Bierbostel of draf is een restproduct van de bierbrouwerij. Omdat het zeer eiwit- en energierijk is, wordt het voornamelijk gebruikt als veevoer[1] en steeds meer in humane voeding.
In de brouwerij wordt na het maischen het wort gescheiden van de bostel. Doordat de bostel direct vanuit de filterinstallatie in de vrachtwagen belandt is de bostel daar nog zo'n 80°C.
Bierbostel wordt vooral gebruikt door melkveehouders die het eiwitgehalte in het voederrantsoen willen verhogen. Ook bevordert het de penswerking van de koe waardoor het voer beter verteerd kan worden.
Sommige bakkers maken bierbostelbrood; ze voegen bostel toe aan brooddeeg. Naast deze bakkers wordt bierbostel ook steeds populairder bij andere bedrijven.
Biergist wordt gebruikt als grondstof in voeders voor jonge herkauwers, varkens, pluimvee, paarden en huisdieren. Biergist is rijk aan eiwit, vitaminen en mineralen en heeft een positief effect op de glans van de vacht. https://denkavit.com/nl/producten/biergist/
Het bier wordt weer volop gebrouwen. Melkveehouders kunnen daarom nu goed aan bierbostel komen. Dat is namelijk een afvalproduct van de bierbrouwerij dat koeien graag lusten.
Volgens melkveehouder Martien Nillesen uit Groesbeek is bierbostel in het voorjaar en tijdens de zomermanden 20 tot 30 procent goedkoper. 'Wij vinden het een hele mooie aanvulling op het weidegras. Het geeft toch wat stabiliteit in de pens. Bierbostel is daarom een product dat we graag in de zomer voeren. Je ziet ook dat de koeien er van gaan blinken. Het komt de gezondheid dus ten goede.'
Voor melkveehouders is het voeren van bierbostel niet bijzonder, omdat meerdere boeren dit doen. Nillessen mengt al jaren bierbostel door het rantsoen. 'Op dit moment voeren we weidegras met mais en dan is bierbostel de extra toevoeging met sodagrain en voor de structuur wat stro.' Wanneer tegen het najaar het bier weer vaker in de koelkast blijft liggen, gaat ook de prijs van bierbostel omhoog en vervangt Nillesen het door perspulp. https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2019/05/01/koeien-smullen-van-bierbostel
Bierdraf van de Cristal-brouwerij van Alken-Maes. Dat krijgen de 166 koeien van Raf Nagels dagelijks voorgeschoteld, en daar krijgt de landbouwer zelf dan weer applaus voor uit wetenschappelijke hoek. Want bierdraf, zo blijkt, doet koeien minder broeikasgassen uitstoten.
Van alle broeikasgassen die de Vlaamse landbouwsector uitstoot, neemt methaan (51%) het leeuwendeel op zich. Gaan ook nog via onze koeienen consoorten in aanzienlijke hoeveelheden de atmosfeer in: lachgas (26%) en CO2 (23%).
“Methaan ontstaat bij vertering in de pens (de eerste maag van een koe, red.), en wordt opgerispt en uitgeademd”, aldus Sam De Campeneere van het Instituut voor Landbouw, Visserij en Voedingsonderzoek (ILVO). “Uiteraard willen we de uitstoot van dit gas terugdringen, en daarom onderzoeken onze specialisten al langer wat een koe dan best kan eten. Zij hebben nu een aangepast rantsoen voor melkkoeien uitgewerkt, waarbij het klassieke sojaschroot als voedingsmiddel vervangen wordt door restproducten zoals bierdraf en koolzaadschroot (afkomstig uit de olieverwerkende industrie, red.).”
Het blijkt de combinatie van dat bierdraf en koolzaadschroot te zijn die het ’m doet. “De koeien gingen hierdoor 13% minder methaan uitstoten per liter geproduceerde melk”, vervolgt De Campeneere. “Je hoeft ook geen andere grondstoffen, zoals extra soja, meer te mengen in het rantsoen van de koeien. De totale ecologische voetafdruk die de productie van een liter melk achterlaat, daalt zo met maar liefst 31 procent.”
“Zeker een kwart van het rantsoen van onze koeien bevat bijproducten uit de voedingssector”, zegt Raf Nagels, zaakvoerder van Melkveebedrijf Nagels uit Alken. “En dan voornamelijk bierdraf van de brouwerij en bietenperspulp van de suikerverwerking.”
Raf mengt overigens al twintig jaar restproducten uit de voedingsindustrie in het veevoeder. “Wij gebruiken bierdraf van de Cristal-brouwerij van Alken-Maes. Een mooie Limburgse samenwerking, dus. Elke maand nemen we zo’n dertig ton af. Bierdraf brengt overigens meer eiwitten aan in het dieet van de koe en stimuleert de spijsvertering. En niet onbelangrijk: de koeien eten het graag. Win-win, dus!” https://www.hln.be/in-de-buurt/alken/koeien-aan-het-bier-da-s-beter-voor-het-milieu-restjes-van-cristal-brouwerij-eindigen-in-de-trog-van-lokale-boerderij~a75c7ae1/
Benieuwd hoe bierdraf doet in relatie tot stikstofbeperkingen van de Nederlandse overheid
Minister Schouten wil dat in 2030 in tenminste de helft van de stikstofgevoelige natuurgebieden de stikstofdepositie onder de kritische grens is. Ook kondigde de minister aan dat de hoeveelheid eiwit in veevoer wordt teruggeschroefd. We vroegen aan universitair hoofddocent Jan Dijkstra (Dierwetenschappen) wat dit betekent voor de veehouderij...... “Koeien krijgen ruwvoer (gras, graskuil, hooi en snijmais). Dat moet je zien als het basismenu. Daar bovenop krijgen ze krachtvoer. Dat is de stuurbare eiwitbron om de kwaliteit en hoeveelheid van de melkgift te garanderen. Daarmee kom je tot een geoptimaliseerd totaalmenu voor de koe. Krachtvoer wordt geleverd door gespecialiseerde voerbedrijven, en bestaat voor een belangrijk deel uit bijproducten van voedingsmiddelen voor mensen. Denk aan aardappelvezels of bietenpulp. De voerbedrijven maken voeding op maat voor allerlei diersoorten en dus ook voor koeien. Zij kunnen relatief eenvoudig de hoeveelheid eiwit in het ‘recept’ terugschroeven.” https://www.wur.nl/nl/nieuws/Vijf-vragen-over-minder-eiwit-in-veevoer.htm
Overigens zijn er meer restsromen van bierbrouwerijen bij veehouders:
Biergist is een reststroom die vrijkomt bij het brouwen van bier bij bierbrouwerijen.
Biergist bevat veel eiwit met een hoogwaardig aminozuren patroon en een hoog alcoholpercentage van 4,5 % op productbasis welke in de energiewaarde van de droge stof is verrekend.
Het is mogelijk om biergist aangezuurd te leveren hetgeen de houdbaarheid vergroot
https://vantriest.eu/nl/product/biergist/
Bij het brouwen van bier ontstaan diverse nevenproducten waaronder biergist. Het zetmeel uit de gerst wordt in meerdere stappen opgezet in suikers. Deze suiker wordt door toevoeging van gist omgezet in alcohol. Daarna wordt de alcohol gescheiden van de gistcellen. De ontstane biergist is een hoogwaardige eiwitbron voor varkens die ook nog veel energie bevat door het restant alcohol. Bij drogen in een droogstoof verdampt deze alcohol.
Algemene eigenschappen
Biergist is een vloeibaar voedermiddel. Het is goed verpompbaar en heeft een licht bruine kleur. Biergist bevat veel eiwit met een zeer gunstig aminozurenpatroon. Het bevat 4 tot 6% alcohol wat zorgt voor een hoge EW. Dit kan tevens een rustgevend effect hebben op de varkens waardoor er minder onderhoudsvoer nodig is. Het natriumgehalte is laag waardoor het goed past in de varkensrantsoenen.
Toepassing
Biergist is nippelwaardig. Op basis van drogestofaandeel in het rantsoen:
Biggen: max. 5%.
Vleesvarkens en zeugen: max. 10%.
Opslag & Houdbaarheid
Opslaan in zuurbestendige silo of bunker.
Circa 10 minuten roeren vlak voor indoseren.
Reinig de tank 1 á 2 keer per jaar.
Bij voorkeur te gebruiken tot 4 weken na leverdatum (zie datum leverbon).
Aanzuren zal de houdbaarheid van de biergist verlengen en verlies van droge stof beperken doordat daardoor de nog actieve gist afgedood wordt.
Productomschrijving
Biergist wordt geproduceerd bij het brouwen van bier. Afhankelijk van de gebruikte gist en het brouwproces varieert, het eiwit gehalte. Veel biergist wordt verwerkt tot gistproducten voor humaan gebruik. Daarnaast wordt biergist in gedroogde en vloeibare vorm afgezet als veevoedermiddel. Biergist bevat veel eiwit met een uitstekend aminozurenpatroon. Door de aanwezigheid van B-vitamines kan de gezondheid van de dieren positief worden beïnvloed.
..
Conservering
Biergist bevat over het algemeen nog actieve gistcellen, zeker bij hogere buitentemperaturen. Om de gistcellen zoveel mogelijk te inactiveren verdient het de aanbeveling om de biergist aan te zuren.
Opmerkingen
- Biergist bevat een hoog aandeel eiwit en is rijk aan aminozuren, met name lysine.
- Het eiwitgehalte is brouwerij specifiek.
- Biergist bevat circa 4,5 % aan alcohol.
Nevenproducten van bierbrouwerijen zijn interessant voor een duurzame productie van vlees en melk. In 2015 werd 715.000 ton daarvan afgezet naar de veehouderij. Bierbijproducten bevatten stoffen die positief zijn voor de diergezondheid en de technische prestaties.
In volume en op basis van droge stof profiteert de rundveehouderij het meeste van de bierproductie in Nederland en België. In 2015 werd ruim 95 procent van de 635.000 ton bierbostel afgezet bij rundveebedrijven en de overige 5 procent ging naar varkensbedrijven.
'In 2014 was dat totale afzetvolume 75.000 ton minder', zegt secretaris Wim Thielen van de Overleggroep Producenten Natte Veevoeders (OPNV). 'De extra stroom van het eiwitrijke veevoer was afkomstig van Belgische bierbrouwerijen.'
Brijvoerinstallatie
Vorig jaar is 80.000 ton biergist en voerbier met gemiddeld 12,5 procent droge stof afgezet in de varkenshouderij. 'Het is alleen interessant voor grote varkenshouders met een brijvoerinstallatie die deze eiwit- en energierijke producten vlot op kunnen voeren aan hun varkens', stelt Thielen.
Dat deze gistrijke producten de gezondheid van varkens stimuleren, onderschrijft ook Dirk Coremans van leverancier van veevoergrondstoffen Duynie. 'Biergist is een waardevolle eiwitbron voor varkens, rijk aan aminozuren en het bevat een relatief hoog gehalte aan darmverteerbare lysine. Dit draagt bij aan een efficiënte groei van vleesvarkens', vertelt hij.
Alternatief voor soja
'Biergist is vaak interessant geprijsd en dat maakt het tot een prima alternatief voor de eiwitbron soja. Het is jammer dat veel biergist wordt gedroogd en als poeder verdwijnt in gistpillen en de petfoodindustrie.'
Opvallend zijn de positieve gezondheidseffecten van twee specifieke stoffen in gistcelwanden. Bètaglucanen activeren de non-specifieke afweer. Ze stimuleren de activiteit van witte bloedcellen, de macrofagen. Dit bevordert de totale immuniteit in het dier.
Prebiotische werking
Daarnaast hebben de mannan-oligosacchariden (MOS) op gistcelwanden een prebiotische werking. MOS binden aan receptoren op de slijmlaag van de darmwand. Deze biofilm vormt een barrière voor het aanhechten van pathogene bacteriën zoals E. coli en salmonella en de passage van mycotoxinen. Daarnaast binden MOS mycotoxinen en pathogenen waardoor die onschadelijk worden voor het varken.
Ervaring leert volgens Coremans dat de varkens ook een beetje profiteren van de grote hoeveelheid alcohol in de biergist. 'Relaxte varkens houden meer energie over voor de productie van vlees.'
BIERTJE VOOR HET VARKEN
Varkensboeren voeren uit kostenoverwegingen naast soja steeds meer biergist aan hun varkens. Vooral grote varkenshouders met een brijvoerinstallatie weten er wel raad mee. Dat er een beetje alcohol in zit - 4,5% - is mooi meegenomen. De varkens worden er rustiger van. Is biergist ook geschikt voor hobbyvarkens en kleinschalig gehouden varkens?
Velen denken bij biergist misschien aan bierbostel. Maar dat is een ander product. Bierbostel wordt van oudsher gevoerd aan koeien. Het dient om eiwittekorten in het rantsoen aan te vullen en het bevordert de penswerking. Het bestaat hoofdzakelijk uit de kaf- en eiwitdelen van de brouwgerst, waar de bierbrouwer de koolhydraten heeft uitgehaald. Biergist is iets anders. Het bevat ook een hoog aandeel eiwit, is tevens rijk aan aminozuren, met name lysine, en dat bevordert de groei van het varken. Maar in in biergist zit ook alcohol. Zo'n 4,5%.
Dat varkens wel van een biertje houden, is bekend. Menige varkenshouder heeft daar ervaring mee. Maar om alcoholhoudend voedsel aan te bieden aan een varken, gaat wat ver. Dat varkens in de industrie rustig gehouden moeten worden om goed te groeien, kan een reden zijn om biergist te verstrekken. Benevelde varkens zullen ook minder de neiging hebben aan elkaars staarten te gaan bijten. Een hobbyvarken dat genoeg beweging en afleiding krijgt, heeft echter geen alcohol nodig om zich prettig te voelen.
Redactie Levende Have/Bronnen: Nieuwe Oogst en OPNV