Quantcast
Channel: Rollende Bierton
Viewing all articles
Browse latest Browse all 1692

Lowlander Winter IPA

$
0
0
Bij de statiegeld-automaat kwam ik een
 leeg flesje Lowlander Winter IPA tegen. Op het etiket staat iets over de Kleine ijstijd en 'Against the grain'.

Lowlander Winter I.P.A.
Lowlander Beer
IPA - White
5% ABV 35 IBU
Brewed with spruce needles & juniper berries. A crisp white i.p.a. with hoppy notes and a resinous citrus kick
---
During the height of the so-called Little Ice Age, the bitterly harsh winters caused canals and rivers to freeze. Amid bone-chilling temperatures people turned from wine to beer as grains were greater survivors of cold than grapes.
In tribute to going against the grape, we go against the grain by crafting a White IPA rather than the typical dark beers common in the winter months.
We dare you to go against the grain too, gifting the initials of your loved ones in bottles of refreshing Winter IPA instead of chocolate letters. (https://untappd.com/b/lowlander-beer-lowlander-winter-i-p-a/2874384)

STORY
Against the grain.
During the height of the so-called Little Ice Age, the bitterly harsh winters caused canals and rivers to freeze. Amid bone-chilling temperatures people turned from wine to beer as grains were greater survivors of cold than grapes.
INSPIRATION
In tribute to going against the grape, we go against the grain by crafting a White IPA rather than the typical dark beers common in the winter months.
BREWED WITH
Spruce needles
Not quite a vegetable and not quite an herb, spruce may be an unconventional ingredient found in beer.  But spruce beer goes way back and this intriguing botanical delivers all kinds of interesting characteristics to our Winter I.P.A.
Juniper berries
There is so much more to this flavour-packed berry than gin… Piny, resinous, perfumy and pungent; it is the perfect botanical for our refreshing Winter I.P.A. on cold winter days.
KEY FACTS
5% alcohol
25 EBU
12 EBC
(https://www.lowlander-beer.com/winter-ipa/)

Lowlander Beer lanceert de verfrissende Winter White IPA
Lowlander Winter White IPA
29 oktober 2018 om 08:00
Met de winter voor de deur en de herfst die nu toch echt zijn intrede doet, grijpen we al snel naar donkere en verwarmende bieren als Bockbieren, Dubbels en Quadrupels. Lowlander Beer denkt daar net even anders over, en gooit het over een verfrissende boeg. Laat je verrassen door de verfrissende Winter White IPA! (https://www.bierista.nl/biernieuws/actueel/lowlander-winter-white-ipa/)


Lowlander gaat voor een verfrissende winter
Nu de dagen korter en kouder worden krijgen we weer zin in een bier zo donker als een decemberavond en zo verwarmend als een haardvuurtje. Of toch niet? Botanisch brouwer Lowlander gaat tegen de stroom in met een verfrissende Winter White IPA.
23 oktober 2018 om 10:53 (https://www.biernet.nl/nieuws/lowlander-gaat-voor-een-verfrissende-winter)

De Amsterdamse brouwerij Lowlander Beer staat al vanaf het begin bekend als een bierbrouwerij die het net even anders doet. Niet alleen door de toevoeging van botanicals in hun bieren, maar ook het combineren van eten en bier en de manier van presenteren onderscheidt hen van de rest. Ook deze winter hebben zij weer een bier dat je zal verrassen. In plaats van een verwarmend, donker bier gaan zij juist voor een verfrissende White IPA. (https://www.bierista.nl/biernieuws/actueel/lowlander-winter-white-ipa/)
Lowlander Winter IPA
BrouwerijBrouwerij Lowlander Beer
LandNederland
Gebrouwen sinds2018
SoortIndia Pale Ale
Alcohol5%
GistingBovengisting
KleurGeel
Drink temperatuur4-6 °Celsius
StamwortgehalteOnbekend
Websitelowlander-beer.com/...
Smaak & beschrijving
Lowlander Winter White IPA is een verfrissende India Pale Ale, gebrouwen met spar en jeneverbes.
Dit limited edition winterbier combineert de hoppige en gebalanceerde bitterheid van een traditionele IPA met fris tarwemout van een witbier. De harsachtige spar in combinatie met de citrustonen van de jeneverbes doen meteen denken aan winterse wandelingen en gezellige avonden. 
Lowlander kiest in 2018 voor een verfrissende winter. Met hun Winter White IPA met 5% alcohol gaan ze tegen de stroom van zware, verwarmende winterbieren in.
Chocoladeletter thema
Net als vorig jaar heeft elk etiket van Lowlanders’ winterbier een andere letter, in de typische traditie van de Lowlanders om elkaar chocoladeletters te geven in december. We dagen je uit ook tegen de stroom in te gaan door de initialen van je geliefden in verfrissende Winter IPA cadeau te geven, in plaats van in chocoladeletters. Proost! (https://www.biernet.nl/bier/merken/lowlander-winter-ipa)


Grenzen verlegd
Met de nieuwste Winter IPA hebben ze bij Lowlander hun grenzen weer verlegd: voor het eerst is er een boom gebruikt in het brouwproces en daarmee is het botanische brouwen naar een nieuw niveau getild.
Oprichter en zelfbenoemd 'Chief Botanical Officer' Frederik Kampman zegt: "We besloten om tegen de stroom in te gaan en juist geen typisch donker, zwaar winterbier te brouwen maar iets lichts en verfrissends, óók voor koude winterdagen. Onze Winter White IPA is een verfrissend, doordrinkbaar winterbier zonder een compromis te sluiten op smaak. We zijn heel blij met het resultaat.” (https://www.biernet.nl/nieuws/lowlander-gaat-voor-een-verfrissende-winter)

Winter White IPA
De Winter White IPA is een India Pale Ale van 5% gebrouwen met spar en jeneverbessen. Het gelimiteerd gebrouwen bier combineert de hoppige en gebalanceerde bitterheid van een traditionele IPA met fris tarwemout wat je kent van een witbier. Tijdens het brouwen van de Winter White IPA hebben de brouwers hun grenzen weer verlegd en voor het eerst een boom gebruikt. Hiermee hebben zij het botanische brouwen opnieuw naar een volgend niveau getild.
“We besloten om tegen de stroom in te gaan en juist geen typisch donker, zwaar winterbier te brouwen maar iets lichts en verfrissends, óók voor koude winterdagen. Onze Winter White IPA is een verfrissend, doordrinkbaar winterbier zonder een compromis te sluiten op smaak. We zijn heel blij met het resultaat”, aldus oprichter en zelfbenoemd ‘Chief Botanical Officer’ Frederik Kampman  van Lowlander Beer.
Zeg het met bierWinter White IPA Lowlander
De harsachtige spar en citrustonen van de jeneverbes doen je al snel denken aan winterse wandeling en gezellige avonden waar je wel een slokje verfrissing kunt gebruiken.
Net als vorig jaar heeft ieder etiket van dit nieuwe winterbier een andere letter, naar de typische traditie van ons Lowlanders om elkaar chocoladeletters te geven in december. De brouwers dagen je uit ook eens even lekker tegen de stroom in te gaan en de initialen van je geliefden in de verfrissende Winter IPA cadeau te geven, in plaats van in chocoladeletters. (https://www.bierista.nl/biernieuws/actueel/lowlander-winter-white-ipa/)

When winter takes hold and the cold starts to bite, you reach for a drink that’s as dark as a December evening and as comforting as a seat by a roaring fire, right? Well… not necessarily. This year, when brainstorming ideas for its seasonal winter beer, Dutch botanical brewer Lowlander Beer decides to lighten drinkers’ spirits with a refreshing yet full flavoured  5% abv White IPA, brewed with spruce needles and juniper berries. This seasonal addition to the permanent collection combines the hoppiness and balanced bitterness of a traditional IPA with the wheat base of a witbier style. Its notes of resinous pine are the perfect botanical foil to the grassy, citrus kick of the juniper, and conjure up instant images of Christmas trees and winter walks.
The gift giving tradition of the Lowlanders continues…
Each bottle of Lowlander Winter White IPA has a different letter on its label. That’s because here in the Netherlands we traditionally give our loved ones chocolate letters in the shape of their initials as stocking-fillers at this time of year. Why not go against the grain and fill your loved ones’ stockings with a personalised bottle – or two – of Winter White IPA? Proost!
Just like the gins and genevers for which the Netherlands – literally the Lowlands – is famous, our award-winning Amsterdam brewery puts botanicals front and centre in the brewing process. The result is a collection of refreshing, flavour-forward brews that combine a strong sense of place with the innovation, creativity and technical backbone of a truly modern brand. With distribution in over 2500 (cocktail) bars, restaurants and bottle shops and numerous awards since our start only 2,5 years ago, we have been successful carving out a niche in the crowded marketplace.
At Lowlander Beer, we aim for each brew to capture seasonal flavours and the emotions associated with the botanicals of that season. In summer, our lightly alcoholic yuzu and pink grapefruit Botanical Infusion was a massive hit as the temperatures soared. Last winter, our sweet, earthy (and award-winning) speculaas dusted Winter Ale, brewed with cinnamon, clove, nutmeg and ginger, reinvented a familiar cockle-warming drink using quintessentially Dutch flavours. With this winter’s White IPA, we’ve pushed our own boundaries – for the first time, we’ve used a tree in the brewing process – and in doing so we’ve taken botanical brewing to a new level.
Founder and self-styled ‘Chief Botanical Officer’ Frederik Kampman says: “Our Winter White IPA is a full-flavoured easy-sipper that doesn’t compromise on flavour – it’s the perfect winter pick-me-up. We decided to go against the grain and eschew typical dark, heavy, warming winter beer styles in favour of something more refreshing and light. We love the results – and we’re sure our customers will, too.”
With its refreshing taste and 5% abv, Lowlanders Winter IPA is set to become a Winter and Christmas number one with discerning drinkers. (https://www.lowlander-beer.com/winter-ipa-launch/)

Bewaar je kerstboom dit jaar voor Lowlander Beer!
Lowlander kerstboom
23 december 2018 om 08:00
Vanaf 2 januari zamelt de Amsterdamse bierbrouwerij Lowlander Beer kerstbomen in. Staat hij nu nog in vol ornaat in de huiskamer, volgend jaar kan jouw kerstboom zomaar verwerkt zijn in de Winter White IPA!
In Nederland halen we per jaar zo’n 2,5 miljoen echte kerstbomen in huis. Het merendeel daarvan belandt na de jaarwisseling in de versnipperaar, langs de weg of in een vreugdevuur. Lowlander Beer heeft een alternatief gevonden! Zij zamelen de bomen namelijk vanaf 2 januari door het hele land in om er vers bier mee te brouwen. En een leuk detail: voor iedere boom ontvangt de gever een flesje Winter IPA.
Van boom tot bier
De bierpionieren van Lowlander Beer gingen deze winter meer dan ooit tegen de stroom in door geen typisch donker, zwaar winterbier te introduceren maar een licht en verfrissend brouwsel voor koude winterdagen: de Winter White IPA.
Dit jaar kocht de botanische brouwerij de benodigde sparrennaalden voor dit Winter IPA nog in, maar in 2019 zijn het gebruikte bomen die het bier zijn subtiele sparsmaak geven. En er is maar liefst 600 kilo naalden nodig voor de productie van het winterbier!
Om dat te halen, haalt Lowlander niet alleen huis-tuin-en-keuken-bomen op. Ook Hortus Botanicus Amsterdam, Mama Makan, RAI en Horecava sloten zich aan bij de missie om een bestemming te vinden voor gebruikte kerstbomen en doneren na de feestdagen hun kerstboom aan Lowlander. Voor het brouwen van de Winter IPA zijn enkel de naalden nodig, toch zal Lowlander de complete kerstboom hergebruiken in o.a. giftsets. Daarnaast borrelt volgend jaar ook een nieuwe creatie in de ketels: Lowlander Botanical Brut, een limited edition bruisend bier met spar en champagnegist!
Tree to Table campagne
Om de inzameling, opslag en verwerking van de naalden en bomen mogelijk te maken, lanceert Lowlander na de feestdagen de ‘Tree to Table’ crowdfunding campagne. Chief Botanical Officer Frederik Kampman: “We halen de bomen op zodat doneren supermakkelijk wordt. Daarna moeten we de kwaliteit van de naalden beschermen om er bier van te kunnen brouwen. Én moet de rest van de boom verwerkt worden tot bijvoorbeeld de kaas en rookmot voor de Tree to Table editie van de Botanical Brewkitchen pop-up diners. Dat vraagt om expertise die wij zelf niet hebben. En dat is kostbaar. Daarnaast geven we met crowdfunding tegelijkertijd de Lowlander-community als eerste de kans om alle nieuwe producten te proeven.”
Via deze crowdfunding zijn o.a. de limited edition Winter IPA giftset, de Lowlander Botanical Brut en tickets voor de pop-up diners te koop. Brouw jouw boom tot bier via deze website. Aanmelden kan tot 6 januari, Drie Koningen. Twijfel je of jouw kerstboom geschikt is? Een Blauwspar of Douglas is het beste in het bier! (https://www.bierista.nl/biernieuws/actueel/kerstboom-lowlander-beer/)


Deze brouwer stopt naalden in je bier
Bij bierbrouwer Lowlander hopen ze dat veel mensen een blauwspar of een douglas hebben versierd met lichtjes deze kerst. Want die smaken het best in hun bier.
Ellen den Hollander 20-12-18, 17:00 Laatste update: 17:35
Annemieke de Been bezweert dat het geen grap is. Haar brouwerij zamelt binnenkort kerstbomen in om daarmee bier te maken. ,,Het idee ontstond bij een vrijdagmiddagborrel. We hadden voor bier naalden ingekocht, maar we vroegen ons af wat er gebeurt  met de kerstbomen die op straat belanden.’’
De meeste van die bomen komen in de shredder, ontdekte de botanische brouwerij, terwijl de naalden van de kerstbomen zeer geschikt zijn om bier extra smaak te geven.
,,We hebben 600 kilo nodig, we hebben uitgerekend dat we  4,5 kilo per meter boom kunnen oogsten.’’ Behalve natuurlijk als de boom al te veel naalden heeft verloren tijdens de kerst.
Acclimatiseren
Wie zijn boom ter beschikking van de brouwerij wil stellen, kan deze aanmeldden via de site van Lowlander Beer. De brouwerij haalt de bomen vanaf 2 januari in heel Nederland op.
,,Die hebben een tijd binnen gestaan dus ze moeten daarna acclimatiseren’’, zegt De Been. ,,Dan is het tijd om de naalden te plukken, te vriesdrogen of op alcohol te zetten om zoveel mogelijk smaak te vangen.’’
Is het wel veilig om naalden te consumeren? ,,Dat is uiteraard onze grootste zorg: dat de voedselveiligheid in orde is.’’ De brouwers sluiten bomen die geïmpregneerd zijn tegen brand - dat gebeurt in de horeca - uit. De Been: ,,En bomen met sneeuw uit een spuitbus op de takken ook.’’
Tweede leven
Waarschijnlijk krijgen de stam en de takken ook nog een tweede leven. Met de takken kun je producten roken en je kunt servies maken van het hout. Mochten er naalden overblijven, dan kunnen kaas- en patémakers die gebruiken voor smaakexperimenten.
De donateurs van de kerstbomen krijgen allemaal een flesje Winter IPA. Daar moeten de gulle gevers nog wel even op wachten. Pas in augustus gaan de naalden de brouwketel in. In oktober komen de meeste brouwers met hun bokbier. Dan kunnen avontuurlijke bierdrinkers het naaldbier proeven. ,,We willen ook een bruisend bier gaan maken: champagnegist.’’
Het bier met de gekochte naalden is voor de nieuwsgierige bierliefhebbers nu al te proeven. De brouwerij omschrijft de White IPA als een bier met ‘hoppige tonen’ en een ‘harsachtige citruskick’. Het is geen typisch donker bier (vandaar White in de naam).
De limited edition werd in 2018 in meer dan 700 bars, restaurants, slijters en supermarkten verkocht, scoorde een hoog cijfer in de bierapp Untappd en lag ook in winkels in Frankrijk en Duitsland.
(https://www.ad.nl/koken-en-eten/deze-brouwer-stopt-naalden-in-je-bier~a072b33e/)
(https://www.tubantia.nl/koken-en-eten/deze-brouwer-stopt-naalden-in-je-bier~a072b33e/)

Brouwer maakt bier van je afgedankte kerstboom
woensdag 02 januari 2019  |  16:52
Je breekt er bijna je nek over: de talloze afgedankte kerstbomen langs de kant van de straat, wachtend om afgevoerd te worden. Sinds kort krijgt een enkeling toch een andere bestemming in de vorm van een goudgeel drankje met een witte schuimkraag. Brouwerij Lowlander maakt namelijk bier van de naalden.
De bedenker van het naaldenbier, Frederik Kampman, was aan het hardlopen en baande zich een weg tussen bergen afgedankte kerstbomen. Doodzonde, dacht hij. En toen kreeg hij een idee: waarom maak ik er geen bier van? Met zijn brouwerij Lowlanders maakte hij al verschillende 'botanische' bieren en zag in de naalden van de boom een nieuw product.
Na een paar proefbrouwsels werd een winterse 'Indian Pale Ale' (IPA) het eindresultaat. Door de tot afval verworden kerstbomen te hergebruiken wil Frederik mensen erop wijzen dat afval niet per se gedoemd is om op de brandstapel te eindigen, maar ook kan worden gebuikt voor een nieuw product.
Ruil je boom voor bier
De naalden worden eerst van de takken gerist, vervolgens worden ze drie keer gewassen en tot slot in neutrale graanalcohol gedompeld. In de maanden die volgen moeten de naalden hun geur en smaak afgeven aan de alcohol. Uiteindelijk wordt er samen met jeneverbessen en het alcoholmengsel bier gebrouwen.
De bierbrouwer vroeg Amsterdammers hun kerstboom bij hem in te leveren. Dat bleek een daverend succes, in de eerste 24 uur werden al meer dan 250 bomen aangemeld in ruil voor een biertje. Omdat er nu genoeg bomen zijn is Frederik een crowfundactie gestart om alle bomen te kunnen verwerken. Wie doneert koopt als het ware alvast zijn naaldenbier voor als het eenmaal gebrouwen is. (https://www.at5.nl/artikelen/190236/brouwer-maakt-bier-van-je-afgedankte-kerstboom)

Bierbrouwer gebruikt naalden van afgedankte kerstbomen voor speciaal winterbier
De Amsterdamse bierbrouwer Lowlander benut naalden van afgedankte kerstbomen voor het brouwen van bier. Volgens Frederik Kampman van Lowlander zijn de naalden van sparren heel goed te gebruiken om smaak en aroma aan bier te geven. Hij heeft 600 kilo naalden nodig om naar schatting 90.000 flesjes te produceren van zijn ’winter-IPA’. "De naalden geven een citrussmaak aan het winterbiertje met een beetje een harsachtig karakter", aldus Kampman. Hij heeft inmiddels al aanmeldingen voor 1000 bomen om in het bier te verwerken. 
bron: De Telegraaf, 04/01/19 (https://www.foodholland.nl/nieuws/artikel.html?id=209004)

Lowlander recyclet kerstboom tot bier
De botanische bierbrouwerij Lowlander zamelt vanaf 2 januari afgeschreven kerstbomen in om er een 'Winter IPA' van te brouwen. Voor het bier is 600 kilo naalden nodig, dus elke boom telt.
Frederik Kampman, chief botanical officer, laat weten: 'Per jaar halen zo'n 2,5 miljoen echte bomen de kerstsfeer in huis. Het merendeel belandt na de jaarwisseling in de versnipperaar, langs de weg of in een vreugdevuur. Wij vonden een alternatief. In bier.'
Wie zijn boom wil uitschenken bij het volgende kerstdiner, kan 'm hier aanmelden. Bomen worden opgehaald en voor iedere boom ontvangt de gever een flesje Winter IPA. Diverse horecapartijen als Hortus Botanicus en RAI Amsterdam hebben zich al aangemeld.
Lowlander Beer ging deze winter naar eigen zeggen meer dan ooit tegen de stroom in door geen typisch donker, zwaar winterbier te introduceren maar een licht en verfrissend brouwsel voor koude winterdagen. Dit jaar kocht de brouwerij de benodigde sparrennaalden voor dit Winter IPA nog in, maar in 2019 zijn het gebruikte bomen die het bier zijn subtiele sparsmaak moet geven. Er is 600 kilo naalden nodig voor de productie van het winterbier.
Om dat te halen haalt Lowlander niet alleen huis-tuin-en-keuken-bomen op. Ook Hortus Botanicus Amsterdam, Mama Makan, RAI en Horecava sloten zich aan bij de missie om een bestemming te vinden voor gebruikte kerstbomen en doneren na de feestdagen hun boom aan Lowlander.
Tree to Table
Om de inzameling, opslag en verwerking van de naalden en bomen mogelijk te maken, lanceert Lowlander na de feestdagen de ‘Tree to Table’ crowdfunding campagne. Kampman: ‘We halen de bomen op zodat doneren supermakkelijk wordt. Daarna moeten we de kwaliteit van de naalden beschermen om er bier van te kunnen brouwen. Én moet de rest van de boom verwerkt worden tot bijvoorbeeld de kaas en rookmot voor de Tree to Table editie van de Botanical Brewkitchen pop-up diners. Dat vraagt om expertise die wij zelf niet hebben. En dat is kostbaar.' (https://www.marketingtribune.nl/algemeen/nieuws/2018/12/lowlander-recyclet-kerstboom-tot-bier/index.xml)
Kleine IJstijd
De Kleine IJstijd begon rond 1430 en duurde tot halverwege de negentiende eeuw. Gemiddeld lag de temperatuur in ons land zo'n 1 tot 2 graden lager dan nu. (https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/kleine-ijstijd)

Kleine IJstijd
Met de Kleine IJstijd wordt de relatief koude periode bedoeld die duurde van de vijftiende tot en met de negentiende eeuw. Gemiddeld lag de temperatuur tijdens de Kleine IJstijd in West-Europa zo'n 1 à 2 graden onder de waarden die tegenwoordig worden bereikt. Wereldwijd lagen de gemiddelde temperaturen 0,5 tot 1 graad lager dan tegenwoordig. Met "tegenwoordig" wordt hier de klimatologische periode 1960 tot 1990 bedoeld.
Onder klimaatonderzoekers wordt altijd gediscussieerd over de exacte periode van de Kleine IJstijd. Niet alleen voor diverse gebieden op aarde zijn er verschillen, maar het hangt er ook vanaf welk criterium wordt gekozen. Zo wordt voor de datering uitgegaan van de grootte van gletsjers, de aard en hoeveelheid van de neerslag, de hoogte van de boomgrens of de temperatuur in de Alpen. Voor de Lage Landen ligt het voor de hand de gemiddelde temperatuur in De Bilt en Brussel als uitgangspunt te nemen.
Van het najaar van 1315 tot de zomer van 1317 regende het vrijwel onafgebroken in het noorden, westen en midden van Europa en mislukten de oogsten. Dit leidde tot een grote hongersnood. Deze hongersnood wordt door sommigen gezien als het begin van de Kleine IJstijd. Anderen gaan ervan uit dat de Kleine IJstijd rond 1430 begon en tot halverwege de negentiende eeuw voortduurde. Zo bereikten of evenaarden veel gletsjers rond 1850 hun grootste uitbreiding sinds het einde van de laatste ijstijd.
Hierna begon voor veel gletsjers een terugtrekking die zich in de twintigste eeuw versnelde.
Temperatuurverloop de afgelopen 2000 jaar (klik op de afbeelding voor meer uitleg in het Engels)
Na de laatste grote ijstijd is het klimaat redelijk constant gebleven, hoewel er wel veel relatief kleine klimaatschommelingen zoals de Kleine IJstijd zijn voorgekomen. Zo werd deze voorafgegaan door het Middeleeuws klimaatoptimum, de warmere periode van de vroegste Middeleeuwen en het Romeinse klimaatoptimum. Tijdens het middeleeuws Klimaatoptimum was het gemiddeld even warm als of nog wat warmer dan tegenwoordig. Er groeiden toen bijvoorbeeld wijnranken in Engeland en perziken in Vlaanderen en ook was er toen de kolonisatie van het zuiden van Groenland door de Vikingen (985 - begin 15e eeuw). Tijdens de Kleine IJstijd was dit allemaal echter niet meer mogelijk.
Een koudegolf van december 1586 tot en met september 1587 is een eerste forse inzinking van de Kleine IJstijd. Overal in West- en Midden-Europa wordt het in de tweede helft van de 16e eeuw kouder. De winters worden gekenmerkt door meer sneeuw en ijs, beginnen vaak al in november en duren tot maart of april. Vanaf 1530 worden ook de zomers koeler met herfstachtig weer, compleet met storm en stormvloeden. Uit historisch onderzoek van het KNMI, gebaseerd op talloze bronnen, zoals dagboeken, stadsrekeningen en jaarringen van bomen, blijkt dat het laatste kwart van de zestiende eeuw waarschijnlijk het koudste was in de afgelopen duizend jaar. Deze periode is het dieptepunt van de Kleine IJstijd.
Ook het eerste kwart van de 17e eeuw was nog koud, zoals onder andere blijkt uit de winterlandschappen van schilders zoals Hendrick Avercamp (1585-1634). Op deze schilderijen zijn vaak bevroren wateroppervlakten te zien waarop allerlei mensen schaatsen, lopen of zich op andere manieren vermaken. Sneeuw is ook een overheersend element in veel dorpsgezichten van Pieter Brueghel de Jonge (1564-1638). Vanaf het tweede kwart van de 17e eeuw trad een duidelijk herstel op en werd het zelfs relatief zacht. Zo waren de winters van 1636 en 1637 in West-Europa zacht en de zomers in die jaren zelfs warm met opnieuw vroege en rijke wijnoogsten.
De Kleine IJstijd kende dus grote natuurlijke variaties: koude periodes werden afgewisseld door een aantal opeenvolgende minder koude jaren. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleine_IJstijd)

Onder klimaatonderzoekers is discussie over de exacte periode van de Kleine IJstijd. Dit verschilt per gebied op aarde, maar het hangt ook af van de verschillende criteria. Deze criteria zijn: de grootte van gletsjers, de aard en hoeveelheid van de neerslag, de hoogte van de boomgrens of de temperatuur in de Alpen.
Nederlandse Kleine IJstijd
Voor de Lage Landen, waarvan ook ons land deel uitmaakt, ligt het voor de hand de gemiddelde temperatuur in De Bilt en Brussel als uitgangspunt te nemen. In het algemeen wordt aangenomen dat de Kleine IJstijd rond 1430 begon en tot halverwege de negentiende eeuw voortduurde.
Gemiddelde temperatuur
Gemiddeld lag de temperatuur in de Kleine IJstijd in ons land zo'n 1 tot 2 graden onder de temperaturen van tegenwoordig. In de Grote IJstijden lag de jaargemiddelde temperatuur in West-Europa rond minimaal 15 graden. Daarna trad een stijging van de temperatuur op, vooral in de tweede helft van de twintigste eeuw. Dit gebeurde zeer waarschijnlijk mede door menselijke invloeden. (https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/kleine-ijstijd)
Koudegolf
Tijdens de koudegolf van december 1586 tot en met september 1587 daalde de temperatuur in West- en Midden-Europa. De winters gingen achteruit met meer sneeuw en ijs. Ze begonnen vaak al in november en duurden tot maart of april. Vanaf 1530 werden ook de zomers koeler met herfstachtig weer, compleet met storm en stormvloeden.
Dieptepunt Kleine IJstijd
Uit historisch onderzoek van het KNMI blijkt dat het laagste kwart van de zestiende eeuw waarschijnlijk het koudste was in de afgelopen duizend jaar. Dit is gebaseerd op talloze bronnen, zoals dagboeken, stadsrekeningen en jaarringen van bomen. Deze periode is het dieptepunt van de Kleine IJstijd. Ook het eerste kwart van de zeventiende eeuw was nog koud. Daarna trad een duidelijk herstel op en werd het zelfs relatief zacht.
Grote variaties
De winters van 1636 en 1637 in West-Europa waren zacht en de zomers in die jaren zelfs warm. De Kleine IJstijd kende dus grote natuurlijke variaties. Koude periodes werden afgewisseld door series van minder koude jaren.
Winterlandschappen
De kleine IJstijd is een belangrijke bron van inspiratie voor schilders van winterlandschappen. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleine_IJstijd)

Het debat over het klimaat en de opwarming van de aarde woedt al lange tijd. Het is een debat dat op wereldniveau gevoerd word, zoals te zien aan de conventie van Parijs in 2016. Veranderingen van het klimaat zijn niet alleen een verschijning van vandaag de dag: ook vroeger vonden er grote veranderingen plaats in de temperatuur. Van de 14e tot de 19e eeuw was er sprake van een Kleine IJstijd: wat voor effecten had deze IJstijd op het leven in die tijd?
Van middeleeuws klimaatoptimum naar Kleine IJstijd
Het middeleeuws klimaatoptimum vond plaats tussen 950 en 1250 n.Chr. In deze periode waren de temperaturen op het noordelijke halfrond behoorlijk mild: lange zomers en milde winters zorgden voor goede oogsten. De welvaart nam hierdoor toe. Aan deze periode kwam echter een eind. Het klimaatoptimum werd in de 14e eeuw opgevolgd door een lange, koude periode met strenge winters en kortere zomers: de Kleine IJstijd.
Honger en de Zwarte Dood
De gevolgen van de klimaatverandering waren vooral te merken in Europa. Koude winters en zware regenval hadden grote invloed op oogsten en veestapels. In 1315 leidde dit tot de Grote Hongersnood. Deze hield aan tot 1317 en verspreidde zich over Europa. Deze hongersnood kostte miljoenen mensen het leven. Hoewel de oogsten na 1322 weer beter werden, kwam de voedselproductie nooit meer op het oude peil terecht. Minder voedsel zorgde voor een minder goed immuunsysteem voor de bevolking. Dit was een van de redenen dat de Zwarte Dood in 1348 zo om zich heen kon grijpen.
Politieke gevolgen van de Kleine IJstijd
De voedseltekorten en klimaatverandering hadden ook politieke gevolgen. In China werd de Ming-keizer in 1644 afgezet, wat het einde betekende van de Ming-dynastie. De oorzaak was dat het volk na jaren van voedseltekorten en overstromingen de belastingen die hen opgelegd werden niet meer kon betalen. In Europa woedde van 1618 tot 1648 de Dertigjarige Oorlog, die werd deels veroorzaakt door slechte oogsten, voedseltekorten en de hierop volgende sociale onrust.
Oorlogsvoering tijdens de Kleine IJstijd
De Kleine IJstijd had ook directe invloed op het verloop van oorlogen. Een interessant voorbeeld hiervan is een oorlog tussen Zweden en Denemarken. Meren en rivieren raakten bedekt met een stevige laag ijs, waardoor ze begaanbaar werden voor legers. In 1658 leidde de Zweedse koning Karel X Gustaaf zijn legers over de Grote Belt. De Grote Belt is een zeestraat tussen Zweden en Denemarken. Via deze weg kon hij Kopenhagen binnenvallen. Ook in Nederland gebeurde dit. Tijdens de oorlogen van de Franse Revolutie konden de Franse invasielegers tijdens de strenge winter van 1794-1795 over de Maas. Tegelijkertijd lag de Nederlandse vloot vastgevroren in Den Helder.
Schilderkunst en positieve gevolgen
De Kleine IJstijd had niet uitsluitend negatieve gevolgen. Een positief gevolg was het effect van deze periode op de schilderkunst. Er zijn veel winterlandschappen overgebleven van bekende schilders. Daarnaast werd de aardappel in de 18e eeuw een belangrijk onderdeel van het Europese dieet: de aardappel was beter bestand tegen de strenge winters. Mogelijk hebben we ook de uitvinding van de fiets te danken aan de Kleine IJstijd. Een gebrek aan paarden zou geleid hebben tot een zoektocht naar andere vervoersmiddelen. Met het oog op de huidige debatten rondom klimaatverandering is het extra belangrijk om deze perioden in de geschiedenis in het achterhoofd te houden. Verandering van het klimaat, of dat nu opwarming (middeleeuws klimaatoptimum) of afkoeling (Kleine IJstijd) is, heeft in het verleden zowel positieve als negatieve gevolgen gehad.
(https://isgeschiedenis.nl/nieuws/kleine-ijstijd-klimaatverandering-van-1300-tot-1850)

Een naam kan een behoorlijke invloed hebben op het beeld dat er over iets ontstaat, zo weten politici, spin doctors en journalisten. Wetenschappers weten dan weer dat die naam niets verandert aan de werkelijkheid. Met die vaststelling opent een artikel over de Kleine IJstijd dat enkele maanden geleden verscheen in Astronomy & Geophysics. Een goede aanleiding om eens wat feiten en mythes over die Kleine IJstijd op een rijtje te zetten.
De auteurs van het artikel, Lockwood et al., beginnen met de constatering dat de Kleine IJstijd niets te maken heeft met een echte ijstijd. IJstijden waren perioden waarin het klimaat overal ter wereld wezenlijk anders was dan nu het geval is. De wereld was gemiddeld zo’n 5 °C kouder dan nu, met bijvoorbeeld als gevolg dat de polaire ijskappen zich veel verder uitstrekten. In de voorlaatste ijstijd lag de noordelijke ijskap tot over Nederland en lag de zeespiegel vanwege al dat extra landijs ruim 100 meter beneden het huidige niveau. In de laatste ijstijd kwam het ijs minder ver, maar groeiden er hier gedurende lange tijd geen bomen, omdat het daar te koud voor was.
....
Vergeleken met de echte ijstijden was de Kleine IJstijd een kleine schommeling in de temperatuur. De periode van ruwweg vier eeuwen was gemiddeld wat kouder dan de eeuwen ervoor en erna, in elk geval op het noordelijk halfrond, zo blijkt uit temperatuurreconstructies. Maar het beeld dat uit verschillende reconstructies naar voren komt is nogal diffuus. Zo wordt het jaar 1430 vaak genoemd als begin van de koelere periode, maar zijn er ook aanwijzingen dat de afkoeling al anderhalve eeuw eerder begon op sommige plekken in de noordelijke Atlantische Oceaan (IJsland en Baffineiland). De afbeelding hieronder laat zien dat er behoorlijke regionale verschillen zijn in de gereconstrueerde temperatuurwisselingen. En er zijn ook nog plekken op aarde waar in reconstructies niet of nauwelijks afkoeling te zien is gedurende de Kleine IJstijd, of een deel daarvan, maar bijvoorbeeld wel een verandering in de hoeveelheid neerslag. Ook zijn er verschillen tussen de seizoenen. Zo lijken in West-Europa vooral de winters kouder te zijn geweest en was dit in de zomers veel minder het geval.
Het koudst was het rond het jaar 1700. De gemiddelde temperatuur van het noordelijk halfrond was toen ongeveer een halve graad lager dan tijdens de periode voor de Kleine IJstijd, die wel eens Middeleeuws Klimaatoptimum of Middeleeuwse Warme Periode wordt genoemd. Volgens onderzoek van het KNMI was het in Nederland ruim een eeuw eerder het koudst, aan het eind van de 16e eeuw.
Behalve wetenschappelijke onderzoeken worden er ook nog wel eens andere, meer anekdotische bewijzen aangevoerd voor de Kleine IJstijd. Lockwood et al. noemen de zogenaamde “frost fairs” op de Thames in Londen, die volgens sommigen alleen in de Kleine IJstijd zouden hebben plaatsgevonden. Maar er zijn aanwijzingen dat de benaming “frost fare” weliswaar voor het eerst werd gebruikt in 1608, maar dat dergelijke bijeenkomsten op het ijs al veel langer plaats vonden, zelfs al voor de Middeleeuwen. Er is ook een reden waarom de Thames na 1825 minder snel dichtvroor: door de sloop van de oude London Bridge in dat jaar veranderde de stroming waardoor de kans hierop afnam. Ook wordt er nog wel eens gewezen naar het grote aantal winterlandschappen dat tijdens de Kleine IJstijd, niet in het minst door Hollandse meesters, werd geschilderd. Dat zijn er inderdaad aardig wat. “Jagers in de sneeuw” uit de reeks “Twaalf maanden” van Pieter Bruegel uit 1565 is een van de voorbeelden die wel eens wordt genoemd. Maar “De Oogst”, een ander schilderij uit diezelfde reeks, laat zien dat er ook gewoon warme zomerdagen waren in de Kleine IJstijd.
...
Dan komen we nu bij de hamvraag: is er echt een Kleine IJstijd geweest na de Middeleeuwen? Het antwoord: hmmm…ja. Er is geen reden om er aan te twijfelen dat de wereld tijdens de periode die zo wordt genoemd gemiddeld iets kouder was dan ervoor en erna. Vermoedelijk waren er lokale verschillen in de mate van afkoeling en in de periode waarin die plaatsvond en waarschijnlijk waren er in onder meer Europa relatief veel strenge winters. Maar het was zeker geen periode met alleen maar barre kou. Zelfs tijdens de koudste episode van de Kleine IJstijd kwamen er ook zachte winters en warme zomers voor. De Kleine IJstijd heeft dan ook niets gemeen met de echte ijstijden.
(https://klimaatverandering.wordpress.com/2017/09/18/de-kleine-ijstijd-was-geen-ijstijd-zelfs-geen-kleintje/)

De Kleine IJstijd in Europa van 1570-1700
En het ontstaan van het moderne Europa
DOOR: Enne Koops - 12 DECEMBER 2017 - 11:40
In de jaren 1570 tot 1700 daalde de temperatuur wereldwijd met gemiddeld twee graden Celsius. Deze periode – die een uitloop had tot in de negentiende eeuw – wordt daarom door historici wel de Kleine IJstijd genoemd. Extreme weersomstandigheden waren het gevolg: vorst en sneeuw in de zomer, stormen, langdurige neerslag, hongersnoden in China en misoogsten in India.
Maar de temperatuursdaling had naast economische ook politieke en culturele effecten. Wat de gevolgen voor Europa waren, niet alleen klimatologisch, maar ook cultureel, lezen we in Philipp Blom’s De opstand van de natuur (De Bezige Bij, 2017).
Focus op Europa
De historicus en journalist Philipp Blom – bekend van werken als De duizelingwekkende jaren (2009) en Alleen de wolken (2014) – concentreert zich om drie redenen op de gevolgen van de Kleine IJstijd in Europa. Ten eerste zijn de culturele effecten van de weersveranderingen op Europa zeer gedetailleerd en uitvoerig vastgelegd in bronnen.
Ten tweede meent Blom de taal en cultuur van landen als China, India en Japan onvoldoende te kennen om daarnaar serieus onderzoek te kunnen doen.
En ten slotte deden zich in de jaren van de Kleine IJstijd ingrijpende sociale en economische veranderingen voor, gecombineerd met een intellectuele revolutie, hetgeen de vraag opwerpt in hoeverre beide ontwikkelingen met elkaar samenhangen.
Historici en filosofen over klimaten & samenlevingen
Blom komt in zijn proloog onder meer met een beschouwing over hoe intellectuelen vroeger en nu nadachten over de relatie tussen klimaten en de ontwikkeling van culturen. Het idee dat klimatologische omstandigheden gevolgen hebben voor menselijke samenlevingen is verre van nieuw:
“Aristoteles en Hippocrates schreven erover, de scholastici in de middeleeuwen – onder wie Thomas van Aquino – en vroege verlichters als Montesquieu namen die ideeën over en breidden ze uit tot een cultuurtheorie van het klimaat. In de vroege negentiende eeuw maakte Hegel ze eigen en argumenteerde dat de geest van een cultuur lijkt op het landschap en klimaat ervan, reden waarom het Duitse landschap met zijn donkere wouden en zijn gematigde klimaat het ‘ware toneel van de wereldgeschiedenis’ bood, omdat het geestelijke diepte zou verschaffen.” (17)
In de twintigste eeuw begonnen met name Franse historici zich te focussen op het klimaat, onder wie de beroemde geschiedkundigen Fernand Braudel (1902-1985) en Emmanuel le Roy Ladurie (1929). En tegenwoordig onderscheiden historici als Christian Pfister, Geoffrey Parker en Jared Diamond zich op dit vlak.
Heksenvervolgingen
De heksenvervolgingen in het Heilige Roomse Rijk beleefden pieken in de jaren 1588-1600 en 1620-1650. Dat was geen toeval, zo betoogt Blom. In die periode was het weer extreem onstuimig, koud en guur, hetgeen leidde tot misoogsten en honger waarvan ‘heksen’ – van wie twintig procent mannelijk was – dan de schuld kregen...Toch speelden andere factoren zeker ook een rol, haast Blom te zeggen om eendimensionaal verklaren te voorkomen. Zoals religieuze spanningen. Ook waren er, zo vervolgt de auteur, behoorlijke regionale verschillen in de heksenvervolgingen die natuurlijk niet alleen vanuit weersomstandigheden te verklaren zijn.... 
Andere gevolgen van de Kleine IJstijd
Blom behandelt in zijn boek nog verscheidene andere gevolgen van de Kleine IJstijd. Hieronder volgt een kleine selectie.
Hongersnoden en misoogsten leidden in grote delen van Europa tot een trek van platteland naar stad. Met name Amsterdam profiteerde van deze urbanisatie, maar ook van het feit dat zij goedkope graan importeerde uit het Baltische gebied en die voor veel geld doorverkocht naar gebieden in Europa waar hongersnoden waren. Zo bezien maakte de historische constellatie die (mede) door het weer veroorzaakt werd de Gouden Eeuw in de Republiek der Nederlanden, althans gedeeltelijk, mogelijk.
De weersverandering had ook invloed op de schilderkunst, waarin veel winterse taferelen opdoken. Phillip Blom noemt als voorbeelden onder meer Pieter Bruegel de Oudere (1525/1530-1569) en diens Jagers in de sneeuw (1565) en Winterlandschap uit 1608, van Hendrick Avercamp (1585-1634).
En zo noemt Blom nog andere gevolgen van het onstuimige weer: het was in de zomer van 1588 een poolstorm die de ondergang van de Spaanse Armada inluidde. En in Oost-Europa vielen vogels, die tijdens hun vlucht bevroren raakten, als ijskogels uit de lucht. De koude was soms zo hevig, dat de Franse koning Hendrik IV (1553-1610) ’s ochtends eens wakker werd met een baard vol ijs... Ten slotte nog een laatste interessante constatering die Philipp Blom doet: de misoogsten en hongersnoden die het gevolg waren van de klimatologische veranderingen ten tijde van de Kleine IJstijd, stimuleerden onder meer de wereldhandel en vormden een aanzet tot economische veranderingen en innovatie.  (https://historiek.net/kleine-ijstijd-1570-1700-europa/69772/)


Viewing all articles
Browse latest Browse all 1692