Ik schreef al eens over Grodziskie, al betrof het toen een Grätzer.: Alice, sinds jaar en dag Bierkoningmedewerkster, vormt samen Samen met Brouwerij Jopen, schrijver Evan Rail en bierhistoricus Ron Pattinson de “Vereinigte Historische Bierfanatiker”(http://bierkoning.nl/2012/11/gratzer-and-grodziskie/).
(http://biervat.blogspot.nl/search/label/Grodziskie)
De bierstijl stond in 2012 ook bij anderen onder de aandacht, zoals hobbybrouwers.
![]()
![]()
Grodziskie was the only truly ingidenous Polish beer style to survie in the second half of the 20th century. It was a top-fermented, smoked wheat beer. It was the last survivor of a style called Grätzer (derived from Grätz, the German name for Grodzisk) and was once popular across northern Germany....Grodziskie (or Grätzer as it was called in German) seems to have been quite common pre WW 1, as the name crops up quite a bit. ....Poland's only truly interesting indigenous beer style was Grodziskie, a top-fermented smoked wheat beer. It was the last survivor of a style called Grätzer (derived from Grätz, the German name for Grodzisk) and was once popular across northern Germany. The only brewery producing it was closed sometime in the mid-1990's. The owner, Lech, argued that continuing production there was "uneconomical". So, that's one more beer style to cross off the list.
The only top-fermented beer currently being mass-produced (that is, not by a pub brewery) is a version of the Belgian pale ale Palm. The Belgian brewery has bought into an existing Polish enterprise and helped them build a new brewery. The new company is, slightly oddly, called Browar Belgia (www.europeanbeerguide.net/polbrew.htm).
Poland. Not a country as strongly associated with the brewing of beer as Germany, Belgium or the UK, although you know there must be Polish-brewed beer, right? And if there is, wouldn't there be some Polish beer styles?....
Piwo Grodziskie has three things in common with the Czech beer Budweiser Budvar. Firstly they're both named after a town – Grodzisk Wielkopolski and České Budějovice respectively. Secondly, both towns were, at one time or another, occupied by Germany and given German names (Grodzisk/Grätz and Budějovice/Budweis), which leads to the third commonality – both beers have also been known by two names (one native and one German): Grodziskie/Grätzer and Budějovický Budvar/Budweiser Budvar. The similarities, however, end there. Apart from anything else, Grodziskie is a style and Budvar a brand.
Grodziskie/Grätzer is a top-fermented, low alcohol, wheat-based, pale-coloured, hoppy, slightly tart, smoked beer, and when I say wheat-based I mean there's no barley in it. Seriously. No barley.
Grodzisk Wielkopolski has a history of brewing going back at least 700 years, and as with so many other brewing centres around the world it's largely because the water there is very good for making beer.
The town's brewing profits were big enough in the 19th century to interest a group of British and German businessmen who formed a company in 1888 called The Gratzer Breweries Ltd with the intention of obtaining “a practical monopoly for the sale of the well-known Gratzer beer, a speciality peculiar to Gratz, and brewed in no other part of Germany” (this was when Poland was part of the German Empire).
....
After the second world war all Polish industry was nationalised and a long period of under-investment set in. An attempt was made in the 1980s to revive the Grodziskie style with the development of a handful of riffs on the style – some darker, some with a higher ABV – but the writing was on the wall and the last brewery making Grodziskie was closed in 1993, by which time the biggest selling beers in Poland were pilsners and pale Euro lagers (http://badassdigest.com/2013/02/04/forgotten-beer-styles-grodziskie/).
Beer historian Ron Pattinson and a few of his associates and friends have recreated a Grodziskie but with no sourness at all, an approach which, judging by some of the comments, seems to be the authentic way of doing it, although going back to the American Brewers Review, they describe the flavour as “Delicate, acidulous and wine-like,” so definitely a suggestion of sour there (http://badassdigest.com/2013/02/04/forgotten-beer-styles-grodziskie/).
Zaterdag 6 oktober 2012 [werd] er in de Jopenkerk een bijzonder brouwsel gebrouwen. Vijf bier enthousiastelingen komen samen om een oud Pools bier weer tot leven te brengen. Het internationale gezelschap bestaat uit: Ron Pattinson (UK) bier historicus, Evan Rail (USA) bier schrijver woonachtig in Praag, Alice van der Kuijl en Sebastian Sauer (D) van MOM (Monarchy of Musselland) en Michel Ordeman (Jopenkerk Bierbrouwerij). Samen hebben ze gezocht naar een invulling van het oude recept uit Gratz, een plaats in Polen, welke ook een tijd Duits grondgebied is geweest. Dit bier is voor het laatst [commercieel?] geproduceerd in 1993.
De bierstijl is onder een Duitse en Poolse naam bekend; Gratzer in het Duits en Grodziskie in het Pools. Bijzonder aan het bier is dat het gebrouwen wordt met 100% Eiken gerookte tarwemout, vrij veel Poolse Lublin hop en een karakteristieke giststam die het bier veel fruitigheid moet geven. In oude documenten staat vermeld dat het bier een bepaalde periode met wilgenbast is gebrouwen. Om die reden zal het bier worden gesplitst in een helft met wilgenbast (die we Grodziskie zullen noemen) en een deel zonder, die dan Gratzer zal gaan heten.
Het bier had de naam een licht bier te zijn (ongeveer 4% alcohol) met een gerookte bittere smaak en een fruitig aroma (www.jopenbier.nl/persberichten/oud-pools-bier-wordt-opnieuw-leven-ingeblazen/?age-verified=34ae1cd30a).
Het bier wordt tegenwoordig nog steeds gebrouwen (www.reddit.com/r/beer/comments/2wjf3b/beer_styles_polish_grodziskie_smoked_wheat_ale/), maar het is mij niet duidelijk of het gaat om hobbeybrouwers, microbrouwerijen of commerciële brouwerijen.
Grodziskie (of op zijn Duits Grätzer) was een bierstijl die in het Poolse plaatsje Gratz werd gebrouwen, tot de jaren 90. De stijl was zeer onderscheidend omdat het een bier is uit 100% tarwe rookmout en met Poolse hop werd gebrouwen. De specifieke giststam zorgt voor een wat fruitig karakter (maar toch anders dan weizen).
Grodziskie is een licht alcoholisch bier (4% alc.) met een sterke smaak van gerookt eiken, zachtheid van weizen en een behoorlijke bitterheid. De wilgenbast die in dit bier zit geeft het bier een extra smaaktoon die wat heeft van kruidenthee (Groene Thee). Zonder de wilgenbast heet dit bier Grätzer.
Jopen bier heeft deze gebrouwen in samenwerking met met Alice van der Kuil en Sebastian Sauer (van MOM; oftewel Monarchy of Musselland), Ron Pattinson die de recepten heeft aangeleverd en Evan Rail heeft de gist aangeleverd (www.debierapp.nl/vraag-en-antwoord/vraag/wat-is-een-grodziskie).
Grodziskie is de naam van het bier in het Pools, naar de stad Grodzisk Wielkopolski, ook wel bekend onder de Duitse naam Grätzer, dat wil eveneens zeggen: van/uit Grätz. Weliswaar hebben meerder Poolse amateurbrouwers zich er nog wel eens aan gewaagd, maar die bieren zijn totnogtoe niet algemeen verkrijgbaar geweest. Dit bier is een gezamenlijke onderneming van bierhistorici Ron Pattinson en Evan Rail, van Monarchy of Musselland (waarachter Sebastian Sauer [Freigeist] en Alice van der Kuijl [Bierkoning] schuil gaan) en van Michel Ordeman van Jopen, daar is het bier ook gebrouwen, of liever, de twee bieren!
Grodziskie was in zijn tijd behoorlijk bekend, en werd ook uitgevoerd, hoewel de produktie nooit heel erg groot is geweest. Het werd gemaakt met uitsluitend gerookte tarwemout (geen gerstemout!), behoorlijk gehopt, en is niet sterk, het alcoholgehalte lag tussen de 3 en 4 %. Er werd ook wel eens wilgenbast toegevoegd, en dat was de reden om de herschepping in twee varianten te maken. Overigens kon daarvoor de oorspronkelijke giststam gebruikt worden, die was gelukkig bewaard gebleven.
MoM Grätzer is dan gemaakt met rooktarwemout (rook afkomstig van eikenhout), Poolse hop (Lublin) en de originele gist, MoM Grodziskie voegt daar nog wilgenbast aan toe. De bieren zijn op het oog niet van elkaar te onderscheiden, lichtgeel en wazig tot troebel, als een witbier. De Grätzer heeft een duidelijk maar subtiel rookaroma, smaakt ook eventjes wat rokerig, dan komt de hop sterk door, vervolgens is er ook fruitigheid en kruidigheid waarneembaar, ik neem aan dat de gist daarvoor zorgt. De Grodziskie is minder rokerig, is wel hopbitter en fruitiger/kruidiger. Beide bieren zijn mede door hun bescheiden alcoholpercentage zeer goed doordrinkbaar.
De presentatie was bij de Wildeman (https://bierentrein.wordpress.com/2012/11/23/wederopstanding-grodziskie-gratzer/).
Grodziskie (Grätzer, Grodzisz) is a style of beer from Poland that is made primarily or entirely from wheat that has been malted and then kiln-dried with oak wood, giving the grain a smokey oak character. The beer looks and acts like Champagne, with a clear, pale yellow to golden color and high carbonation levels, and has low to medium levels of hop bitterness (www.thebrewingnetwork.com/forum/viewtopic.php?p=296828).
Alice, sinds jaar en dag Bierkoningmedewerkster, en uiteraard gepassioneerd over bier,...Samen met Sebastian Sauer, de man achter Freigeist Bierkultur, werd Monarchy of Musselland opgericht, met als doel bieren te brouwen die de wereld nog niet, of niet meer kent. Of zoals ze zelf zeggen “Our beers offer a different taste and want to broaden your mind. Hail the Monarchy!!!Een eerste project resulteerde meteen in twee bieren. Samen met Brouwerij Jopen, schrijver Evan Rail en bierhistoricus Ron Pattinson vormden zij de “Vereinigte Historische Bierfanatiker” en werden oude Poolse recepten doorplozen.
Grätzer and Grodziskie, het betekent eigenlijk hetzelfde, een en ander heeft te maken met de roerige geschiedenis van het plaatsje Gratz, of Grodzisk dus. Bier, traditioneel gebrouwen in Grodzisk, maar sinds begin jaren negentig uit het blikveld verdwenen, om zich nu weer te openbaren aan ons.Het bier wordt gebrouwen met 100% gerookte tarwemout en Lublin hop, een poolse variëteit, waarschijnlijk nog het best te vergelijken met de bekendere Saaz. De originele giststam is ook ergens opgesnort, en het geheime ingrediënt? Wilgenbast! (http://bierkoning.nl/2012/11/gratzer-and-grodziskie/)
Wilgenbast?
Wilg (Salix) is een geslacht van tweehuizige bomen en struiken uit de wilgenfamilie (Salicaceae). Wilgen zijn bladverliezende bomen met verspreide bladstand. De knop heeft één knopschub. De bloeiwijze van de wilg heeft de vorm van een katje en groeit uit de zijknoppen van een eenjarige twijg. De wilgenkatjes zitten of staan, dit in tegenstelling tot de hangende katjes bij populieren.
De pluizige zaden worden door de wind verspreid maar zijn slechts korte tijd kiemkrachtig. De meeste soorten zijn te vermenigvuldigen door middel van stekken.
Wilgen zijn pioniersoorten met een grote lichtbehoefte. Wilgen komen in Nederland en België veel voor langs sloten en plassen. Wilgen houden namelijk over het algemeen van een vochtige bodem en groeien zeer snel.
Het geslacht Salix omvat ongeveer driehonderd soorten, waarvan er een twaalftal in Nederland en België voorkomt.
Amandelwilg (Salix triandra)
Bandwilg (Salix 'Sekka', synoniem: Salix sacchalinensis 'Sekka' - verwilderd)
Berijpte wilg (Salix daphnoides - verwilderd)
Bindwilg (Salix alba var. vitellina - variëteit Schietwilg)
Bittere wilg (Salix purpurea)
Boswilg (Salix caprea)
Duitse dot (Salix dasyclados)
Geoorde wilg (Salix aurita)
Grauwe wilg (Salix cinerea subsp. cinerea)
Katwilg (Salix viminalis)
Kraakwilg (Salix fragilis)
Kruipwilg (Salix repens)
Laurierwilg (Salix pentandra)
Rossige wilg (Salix cinerea subsp. oleifolia)
Schietwilg (Salix alba)
De schors van enkele soorten, zoals amandelwilg en schietwilg, bevatten salicine, dat lang geleden gebruikt werd als pijnstiller. Er werd daarvoor op de wilgenbast gekauwd, of er werd een drank van getrokken. Salicine wordt ook gebruikt als looistof, voor het looien van leer. Wilgenhout wordt net als het hout van populieren gebruikt voor het maken van klompen en papier. Om een windmolen af te remmen wordt een 'vang' bestaande uit blokken wilgenhout gebruikt. Voor de teelt van wilg als biobrandstof is sinds kort zaad van enkele snelgroeiende rassen beschikbaar.
De houtskool van de wilg wordt gebruikt in buskruit; het heeft een veel hogere verbrandingssnelheid dan bijvoorbeeld barbecue-houtskool (http://nl.wikipedia.org/wiki/Wilg).
Wilgenbast (Salix alba)
Het gebruik van Salix alba als pijnstillend en koortswerend middel dateert al tot duizenden jaren v. Christus. Het gaat voornamelijk om de stof salicine welke in het lichaam wordt omgezet tot salicylzuur (hierdoor veilig in gebruik en geen etsende werking op de maag). Het bekende aspirientje (acetylsalicylzuur) is ook afgeleid uit salicylzuur en komt van oorsprong uit de wilgenbast (https://anniesheilzamekruiden.nl/webshop/gedroogde-kruiden/kruiden-a-tot-z/wilgenbast).
Van de jonge wilgentakken worden sinds eeuwen manden gevlochten. Maar bast en hout hadden nog een andere functie. In de volksgeneeskunde kende men de wilg als middel tegen pijn. In oude kruidenboeken van de Grieken Hippokrates en Dioskurides werden wilgenpreparaten als middel tegen koorts beschreven. Omdat wilgen in vochtige gebieden met veel muggen groeien, dacht men ook een middel te hebben tegen malaria. Het hielp! De belangrijkste geneeskrachtige stof werd in 1828 ontdekt. Deze stof bestaat uit bitter smakende kristallen, de salicine. In iets veranderde vorm als salicinezuur was het een werkzaam middel tegen pijn, helaas met sterke bijverschijnselen zoals braakneigingen en maagbloedingen. Pas in 1897 vond Felix Hoffman een manier, om het medicament verdraaglijker te maken. Hij veranderde het in azetylsalizylzuur, het ASS. Dat werd aspirine, een middel tegen koorts, pijn en ontstekingen en zelfs om een hartinfarct te voorkomen. Intussen wordt deze stof synthetisch vervaardigd (www.tuinadvies.be/artikels/wilgenbast_als_natuurlijke_pijnstiller.htm).
![]()
Assyriers gebruikten de bladeren van een wilgenboom al rond 2000 voor Christus voor de behandeling van pijnlijke gewrichten. Er zijn geschriften gevonden dan Egyptenaren rond 1550 voor Christus een wilgenblad brouwsel gebruikten bij pijn en ontstekingen. Ook Hippocrates, een Griekse arts die wordt beschouwd als de grondlegger van de Westerse geneeskunde, was een voorstander van wilgenbast extract. De werkzame stof uit dit extract is salicine.
Eeuwen later pas, in 1829, lukte het de Fransman Henri Leroux om de stof salicine te zuiveren uit het wilgenbast extract. Het pijnstillende effect was uiteraard groter met de zuivere stof, maar het bleef bitter en slecht voor de maag. Men bleef daarom doorspitten naar iets beters. De Italiaan Raffaele Piria ontdekte 10 jaar later dat salicine een soort suikerverbinding was. Door de suikergroep eraf te splitsen maakte hij een nieuwe stof genaamd salicylzuur. Nadat de chemische structuur was ontdekt ging men salicylzuur synthetiseren (namaken in een fabriek, in plaats van extraheren uit wilgenboomextract). Helaas was ook salicylzuur niet optimaal: het middel smaakt onverdraagbaar zoet en is erg schadelijk voor de maag.
Men ging daarom op zoek naar chemische variaties van salicylzuur die deze nadelen niet zouden hebben. Uiteindelijk was het de Fransman Charles Frederic Gerhardt die voor het eerst acetylsalicylzuur synthetiseerde. Toentertijd was de stof onzuiver en instabiel en toonde niemand interesse. Een aantal jaren later in 1897 deed het farmaceutische bedrijf Bayer onderzoek naar betere pijnstillers. De medewerker Arthur Eichengrun heeft het werk van Charles Frederic Gerhardt weer opgepakt en geoptimaliseerd en ontdekte uiteindelijk een vorm van acetylsalicylzuur die zowel stabiel en zuiver was en beter verteerbaar voor de maag. In 1899 kwam het middel in poedervorm (later ook in tablet vorm) op de markt onder de naam Aspirin.
Acetylsalicylzuur remt na inname de productie van prostaglandines, hormoonachtige stoffen die verantwoordelijk zijn voor de regulatie van pijn, koorts en ontstekingen in ons lichaam. Daarbij voorkomt acetylsalicylzuur infecties en schade aan onze bloedvaten. Precies wat een acne huid nodig heeft! De ontsteking remmen (want puistjes zijn eigenlijk gewoon ontstekingen) en tegelijkertijd onze bloedvaten gezond houden zodat ze niet gaan zwellen en bacteriën gaan verspreiden naar nabij gelegen weefsel. Vandaar dat er veel anti-acne skincare producten op de markt zijn die acetylsalicylzuur bevatten. Meestal is dit slechts een klein percentage, zo rond de 2%, zodat het geschikt is voor elke dag (www.beautylab.nl/beauty-ingredient-acetylsalicylzuur/).
Wilg(enbast) is dus blijkbaar gezond, maar hoe zal het smaken?
![]()
JAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA, dat is een lekker bier!! De geur is niet zo lekker,Eigenlijk is het bier niet zo aangenaam. Het is zacht, glibberig als een koude vis. Geen gerookte paling, zoals bij Bamberg Rauchbier. Een bier dat je voelt in je maag. Die is het er volgens mij niet zo mee eens. Zou dat het verschil zijn met de Grätzer?
Nee, wacht...na een tijdje went de geur. Het bier ruikt heerlijk fluweelzacht en doet denken aan een houtskoolschetsboek (zo'n map op A3formaat). Het doet qua mondgevoel wat denken aan een tarwebier (want dat is het ook), aan een witbier zonder zoete cremesmaak, maar met een rokerig rauw randje, maar dan niet rauw. Ook niet gekookt of gebakken of gefrituurd. Hoe zeg je dat nou? Hoe omschrijf je een mondgevoel dat fluweelzacht is en doet denken aan de zwart-grijze grauwheid en zachtheid van houtskool, zonder stoffigheid. Alhoewel. Ik heb wel een beetje het gevoel alsof ik in een rokerige ruimte was en een dun laagje as mijn drinken had... Dat gevoel intrigeert en is niet vies.
Wat een geraaskal als ik zo teruglees. Een schetsboek? Bier dat smaakt naar een schetsboek? Het is ook gewoon een raar bier eigenlijk. Dit is geen pils of zwaar Belgisch bier. Het is geen stevig rookbier, het is geen alcoholvrij bier. Het laat witbier verbleken als mainstreambier...Dit bier heeft een smaak die door het bier heen slingert. Zoals zo'n rookpluimpje van en smeulend (wilgen)houtvuurtje.
![]()
(http://biervat.blogspot.nl/search/label/Grodziskie)
De bierstijl stond in 2012 ook bij anderen onder de aandacht, zoals hobbybrouwers.
Forgotten Beer Styles: Grodziskie
A Polish beer style that's making a comeback.
The only top-fermented beer currently being mass-produced (that is, not by a pub brewery) is a version of the Belgian pale ale Palm. The Belgian brewery has bought into an existing Polish enterprise and helped them build a new brewery. The new company is, slightly oddly, called Browar Belgia (www.europeanbeerguide.net/polbrew.htm).
Poland. Not a country as strongly associated with the brewing of beer as Germany, Belgium or the UK, although you know there must be Polish-brewed beer, right? And if there is, wouldn't there be some Polish beer styles?....
Piwo Grodziskie has three things in common with the Czech beer Budweiser Budvar. Firstly they're both named after a town – Grodzisk Wielkopolski and České Budějovice respectively. Secondly, both towns were, at one time or another, occupied by Germany and given German names (Grodzisk/Grätz and Budějovice/Budweis), which leads to the third commonality – both beers have also been known by two names (one native and one German): Grodziskie/Grätzer and Budějovický Budvar/Budweiser Budvar. The similarities, however, end there. Apart from anything else, Grodziskie is a style and Budvar a brand.
Grodziskie/Grätzer is a top-fermented, low alcohol, wheat-based, pale-coloured, hoppy, slightly tart, smoked beer, and when I say wheat-based I mean there's no barley in it. Seriously. No barley.
Grodzisk Wielkopolski has a history of brewing going back at least 700 years, and as with so many other brewing centres around the world it's largely because the water there is very good for making beer.
The town's brewing profits were big enough in the 19th century to interest a group of British and German businessmen who formed a company in 1888 called The Gratzer Breweries Ltd with the intention of obtaining “a practical monopoly for the sale of the well-known Gratzer beer, a speciality peculiar to Gratz, and brewed in no other part of Germany” (this was when Poland was part of the German Empire).
....
After the second world war all Polish industry was nationalised and a long period of under-investment set in. An attempt was made in the 1980s to revive the Grodziskie style with the development of a handful of riffs on the style – some darker, some with a higher ABV – but the writing was on the wall and the last brewery making Grodziskie was closed in 1993, by which time the biggest selling beers in Poland were pilsners and pale Euro lagers (http://badassdigest.com/2013/02/04/forgotten-beer-styles-grodziskie/).
Beer historian Ron Pattinson and a few of his associates and friends have recreated a Grodziskie but with no sourness at all, an approach which, judging by some of the comments, seems to be the authentic way of doing it, although going back to the American Brewers Review, they describe the flavour as “Delicate, acidulous and wine-like,” so definitely a suggestion of sour there (http://badassdigest.com/2013/02/04/forgotten-beer-styles-grodziskie/).
Zaterdag 6 oktober 2012 [werd] er in de Jopenkerk een bijzonder brouwsel gebrouwen. Vijf bier enthousiastelingen komen samen om een oud Pools bier weer tot leven te brengen. Het internationale gezelschap bestaat uit: Ron Pattinson (UK) bier historicus, Evan Rail (USA) bier schrijver woonachtig in Praag, Alice van der Kuijl en Sebastian Sauer (D) van MOM (Monarchy of Musselland) en Michel Ordeman (Jopenkerk Bierbrouwerij). Samen hebben ze gezocht naar een invulling van het oude recept uit Gratz, een plaats in Polen, welke ook een tijd Duits grondgebied is geweest. Dit bier is voor het laatst [commercieel?] geproduceerd in 1993.
De bierstijl is onder een Duitse en Poolse naam bekend; Gratzer in het Duits en Grodziskie in het Pools. Bijzonder aan het bier is dat het gebrouwen wordt met 100% Eiken gerookte tarwemout, vrij veel Poolse Lublin hop en een karakteristieke giststam die het bier veel fruitigheid moet geven. In oude documenten staat vermeld dat het bier een bepaalde periode met wilgenbast is gebrouwen. Om die reden zal het bier worden gesplitst in een helft met wilgenbast (die we Grodziskie zullen noemen) en een deel zonder, die dan Gratzer zal gaan heten.
Het bier had de naam een licht bier te zijn (ongeveer 4% alcohol) met een gerookte bittere smaak en een fruitig aroma (www.jopenbier.nl/persberichten/oud-pools-bier-wordt-opnieuw-leven-ingeblazen/?age-verified=34ae1cd30a).
Het bier wordt tegenwoordig nog steeds gebrouwen (www.reddit.com/r/beer/comments/2wjf3b/beer_styles_polish_grodziskie_smoked_wheat_ale/), maar het is mij niet duidelijk of het gaat om hobbeybrouwers, microbrouwerijen of commerciële brouwerijen.
Grodziskie (of op zijn Duits Grätzer) was een bierstijl die in het Poolse plaatsje Gratz werd gebrouwen, tot de jaren 90. De stijl was zeer onderscheidend omdat het een bier is uit 100% tarwe rookmout en met Poolse hop werd gebrouwen. De specifieke giststam zorgt voor een wat fruitig karakter (maar toch anders dan weizen).
Grodziskie is een licht alcoholisch bier (4% alc.) met een sterke smaak van gerookt eiken, zachtheid van weizen en een behoorlijke bitterheid. De wilgenbast die in dit bier zit geeft het bier een extra smaaktoon die wat heeft van kruidenthee (Groene Thee). Zonder de wilgenbast heet dit bier Grätzer.
Jopen bier heeft deze gebrouwen in samenwerking met met Alice van der Kuil en Sebastian Sauer (van MOM; oftewel Monarchy of Musselland), Ron Pattinson die de recepten heeft aangeleverd en Evan Rail heeft de gist aangeleverd (www.debierapp.nl/vraag-en-antwoord/vraag/wat-is-een-grodziskie).
Grodziskie is de naam van het bier in het Pools, naar de stad Grodzisk Wielkopolski, ook wel bekend onder de Duitse naam Grätzer, dat wil eveneens zeggen: van/uit Grätz. Weliswaar hebben meerder Poolse amateurbrouwers zich er nog wel eens aan gewaagd, maar die bieren zijn totnogtoe niet algemeen verkrijgbaar geweest. Dit bier is een gezamenlijke onderneming van bierhistorici Ron Pattinson en Evan Rail, van Monarchy of Musselland (waarachter Sebastian Sauer [Freigeist] en Alice van der Kuijl [Bierkoning] schuil gaan) en van Michel Ordeman van Jopen, daar is het bier ook gebrouwen, of liever, de twee bieren!
Grodziskie was in zijn tijd behoorlijk bekend, en werd ook uitgevoerd, hoewel de produktie nooit heel erg groot is geweest. Het werd gemaakt met uitsluitend gerookte tarwemout (geen gerstemout!), behoorlijk gehopt, en is niet sterk, het alcoholgehalte lag tussen de 3 en 4 %. Er werd ook wel eens wilgenbast toegevoegd, en dat was de reden om de herschepping in twee varianten te maken. Overigens kon daarvoor de oorspronkelijke giststam gebruikt worden, die was gelukkig bewaard gebleven.
MoM Grätzer is dan gemaakt met rooktarwemout (rook afkomstig van eikenhout), Poolse hop (Lublin) en de originele gist, MoM Grodziskie voegt daar nog wilgenbast aan toe. De bieren zijn op het oog niet van elkaar te onderscheiden, lichtgeel en wazig tot troebel, als een witbier. De Grätzer heeft een duidelijk maar subtiel rookaroma, smaakt ook eventjes wat rokerig, dan komt de hop sterk door, vervolgens is er ook fruitigheid en kruidigheid waarneembaar, ik neem aan dat de gist daarvoor zorgt. De Grodziskie is minder rokerig, is wel hopbitter en fruitiger/kruidiger. Beide bieren zijn mede door hun bescheiden alcoholpercentage zeer goed doordrinkbaar.
De presentatie was bij de Wildeman (https://bierentrein.wordpress.com/2012/11/23/wederopstanding-grodziskie-gratzer/).
Grodziskie (Grätzer, Grodzisz) is a style of beer from Poland that is made primarily or entirely from wheat that has been malted and then kiln-dried with oak wood, giving the grain a smokey oak character. The beer looks and acts like Champagne, with a clear, pale yellow to golden color and high carbonation levels, and has low to medium levels of hop bitterness (www.thebrewingnetwork.com/forum/viewtopic.php?p=296828).
Alice, sinds jaar en dag Bierkoningmedewerkster, en uiteraard gepassioneerd over bier,...Samen met Sebastian Sauer, de man achter Freigeist Bierkultur, werd Monarchy of Musselland opgericht, met als doel bieren te brouwen die de wereld nog niet, of niet meer kent. Of zoals ze zelf zeggen “Our beers offer a different taste and want to broaden your mind. Hail the Monarchy!!!Een eerste project resulteerde meteen in twee bieren. Samen met Brouwerij Jopen, schrijver Evan Rail en bierhistoricus Ron Pattinson vormden zij de “Vereinigte Historische Bierfanatiker” en werden oude Poolse recepten doorplozen.
Grätzer and Grodziskie, het betekent eigenlijk hetzelfde, een en ander heeft te maken met de roerige geschiedenis van het plaatsje Gratz, of Grodzisk dus. Bier, traditioneel gebrouwen in Grodzisk, maar sinds begin jaren negentig uit het blikveld verdwenen, om zich nu weer te openbaren aan ons.Het bier wordt gebrouwen met 100% gerookte tarwemout en Lublin hop, een poolse variëteit, waarschijnlijk nog het best te vergelijken met de bekendere Saaz. De originele giststam is ook ergens opgesnort, en het geheime ingrediënt? Wilgenbast! (http://bierkoning.nl/2012/11/gratzer-and-grodziskie/)
Wilgenbast?
Wilg (Salix) is een geslacht van tweehuizige bomen en struiken uit de wilgenfamilie (Salicaceae). Wilgen zijn bladverliezende bomen met verspreide bladstand. De knop heeft één knopschub. De bloeiwijze van de wilg heeft de vorm van een katje en groeit uit de zijknoppen van een eenjarige twijg. De wilgenkatjes zitten of staan, dit in tegenstelling tot de hangende katjes bij populieren.
De pluizige zaden worden door de wind verspreid maar zijn slechts korte tijd kiemkrachtig. De meeste soorten zijn te vermenigvuldigen door middel van stekken.
Wilgen zijn pioniersoorten met een grote lichtbehoefte. Wilgen komen in Nederland en België veel voor langs sloten en plassen. Wilgen houden namelijk over het algemeen van een vochtige bodem en groeien zeer snel.
Het geslacht Salix omvat ongeveer driehonderd soorten, waarvan er een twaalftal in Nederland en België voorkomt.
Amandelwilg (Salix triandra)
Bandwilg (Salix 'Sekka', synoniem: Salix sacchalinensis 'Sekka' - verwilderd)
Berijpte wilg (Salix daphnoides - verwilderd)
Bindwilg (Salix alba var. vitellina - variëteit Schietwilg)
Bittere wilg (Salix purpurea)
Boswilg (Salix caprea)
Duitse dot (Salix dasyclados)
Geoorde wilg (Salix aurita)
Grauwe wilg (Salix cinerea subsp. cinerea)
Katwilg (Salix viminalis)
Kraakwilg (Salix fragilis)
Kruipwilg (Salix repens)
Laurierwilg (Salix pentandra)
Rossige wilg (Salix cinerea subsp. oleifolia)
Schietwilg (Salix alba)
De schors van enkele soorten, zoals amandelwilg en schietwilg, bevatten salicine, dat lang geleden gebruikt werd als pijnstiller. Er werd daarvoor op de wilgenbast gekauwd, of er werd een drank van getrokken. Salicine wordt ook gebruikt als looistof, voor het looien van leer. Wilgenhout wordt net als het hout van populieren gebruikt voor het maken van klompen en papier. Om een windmolen af te remmen wordt een 'vang' bestaande uit blokken wilgenhout gebruikt. Voor de teelt van wilg als biobrandstof is sinds kort zaad van enkele snelgroeiende rassen beschikbaar.
De houtskool van de wilg wordt gebruikt in buskruit; het heeft een veel hogere verbrandingssnelheid dan bijvoorbeeld barbecue-houtskool (http://nl.wikipedia.org/wiki/Wilg).
Wilgenbast (Salix alba)
Het gebruik van Salix alba als pijnstillend en koortswerend middel dateert al tot duizenden jaren v. Christus. Het gaat voornamelijk om de stof salicine welke in het lichaam wordt omgezet tot salicylzuur (hierdoor veilig in gebruik en geen etsende werking op de maag). Het bekende aspirientje (acetylsalicylzuur) is ook afgeleid uit salicylzuur en komt van oorsprong uit de wilgenbast (https://anniesheilzamekruiden.nl/webshop/gedroogde-kruiden/kruiden-a-tot-z/wilgenbast).
Van de jonge wilgentakken worden sinds eeuwen manden gevlochten. Maar bast en hout hadden nog een andere functie. In de volksgeneeskunde kende men de wilg als middel tegen pijn. In oude kruidenboeken van de Grieken Hippokrates en Dioskurides werden wilgenpreparaten als middel tegen koorts beschreven. Omdat wilgen in vochtige gebieden met veel muggen groeien, dacht men ook een middel te hebben tegen malaria. Het hielp! De belangrijkste geneeskrachtige stof werd in 1828 ontdekt. Deze stof bestaat uit bitter smakende kristallen, de salicine. In iets veranderde vorm als salicinezuur was het een werkzaam middel tegen pijn, helaas met sterke bijverschijnselen zoals braakneigingen en maagbloedingen. Pas in 1897 vond Felix Hoffman een manier, om het medicament verdraaglijker te maken. Hij veranderde het in azetylsalizylzuur, het ASS. Dat werd aspirine, een middel tegen koorts, pijn en ontstekingen en zelfs om een hartinfarct te voorkomen. Intussen wordt deze stof synthetisch vervaardigd (www.tuinadvies.be/artikels/wilgenbast_als_natuurlijke_pijnstiller.htm).
Assyriers gebruikten de bladeren van een wilgenboom al rond 2000 voor Christus voor de behandeling van pijnlijke gewrichten. Er zijn geschriften gevonden dan Egyptenaren rond 1550 voor Christus een wilgenblad brouwsel gebruikten bij pijn en ontstekingen. Ook Hippocrates, een Griekse arts die wordt beschouwd als de grondlegger van de Westerse geneeskunde, was een voorstander van wilgenbast extract. De werkzame stof uit dit extract is salicine.
Eeuwen later pas, in 1829, lukte het de Fransman Henri Leroux om de stof salicine te zuiveren uit het wilgenbast extract. Het pijnstillende effect was uiteraard groter met de zuivere stof, maar het bleef bitter en slecht voor de maag. Men bleef daarom doorspitten naar iets beters. De Italiaan Raffaele Piria ontdekte 10 jaar later dat salicine een soort suikerverbinding was. Door de suikergroep eraf te splitsen maakte hij een nieuwe stof genaamd salicylzuur. Nadat de chemische structuur was ontdekt ging men salicylzuur synthetiseren (namaken in een fabriek, in plaats van extraheren uit wilgenboomextract). Helaas was ook salicylzuur niet optimaal: het middel smaakt onverdraagbaar zoet en is erg schadelijk voor de maag.
Men ging daarom op zoek naar chemische variaties van salicylzuur die deze nadelen niet zouden hebben. Uiteindelijk was het de Fransman Charles Frederic Gerhardt die voor het eerst acetylsalicylzuur synthetiseerde. Toentertijd was de stof onzuiver en instabiel en toonde niemand interesse. Een aantal jaren later in 1897 deed het farmaceutische bedrijf Bayer onderzoek naar betere pijnstillers. De medewerker Arthur Eichengrun heeft het werk van Charles Frederic Gerhardt weer opgepakt en geoptimaliseerd en ontdekte uiteindelijk een vorm van acetylsalicylzuur die zowel stabiel en zuiver was en beter verteerbaar voor de maag. In 1899 kwam het middel in poedervorm (later ook in tablet vorm) op de markt onder de naam Aspirin.
Acetylsalicylzuur remt na inname de productie van prostaglandines, hormoonachtige stoffen die verantwoordelijk zijn voor de regulatie van pijn, koorts en ontstekingen in ons lichaam. Daarbij voorkomt acetylsalicylzuur infecties en schade aan onze bloedvaten. Precies wat een acne huid nodig heeft! De ontsteking remmen (want puistjes zijn eigenlijk gewoon ontstekingen) en tegelijkertijd onze bloedvaten gezond houden zodat ze niet gaan zwellen en bacteriën gaan verspreiden naar nabij gelegen weefsel. Vandaar dat er veel anti-acne skincare producten op de markt zijn die acetylsalicylzuur bevatten. Meestal is dit slechts een klein percentage, zo rond de 2%, zodat het geschikt is voor elke dag (www.beautylab.nl/beauty-ingredient-acetylsalicylzuur/).
Wilg(enbast) is dus blijkbaar gezond, maar hoe zal het smaken?
JAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA, dat is een lekker bier!! De geur is niet zo lekker,Eigenlijk is het bier niet zo aangenaam. Het is zacht, glibberig als een koude vis. Geen gerookte paling, zoals bij Bamberg Rauchbier. Een bier dat je voelt in je maag. Die is het er volgens mij niet zo mee eens. Zou dat het verschil zijn met de Grätzer?
Nee, wacht...na een tijdje went de geur. Het bier ruikt heerlijk fluweelzacht en doet denken aan een houtskoolschetsboek (zo'n map op A3formaat). Het doet qua mondgevoel wat denken aan een tarwebier (want dat is het ook), aan een witbier zonder zoete cremesmaak, maar met een rokerig rauw randje, maar dan niet rauw. Ook niet gekookt of gebakken of gefrituurd. Hoe zeg je dat nou? Hoe omschrijf je een mondgevoel dat fluweelzacht is en doet denken aan de zwart-grijze grauwheid en zachtheid van houtskool, zonder stoffigheid. Alhoewel. Ik heb wel een beetje het gevoel alsof ik in een rokerige ruimte was en een dun laagje as mijn drinken had... Dat gevoel intrigeert en is niet vies.
Wat een geraaskal als ik zo teruglees. Een schetsboek? Bier dat smaakt naar een schetsboek? Het is ook gewoon een raar bier eigenlijk. Dit is geen pils of zwaar Belgisch bier. Het is geen stevig rookbier, het is geen alcoholvrij bier. Het laat witbier verbleken als mainstreambier...Dit bier heeft een smaak die door het bier heen slingert. Zoals zo'n rookpluimpje van en smeulend (wilgen)houtvuurtje.
Bij zo'n vaag bier horen donkere vage foto's...