heidebier (6,5%) is een echt streekproduct. Het is gebrouwen met zuiver Veluwewater, Veluwse gerst en echte Veluwse heidehoning. Het etiket toont de schaapskooi van Ede die staat op de Ginkelse heide, de omgeving waar de honing vandaan komt voor dit speciale streekbier. Op het etiket staat een keurmerkje van "erkend Veluws streekproduct" (http://biervat.blogspot.nl/2013/01/de-veluwse-heidebrouwerij-deel-2.html).
De bieren zijn geproefd door de Huizerbrouwers:
Alle bieren van de Veluwse Heidebrouwerij zijn zoet. Dat is zeker niet wat het zou moeten zijn, Nagisting op de fles is niet op gang gekomen, zo lijkt het. Alleen het Edelhert donker heeft het alcoholpercentage bereikt wat op de fles staat en daardoor is het wat minder slecht dan de rest. Voor een prijs van 6,95 zijn deze bieren geen aanraders (www.huizerbrouwers.nl/9-huizer-brouwers-homepage-artikelen/18-veluwse-heidebrouwerij-ede). Zelf was ik er ook niet zo kapot van, maar het is wel een brouwerij van de Veluwe.
Putten krijgt een eigen bierbrouwerij...Alles over Hert Bier ! De vrienden Marcel van Hierden (46), Carlo Ruiter (49), Johan Graveland (48) en Marcel van Pijlen (46) starten een niet alledaags avontuur. In 2014 stelden ze zichzelf de vraag; wat zou je in de handel kunnen doen als je eigen werk of bedrijf stopt? Start een eigen bierbrouwerij werd het antwoord. Na veel vergaderen, het verder uitdenken van ideeën kregen we steeds meer positieve reacties. Dat leverde al de eerste afnemers op. Op Texel koop je het Texels Biertje en op de Veluwe geen Puttens bier maar Hert Bier. Het is leuk dat het Hert van Putten in ons logo verwerkt is.
Aan de bar bij AfslagTien aan strand Nulde was het op donderdag 19 maart volle bak. Daar werd door burgemeester Lambooij het eerste echte Puttense Hert Bier getapt.
Het klinkt landelijk, natuurlijk en herten hebben zeker een link met de Veluwe. We laten fusten met onze biersoorten nu nog bij andere brouwerijen maken. De flesjes vullen we al wel zelf. Nu het begin er is gaan we verder nadenken over het opzetten van een eigen grotere brouwerij. ....De burgemeester wenste het viertal alle goeds toe. ”Ik hoop dat als ik ergens in Brabant op een terrasje zit ik de vraag hoor of er ook Hert Bier wordt geschonken, wat zou dat leuk zijn.” Alle avonturen, nieuwe dingen, de meerdere smaken Hert Bier en vooruitgang zijn te volgen via; www.hertbier.nl
(http://schrijf.land/2317/putten-krijgt-een-eigen-bierbrouwerijalles-over-hert-bier).
Dorps Leven – Blond Bier
Zwaar Leven – Tripel Bier
Wild Leven – Bock Bier
Lang zal ze Leven – Amber Bier
Dubbel Leven – Dubbel Bier
(www.hertbier.nl/onze-bieren/)
Edelhert Donker
Een prachtig zwaar en edel bier om rustig van te genieten met 9% alc. Ambachtelijk gebrouwen uit lokale gerst, lichte en donkere moutsoorten. Minstens één jaar gerijpt in onze kelders om te ontwikkelen tot een ware smaaksensatie. Gold Medal winnaar van de Brussels Beer Challenge 2015! (www.deheidebrouwerij.nl/overzicht-bieren/)
Edelhert Donker
Biersoort: Dark Ale : Strong Dark Ale
Alcohol by volume: 9,2
Original gravity (Plato): 21
Final gravity (Plato): 4,6
Bitterness (IBU): 22
(www.brusselsbeerchallenge.com/nl/awarded-beers/6992).
caesar (6067) - Bunnik/Utrecht, NETHERLANDS - NOV 27, 2014
Dark cola brown color, short frothy lasting brown head. Aroma of raisin, molasses, slight roast, quite some spicy yeast, prune, toffee. Taste has quite some alcohol besides lots of sweetness, slight roasty bitterness. Soft carbonation, medium body. Powerful abt/quad and quite typical to the style. I almost forgot how well I can enjoy this style at times (www.ratebeer.com/beer/de-veluwse-heidebrouwerij-edelhert-donker/240079/).
Het bier smaakt stevig. Dit is een bruin bier met karakter. Dit is duidelijk geen waterig Edenaortje. De geur is kruidig-alcoholerig. De kleur is flink donker. Het mondgevoel is plezierig en onderhoudig. De smaak is eveneens onderhoudend kruidig-alcoholerig. Het bier glijdt plezierig naar binnen en doet me denken aan die andere zware bieren zoals die Vlaamse klassiekers. Ja, dit is echt een stevig en goed bier.
Als ik nog een keertje in schenk heb ik er wederom zin in. Dit is een lekker bier!
En edelherten hebben ze blijkbaar veel in de Veluwe:
Epe Bier van de Veluwe
Origineel Veluwe Bier | Epe Bier Collectief
Het Epe Bier Collectief bestaat uit:
Henk Overbosch is de drijvende kracht achter het Epe bier collectief: hij brouwt het bier, verkoopt het bier, heeft veel klantencontacten, staat op de bierfestivals en zet zo het Epe Bier Collectief op de kaart.
Henk Wesselink verbouwd de hop en de overige gewassen dat in het Epe bier komen te zitten. Tevens is hij bier ambassadeur en heeft daarom veel connecties/contacten in speciaalbier wereld.
Maarten de Groot is onze marketing man en fotograaf, hij ontwierp het logo, de etiketten en de site. Maarten denkt steeds in nieuwe concepten en smaken.
Klaas Schreur is slijter en de penningmeester van het collectief (www.epebier.nl/?page_id=2).
Het betreft een brouwerijhuurder (zie www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/gelderland/epe/epe-bier-collectief).
Ze brouwen o.a.:
ZZZoef (Gemberbier met thais limoenblad) 4% alc.
Duuster Wit (Dunkel Weizen) 6.4 % alc.
Rein (Quadrupel) 9% alc.
Afschot (Schwarzbier) 5.5 % alc.
Papoen (Pompoenbier) 6% alc.
Praotnat (IPA, ‘met hop van Henk’) 6,4% alc.
(www.epebier.nl/?page_id=7)
Epe bier collectief – Rein [9%]
“Speciaalbier met streken” “Serveeradvies: niet bewaren, rustig opdrinken, nieuwe halen!” “Orgineel veluwe bier” (etiket bier)
Dit biertje komt ... uit ...Epe. Het Epe bier collectief brouwt zelfs een biertje wat gebrouwen wordt met hop, vers van een hopveld in Epe, ...(https://speciaalbiertjes.wordpress.com/2015/09/20/rein/)
De Barneveldse brouwerij Smaak, opgericht door Jan-Willem Duifhuis en Peter Top, bheeft vier soorten speciaalbier op de markt... (zie http://barneveldsekrant.nl/lokaal/barneveld-krijgt-eigen-bier-85537). Brouwerij Smaak is gevestigd in Tijsselinglaan 2 in Barneveld (www.infobel.com/nl/netherlands/brouwerij_smaak/barneveld/NL101378106-0342707452/businessdetails.aspx, http://kvkinformatie.nl/gelderland/barneveld/brouwerij-smaak).
Brouwerijhuurder Opgericht: 2015 (www.cambrinus.nl/brw/SMAAK.HTM)
Voortse Bieren
De Voortsche is onze brouwerij van streekbieren, vernoemd naar het Veluwse dorp Voorthuizen. Wij zetten de brouwtraditie na ruim 300 jaar voort. Postbus 223, Voorthuizen 3780 GB (www.facebook.com/Voortsche-streekbieren-704231716319490/info/?tab=page_info) De Voortsche is onze brouwerij van speciale streekbieren, vernoemd naar het Veluwse dorp Voorthuizen...Al meer dan twintig jaar brouwen wij in onze microbrouwerij bier op de oorspronkelijke manier. We hebben een aantal unieke recepturen ontwikkeld. De beste drie bieren worden op grote schaal gebrouwen en zijn exclusief verkrijgbaar in een straal van ongeveer 25 kilometer rond Voorthuizen. Een puur streekbier dus (www.voortschebieren.nl/j/). Voorthuizen kent sinds vorig jaar 'Voortsche Dwaes'. (zie http://barneveldsekrant.nl/lokaal/barneveld-krijgt-eigen-bier-85537). De Dwaes (voorheen Zot) is een vol maar toch gemakkelijk drinkbaar bier waar het hele jaar van genoten kan worden. De speciale bovengist geeft onze Dwaes heerlijke smaaktonen met een fris hoppig accent en een alcoholpercentage van 7% (www.voortschebieren.nl/j/index.php/ons-bier).
Aan het woord is Voorthuizenaar Edwin Donkervoort, één van de vijf 'brouwvrienden', die gezamenlijk het bovengistend bier ontwikkelden. ,,Al bijna twintig jaar komen we geregeld op een vrije zaterdag samen voor een brouwdag in de 'microbrouwerij' in Voorthuizen; een veertig-literketel in een schuurtje in de achtertuin", zegt hij. ,,Bierbrouwen is gewoon een heel mooi en natuurlijk proces, altijd weer verrassend. We praten over smaken en geuren en hoe die te verbeteren. Als er dan na zoveel jaar ineens een goed product uitkomt, is dat helemaal mooi natuurlijk."
En dat laatste gebeurde op den duur, zo'n drie jaar geleden. ,,We hadden een bepaald recept bijgesteld en verfijnd, tot er ineens een bijzonder lekker bier uit voortkwam. 'We zijn zot als we hier niets mee doen', was op dat moment onze gedachte. Daar kwam ook meteen de biernaam uit naar voren."
(http://barneveldsekrant.nl/lokaal/voorthuizen-krijgt-eigen-speciaalbier-64790, donderdag 19 maart 2015)
De makers van het in april geïntroduceerde Voorthuizense streekbier Voortsche Zot wijzigen de naam van hun biermerk in 'Voortsche Dwaes'. Reden is een officieel aanschrijven van Brouwerij De Halve Maan uit het Belgische Brugge dat de naam 'Voortsche Zot' te verwarrend vindt met hun eigen bier 'Brugse Zot'. Voorthuizenaar Edwin Donkervoort, één van de vijf initiatiefnemers voor het streekbier, was verrast toen hij de schriftelijke sommatie bij terugkomst van vakantie op de mat vond. Hij moest ook wel een beetje grinniken, vertelt hij: ,,Kennelijk is het bij collega-brouwers opgevallen dat ons bier zo warm onthaald wordt. We beschouwen het als een groot compliment, zo'n brief van een wereldwijde exporteur van bier voor een streekbrouwer die in een straal van 25 kilometer rondom Voorthuizen levert. We kregen laatst trouwens nog een compliment van culinair journalist Felix Wilbrink van De Telegraaf dat het zoet en bitter in de Voortsche Zot zo mooi gecombineerd was. En nu zegt deze grote Belgische brouwer dat wij verwarring scheppen met onze naam 'Voortsche Zot'. De naam 'Brugse Zot' hebben ze geregistreerd bij een merkenbureau, schrijven ze. En iedereen die verwarring schept of er misbruik van maakt, wordt juridisch vervolgd.''
Volgens Donkervoort is de naam 'zot' in Nederland niet geregistreerd door een bierbrouwer. ,,Ik geloof dat er alleen een ijzerhandel is die zo heet, we hebben het uitgezocht. Dus ze hebben waarschijnlijk geen poot om op te staan. Maar de brief was zó negatief gesteld dat wij hebben besloten de naam toch te wijzigen. Wij hebben namelijk helemaal geen zin in negativiteit rond ons streekproduct.' (http://barneveldsekrant.nl/lokaal/voortsche-zot-wordt-dwaes-66882)
