Zo ook op 15 januari 1919:
On January 15, 1919, Boston suffered one of history’s strangest disasters: a devastating flood of molasses. The “Great Molasses Flood” tore through the North End and deposited so much gooey residue that locals claimed they could still smell the molasses on warm days decades later. Let’s take a look at this odd, tragic story (http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919). (www.dailykos.com/story/2009/12/20/816084/-How-Regulation-came-to-be-The-Great-Molasses-Flood#).
The Boston Molasses Disaster, also known as the Great Molasses Flood and the Great Boston Molasses Tragedy, occurred on January 15, 1919, in the North End neighborhood of Boston, Massachusetts, in the United States. A large molasses storage tank burst, and a wave of molasses rushed through the streets at an estimated 35 mph (56 km/h), killing 21 and injuring 150. The event has entered local folklore, and for decades afterward, residents claimed that on hot summer days, the area still smelled of molasses (http://en.wikipedia.org/wiki/Boston_Molasses_Disaster).
While most of us probably think of molasses as a tasty ingredient in treats like gingerbread, the sticky stuff has quite a few other uses. With a little know-how one can turn molasses into rum or industrial alcohol fairly easily, and the Purity Distilling Company had built the gigantic tank in Boston’s North End in 1915 to supply its booze-making operations. The steel tank was enormous: 50 feet tall, 90 feet across, and capable of holding 2.5 million gallons of molasses. (Although Prohibition kicked in with Nebraska’s ratification of the Eighteenth Amendment the very next day after the 1919 disaster, the United States Industrial Alcohol Company, Purity Distilling’s parent company, still had a license to distill alcohol for industrial applications.) (http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919).
At that time, molasses was an important commodity. Not only was it used as a food stuff (in Boston, a main ingredient in the making of the famous Boston Baked Beans!), but it was also the base in the production of rum and ethyl alcohol, which was then used in the production of munitions. The Purity Distilling Company owned a huge cast iron tank that stored over two million gallons of crude molasses. The tank was 50 feet tall and 90 feet in diameter, and was located at 529 Commercial Street in the North End.
That January, the weather had been bitter cold, with temperatures down to about zero for most of the month. But by the 15th, the weather had taken a surprising turn for the better, and hovered at a balmy 40 degrees. The huge molasses tank was known to leak rather badly, and with the turn in the weather, local residents brought jugs and helped themselves to the molasses, trickling from several substantial leaks. This little money-saving trick had been known to the community for some time, and no doubt many a pot of baked beans had been simmered in stolen molasses from the humongous vat (http://sparrowlet.hubpages.com/hub/Boston-Massachusetts-Great-Molasses-Flood-1919-history).
It was about 12:30 pm on that unseasonably warm January day, and many local workers were taking their lunch breaks outside in the pleasant sunshine. Other locals scurried about the busy neighborhood, attending to their business, as usual, completely unaware that they were about to experience a most peculiar and deadly event.
Survivors later reported that, just before the blast, a low menacing rumbling sound reverberated through the streets surrounding the molasses tank. Having no idea what this noise could be, no one knew to get themselves out of the path of danger. Even if they had know that the rivets of the great molasses tank were shooting off into the air, the collapse that followed came all too quickly, and caught all those in the vicinity completely by surprise.
The giant molasses tank ruptured, and large pieces of it flew out into the nieghborhood as if exploded by a bomb. Two million gallons of molasses were released in a great wave, some said as high as 15 feet, though it was probably closer to 8 or 10. Those in the near proximity were hit by flying debris, some were propelled along the wave of molasses as if on a surf board, while others were simply swallowed up by the thick, sticky onslaught (http://sparrowlet.hubpages.com/hub/Boston-Massachusetts-Great-Molasses-Flood-1919-history).
The United States Industrial Alcohol Company constructed a faulty 50 foot high steel tank in 1918 on Commercial Street near where the bocce courts are located today at Langone Park. Despite many warnings that the tank was faulty, the molasses company ignored the welfare of the North End’s Italian immigrant population. Twenty one people were killed and another 150 injured when the tank ruptured and exploded on January 15, 1919 (http://northendwaterfront.com/2014/01/95-years-ago-the-great-molasses-flood-killed-21-people-in-the-north-end/).
The infamous molasses flood in Boston was a tragedy like no other. On January 15, 1919, a giant tank in the North End collapsed, sending a wave of an estimated 2.3 million gallons of molasses through the streets of Boston. The devastation the sticky liquid left was shocking. Twenty-one people were killed and 150 injured in its path of destruction. - Leanne Burden Seidel and Lisa Tuite (www.bostonglobe.com/metro/2015/01/14/nearly-century-later-new-insight-into-cause-great-molasses-flood/CNqLYc0T58kNo3MxP872iM/picture.html)
A huge wave of the syrupy brown liquid moved down Commercial Street at a speed of 35 mph over two blocks destroying all in its path. In today’s dollars, the property damage is estimated at over $100 million. Purity Distilling Company built the tank, 50 feet high and 90 feet wide, in the densely populated neighborhood of mostly Italian immigrants at the time (http://northendwaterfront.com/2014/01/95-years-ago-the-great-molasses-flood-killed-21-people-in-the-north-end/).
It happened in the North End neighborhood of Boston, Massachusetts in the United States. A large molasses storage tank burst, and a wave of molasses rushed through the streets at an estimated 35 mph (56 km/h), killing 21 and injuring 150 (http://wewillblowyourmind.blogspot.nl/2013/01/boston-molasses-tsunami-kills-21.html).
Twenty-one people were killed and dozens more injured. Dead horses, dogs and cats had to be hauled away by the cartload. The flow was so strong that a railroad car was pushed off the tracks...The great brown wave caught and killed most of the nearby laborers. The fireboat company quarters was splintered. A lorry was blasted right through a wooden fence, and a wagon driver was found later, dead and frozen in his last attitude like a figure from the ashes of Pompeii. (www.citylab.com/tech/2013/01/anniversary-day-boston-molasses-disaster-1919/4404/).
The massive tank was nearly full on January 15 thanks to a recent infusion of 2.3 million gallons of Puerto Rican molasses. Just after noon, something went horribly wrong. Witnesses later recalled hearing a noise like gunfire as the tank’s rivets popped and the steel sides ripped open. Suddenly, 26 million pounds of molasses were tearing down Commercial Street in a 15-foot wave.
A giant wave of a sticky foodstuff sounds like something from a cartoon, but the surging molasses was a shockingly destructive force. The wave moved at upwards of 35 miles per hour, and the power was sufficient to rip buildings off of their foundations. The molasses snapped the support girders from an elevated train track and smashed multiple houses. The Massachusetts Foundation for the Humanities’ website says the property damage alone totaled around $100 million in today’s dollars (http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919).
The human cost of the disaster was even grimmer. The wave of molasses moved so quickly and so forcefully that anyone who was unlucky enough to be in its way didn’t stand much of a chance. They were either knocked over and crushed or drowned in the goo. The flood claimed 21 lives, and another 150 people suffered injuries. Any flood would have been disastrous, but the viscous nature of molasses made rescue attempts even trickier. Medics and police officers arrived on the scene quickly but had to slog through waist-deep goo to reach victims (http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919).
The disaster brought nationwide attention to the lack of industrial safety standards. Complaints of cracks and leaks in the tank were literally covered with brown paint by the company that initially said anarchists blew up the tank. Later, a lengthy class action lawsuit brought forward damaging evidence resulting in a settlement of $600,000 (~$11 million in today’s dollars). Although Purity used the molasses for industrial alcohol, some hypothesize that the tank was overfilled because of the the prohibition threat for possible use later to distill rum. Neighborhood folklore has it that you can smell the ill-sweet remains in the summer’s hottest weather. (Sources: Wikipedia, Mass Moments, Wired)
Cleanup crews used salt water from a fireboat to wash the molasses away, and used sand to try to absorb it. The harbor was brown with molasses until summer.
The cleanup in the immediate area took "weeks", with more than 300 people contributing to the effort. The cleanup in the rest of Greater Boston and its suburbs would take an indefinably longer time. Rescue workers, cleanup crews and sight-seers had tracked molasses through the streets and spread it to subway platforms, the seats inside trains and streetcars, to pay telephone handsets, into homes and countless other places. "Everything a Bostonian touched was sticky."(http://en.wikipedia.org/wiki/Boston_Molasses_Disaster)
Na deze ramp gingen de lokale Italiaanse migranten zich meer bezig houden met politiek en de lokal esmaenleving en kwam er regelgeving (www.dailykos.com/story/2009/12/20/816084/-How-Regulation-came-to-be-The-Great-Molasses-Flood#).
Na deze ramp gingen de lokale Italiaanse migranten zich meer bezig houden met politiek en de lokal esmaenleving en kwam er regelgeving (www.dailykos.com/story/2009/12/20/816084/-How-Regulation-came-to-be-The-Great-Molasses-Flood#).
Melasse bestaat voor 30% uit water en 50% uit suikers. Voor de overige 20% bestaat melasse uit organische restproducten. Als mens kun je het eten, hoewel het niet bijzonder smaakvol is. Melasse staat dan ook niet te boek als een schadelijke stof. De gescheurde opslagtank bevatte bietwortelmelasse. Deze melasse wordt verwarmd opgeslagen (38-40 graden Celsius) en is onder deze condities goed houdbaar en goed vloeibaar. DSM Gist gebruikt deze melasse voor fermentatieprocessen: het kweken van gistcellen en schimmels. De melasse dient dan als energiebron voor de groei van gist.
In feite is melasse milieuwatertechnisch gezien een wolf in schaapskleren. Melasse zelf is zoals al gezegd niet gevaarlijk, maar zodra melasse in water wordt opgelost zullen bacteriën die in het water leven zich extreem snel kunnen voortplanten met melasse als voedingsbron. Onderscheid moet worden gemaakt tussen twee soorten bacteriële processen: aerobe en anaerobe bacteriële omzetting.
In zuurstofrijk water (een aerobe omgeving) zullen aerobe bacteriën de suiker uit de melasse omzetten in CO2 en water. Voor deze omzetting hebben de bacteriën echter veel zuurstof nodig. Deze zuurstof onttrekken ze uit het water, waardoor het water zuurstofloos wordt: 1 kg melasse kan op deze manier 1500 m3 water zuurstofloos maken. In de aldus ontstane zuurstofloze omgeving zullen anaerobe bacteriën de omzetting van de melasse voortzetten. Hierdoor zal niet alleen CO2 en water worden gevormd, maar ook producten als ethanol, methaan, zwavelwaterstof en bepaalde stankstoffen. (Ethanol is een brandbare vloeistof, methaan is een brandbaar gas en zwavelwaterstof is een zeer giftig gas.)
Melasse is volledig oplosbaar in water. Toch lost melasse niet zomaar op in water, daar is actieve menging (zoals roeren) voor nodig. Dit heeft twee oorzaken. Ten eerste heeft melasse een hoge viscositeit, dat wil zeggen dat melasse zeer stroperig is. Ten tweede heeft melasse een relatieve dichtheid van 1,4 ten opzichte van water. Dat betekent dat melasse zwaarder is dan water. De hoge viscositeit en een relatieve dichtheid van 1,4 (ten opzichte van water) zijn er de oorzaak van dat indien melasse in (oppervlakte)water stroomt de melasse naar de bodem zakt en daar als een dikke stroop op de bodem blijft liggen. In rustig water zal de melasse door diffusie aan het melasse-oppervlak langzaam in oplossing komen (en blijven). Wanneer het (oppervlakte)water echter in beroering wordt gebracht (bijvoorbeeld door vaarverkeer of door een stroming van het water) zal de melasse snel met het water worden gemengd.
Melasse in ‘onrustig’ water zal daarom leiden tot plaatselijke zuurstofloosheid. Er ontstaat in feite een ‘zuurstofloze prop’ water. In dit zuurstofloze water zal al het waterleven stikken en naar boven komen drijven (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
Sweet sorghum syrup may be colloquially called "sorghum molasses" in the American South (http://en.wikipedia.org/wiki/Molasses).
To make molasses, sugar cane is harvested and stripped of leaves. Its juice is extracted usually by cutting, crushing or mashing. The juice is boiled to concentrate it, promoting sugar crystallization. The result of this first boiling is called first syrup, and it has the highest sugar content. First syrup is usually referred to in the Southern states of the US as "cane syrup", as opposed to molasses. Second molasses is created from a second boiling and sugar extraction, and has a slight bitter taste. The third boiling of the sugar syrup yields blackstrap molasses, known for its robust flavor. The term blackstrap molasses is an Americanism dating from around 1875 (http://en.wikipedia.org/wiki/Molasses)
Molasses made from sugar beets differs from sugarcane molasses. Only the syrup left from the final crystallization stage is called molasses; intermediate syrups are called high green and low green, and these are recycled within the crystallization plant to maximize extraction. Beet molasses is 50% sugar by dry weight, predominantly sucrose, but contains significant amounts of glucose and fructose (http://en.wikipedia.org/wiki/Molasses)
Melasse of molasse is een stroopachtig bijproduct van de productie van suiker uit suikerriet of suikerbieten.
Tot aan de zestiende eeuw werd melasse beschouwd als afval en gooide men het weg. Het bevat ongeveer 50% suiker, maar is door de aanwezigheid van sommige andere stoffen in onbewerkte toestand voor mensen ongenietbaar. Melasse wordt gebruikt als ingrediënt, bijvoorbeeld voor het maken van roggebrood. Verder vindt het toepassingen als veevoer.
In de loop van de zestiende eeuw ontdekte men dat men de melasse, nadat die weer met water was aangelengd, kon laten vergisten om vervolgens de alcohol eruit te distilleren. Aanvankelijk was dit destillaat van de melasse nogal onzuiver. Facundo Bacardi zorgde voor een betere destillatietechniek. Melasse van suikerriet werd daarmee het basisproduct van rum. Het wordt ook gebruikt voor de productie van sojasaus.
Ook wordt melasse als grondstof veelvuldig gebruikt binnen de fermentatie-industrie. Voorbeelden zijn: (bakkers)gist, citroenzuur, lysine en bio-ethanol/bio-butanol. Vaak werkt men met regionaal geproduceerde melasse (in Europa is dit bietmelasse), maar veel wordt aangevoerd met grote zeetankers uit landen als Pakistan, India, Latijns-Amerika etc. Deze melasse is afkomstig van rietsuiker. Wereldwijd wordt zo’n 50 miljoen ton melasse geproduceerd (http://nl.wikipedia.org/wiki/Melasse).
Melasse of molasse, moet niet verwart worden met molasse:
Een molasse wordt gekenmerkt door het continentale afzettingsmilieu, dit in tegenstelling tot de onder mariene omstandigheden afgezette flysch. Doorgaans bestaat een molasse uit conglomeraten en zandstenen. Het woord is net als flysch van Zwitserse oorsprong, gegeven aan de gesteenten zoals ze in de Alpen ontsloten zijn. Inmiddels zijn op meer plekken langs de Alpiene gordel molasses gevonden.
De molasse wordt bij gebergtevorming afgezet na de flysch, als de voorlandbekkens zover opgevuld zijn dat ze boven water zijn komen te liggen (http://nl.wikipedia.org/wiki/Molasse).
How did this tragedy happen in the first place? The United States Industrial Alcohol Company was quick to blame everyone’s favorite early-20th-century scapegoats: anarchists. The company claimed that since its alcohol was an ingredient in government munitions, anarchists must have sabotaged the tank by detonating a bomb. Another theory explained that the molasses had fermented inside the tank, which led to an explosion (http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919).
Ronald Mayville, a senior structural and metallurgical engineer with Simpson, Gumpertz & Heger in Waltham who has researched the disaster for years in his spare time, said several design flaws led to the catastrophic failure. The steel was too thin to withstand the enormous stress of 2.3 million gallons of molasses, a weakness builders should have known at the time.
“No one disputed they underdesigned the tank walls,” he said in an interview Tuesday. Mayville, whose research was featured in the September edition of Civil and Structural Engineer Magazine, said the walls were at least 50 percent too thin, even by the more relaxed standards of the day.
What builders at the time could not have known was that the type of steel used for the tank was brittle because it contained a low amount of the chemical element manganese, making it more likely to crack.
“The steel conformed to the standards of the time,” he said. “But now it’s known you need to have a higher ratio.”
Mayville’s findings run counter to one of the main theories behind the collapse — that a buildup of carbon dioxide inside the tank burst the tank’s rivets.
After a three-year trial, an auditor ruled against the company that owned the tank, US Industrial Alcohol, finding that the tank’s riveted construction did not meet structural standards. But the exact cause of the failure was not determined, Mayville said.
For what he believes is the first time, Mayville analyzed the collapse using modern engineering techniques, such as finite element analysis. He found that the fracture probably began in the 20-inch manhole, and that a rivet hole directly above was highly stressed and could have deteriorated.
“Today we know you have to reinforce the side of the hole to keep the stresses down,” he said.
After a three-year trial, an auditor ruled against the company that owned the tank, US Industrial Alcohol, finding that the tank’s riveted construction did not meet structural standards. But the exact cause of the failure was not determined, Mayville said.
For what he believes is the first time, Mayville analyzed the collapse using modern engineering techniques, such as finite element analysis. He found that the fracture probably began in the 20-inch manhole, and that a rivet hole directly above was highly stressed and could have deteriorated.
“Today we know you have to reinforce the side of the hole to keep the stresses down,” he said.
(http://skepchick.org/2015/01/quickies-the-great-molasses-flood-3d-printing-a-tumor-and-dating-as-an-autistic-woman/, www.bostonglobe.com/metro/2015/01/14/nearly-century-later-new-insight-into-cause-great-molasses-flood/CNqLYc0T58kNo3MxP872iM/story.html)
The Massachusetts Superior Court named Colonel Hugh Ogden as the auditor who would hear the evidence and report back on the cause of the disaster. It took Ogden nearly six years to hear testimony from 3,000 witnesses. When he finally penned his report, he concluded that there was no evidence to support the company’s theory of anarchist saboteurs. Instead, Ogden found that the “factor of safety” in the tank’s construction and inspection had been woefully low. USIA was liable for the damage and paid around $7,000 to the family of each victim (http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919).
(http://mentalfloss.com/article/27366/bostons-great-molasses-flood-1919).
Slechte bouwkunde was in het begin van de 20e eeuw misschien nog 'normaal', maar ook in Nederland ging het eind 20e eeuw mis....
Op 27 juli 1999 -dus 80 jaar na het Boston-incident- vindt omstreeks 14:10 uur bij DSM Gist een bedrijfsongeval plaats. Een tank gevuld met melasse bezwijkt en verzoorzaakt een enorme ravage op het fabrieksterrein. Ondanks het gelukkige feit dat er zich geen persoonlijke ongelukken hebben voorgedaan, heeft het incident zich ontpopt als een complex ongeval dat een groot beroep heeft gedaan op met name de samenwerking tussen de (overheids)hulpverleningsdiensten, de gemeente Delft, het Hoogheemraadschap van Delfland (in deze evaluatie ook vaak kortweg Delfland genoemd), de gemeenten Rotterdam, Rijswijk, Pijnacker en Schiedam en niet in de laatste plaats DSM Gist (www.infopuntveiligheid.nl/Publicatie/DossierItem/14/1340/evaluatie-melasse-incident-delft.html, http://publicaties.minienm.nl/documenten/evaluatie-melasse-incident-juli-augustus-1999, http://raad.delft.nl/commissies/leefbaarheid/2000/nota/l_2000_30_n.html, Evaluatie
Melasse-incident juli-augustus 1999 INTERNE NOTITIE 1 augustus 2000, www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
Op 27 juli 1999 omstreeks 14:10 uur bezwijkt op het DSM Gistterrein in Delft een
melassetank. De inhoud van de tank (melasse, zie paragraaf 2.3) stroomt daardoor in
één keer met een flinke kracht het DSM Gistterrein op. Buiten de vernielingen die de
stroom melasse aanricht worden het Agnetapark, de spoorvijver, het DSM Gistterrein
zowel boven- als ondergronds (rioleringsstelsel), de toegangsweg naar het DSM
Gistterrein en een achttal tuintjes vervuild (zie figuur 1 in paragraaf 2.4). Omstreeks
17:00 uur constateert men dat de melasseplas zich niet verder uitbreidt. Ondanks de
enorme ravage en de aanzienlijke materiële schade heeft het incident geen slachtoffers
geëist en zijn de tot dan toe zichtbare gevolgen van het incident grotendeels beperkt
gebleven tot het DSM Gistterrein.
Op woensdagavond 28 juli, omstreeks 20:00 uur, ontdekt men echter dat er melasse in
de Kerstanjewetering is gestroomd. (De Kerstanjewetering is aan de noordzijde van het
DSM Gistterrein gelegen; zie figuur 3 in hoofdstuk 3). Vanaf dat moment begint
langzaamaan het besef te groeien dat de melasse zich toch niet slechts tot het DSM
Gistterrein heeft beperkt. Op donderdagmiddag komt officieel vast te staan dat de
melasse via de Kerstanjewetering in het Rijn-Schiekanaal en in de grachten in de
binnenstad van Delft terecht is gekomen en daardoor de oorzaak is van massale
vissterfte. Hiermee is het incident geen aangelegenheid meer van alleen de gemeente
Delft. De vervuiling treft ook de gemeenten Schiedam, Pijnacker, Rijswijk en Rotterdam.
De ontdekking op woensdagavond dat er melasse in de Kerstanjewetering is
gestroomd vormt in feite een ‘kantelpunt’ in het incident: wat op dinsdag en woensdag
nog een lokaal bedrijfsongeval lijkt te zijn, blijkt vanaf donderdag in feite een incident te
zijn met flinke gevolgen voor het milieu en de volksgezondheid in verschillende
gemeenten.
Om die reden beschouwen we het (gehele) melasse-incident als twee deelincidenten (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
Het deelincident ‘bezwijken tank’ (27 en 28 juli)
Hiermee wordt bedoeld het bezwijken van één van de melassetanks op het DSM
Gistterrein en de directe vervuiling die deze gebeurtenis met zich heeft mee gebracht.
Met directe vervuiling wordt bedoeld de vervuiling in het Agnetapark, de spoorvijver,
het DSM Gistterrein zowel boven- als ondergronds (rioleringsstelsel), de toegangsweg
naar het DSM Gistterrein en een achttal tuintjes. Belangrijk in dit deelincident is de
perceptie die bij alle betrokkenen tijdens deze twee dagen heerst: de vervuiling is –op
de vervuiling van het Agnetapark, spoorvijver, de toegangsweg en de tuintjes na– min of
meer beperkt gebleven tot het DSM Gistterrein. Het incident heeft slechts materiële
schade veroorzaakt, er zijn geen slachtoffers gevallen. Vanuit overheidsoogpunt lijkt
men al in de namiddag van dinsdag 27 juli de herstelfase in te gaan.
De vervuiling aan het rioleringsstelsel van DSM Gist had als onmiddellijk gevolg dat er
problemen optraden in het afvoeren en verwerken van afvalwater
(Houtrustproblematiek, lozing via Jaagpad, lozing naar de Noordzee, onweersscenario).
(www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
In het betreffende tankenpark stroomden twee tanks geheel en één tank deels leeg, als gevolg van schade aan de leidingen. De totale uitstroom beliep 3.500 m³. Gebouwen in de omgeving raakten beschadigd. De bodem werd verontreinigd. Op het bedrijfsterrein werden transformatoren en een schakelstation beschadigd en vielen vervolgens uit. De melasse kwam ook terecht in de riolen van het bedrijf (hemelwaterriool, afvalwaterriool, grondkoelwaterriool en bluswaterstreng) en ook buiten het bedrijfsterrein zijn bodem en oppervlaktewater verontreinigd.
Daardoor is een koelwaterpersleiding, die rechtstreeks op de Noordzee uitmondt, verontreinigd. Lozing van melasse op zee via deze leiding is voorkomen. Voorts belandde de melasse via het afvalwaterriool bij de locatie Houtrust van de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Het zuiveringsproces raakte zo van slag dat explosiegevaar dreigde. Hierdoor was men genoodzaakt de melasse en ongezuiverd afva-water rechtstreeks op zee te lozen. Als gevolg hiervan bereikte de zwemwaterkwaliteit voor kust van Zuid-Holland een kritisch punt. Ten tijde van het incident was het uitzonderlijk warm en maakte het strandtoerisme langs de Noordzeekust een hausse door (Evaluatie
Melasse-incident juli-augustus 1999 INTERNE NOTITIE 1 augustus 2000).
De inhoud van de tank, circa 2000 ton melasse, stroomt in één keer met een flinke kracht het DSM Gistterrein op. De melassestroom richt een spoor van vernielingen aan. Negenendertig auto’s die zich op dat moment nabij de plaats van het incident bevinden worden tegen elkaar gedrukt en zwaar beschadigd. Een naast de tank gelegen transformatorhuis wordt direct verwoest, waardoor in één keer de spanning op het DSM Gistterrein volledig wegvalt en de gehele productie stil komt te liggen. Een CO2-tank wordt verplaatst waardoor ook een meet- en regelhuisje wordt verschoven. Een geluidswal die tussen de bebouwing en het DSM Gistterrein staat wordt geraakt en er worden –door onder andere meegesleurd puin– een aantal gaten in de wal geslagen. De melasse stroomt hierdoor onmiddellijk het DSM Gistterrein af, een achttal tuintjes en een magazijn van een drukkerij van de aangrenzende bebouwing van de F. Mattesstraat in. Door het bezwijken van de tank wordt het leidingwerk van twee naastliggende tanks ... beschadigd. Beide tanks bevatten eveneens melasse en lopen door de beschadigingen langzaam leeg. Door de chaos in de directe nabijheid is het niet mogelijk deze tanks te benaderen en af te dichten. Hierdoor is in totaal circa 6000 ton melasse vrijgekomen ...Rondom de plaats van het incident heerst een enorme ravage, alle fabrieken van DSM
Gist liggen volledig stil en de melasseplas verspreidt zich door de hoge viscositeit langzaamaan verder over het DSM Gistterrein. Via ‘tunnelplein West’ (gelegen op het DSM Gistterrein) stroomt de melasse de spoorwegtunnel in. Daar één van de toegangspoorten (ingang West) zich dicht in de buurt van de plaats van het incident bevindt, kan de melasse ook daardoor het DSM Gistterrein afstromen. De melasse stroomt dan direct het Agnetapark in. Hierdoor worden de spoorvijver, de wegen, het rioolstelsel en een pompput in het Agnetapark sterk verontreinigd. (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
Het deelincident ‘vervuiling oppervlaktewater’ (29 juli en verder)
Vanaf het moment dat op woensdagavond 28 juli de ontdekking is gedaan dat er melasse in de Kerstanjewetering is gestroomd, neemt het incident een andere wending aan. In de loop van de donderdag wordt steeds duidelijker –eerst bij een select aantal mensen, maar vanaf donderdag bij alle betrokkenen– dat de melasse via de Kerstanjewetering in het Rijn-Schiekanaal en de grachten in de binnenstad van Delft terecht is gekomen. Hiermee is het incident geen aangelegenheid meer van alleen de gemeente Delft, ook de gemeenten Schiedam, Pijnacker, Rijswijk en Rotterdam werden
getroffen. De problematiek die dan ontstaat is veelomvattend (zuurstofloos water, vissterfte, negatief zwemadvies, baggerproblematiek). De eerste problemen bij Houtrust openbaarden zich pas op donderdag 29 juli (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf). Zelfs gedurende een groot deel van de volgende dag (donderdag 29 juli), toen er meer meldingen van vissterfte werden gemaakt, bleef men twijfelen aan een mogelijk verband. Hiervoor zijn een aantal redenen te noemen. Een eerste reden was dat Delft in de binnenstad tijdens warm weer (en het waren tropische dagen ten tijde van het incident) regelmatig te kampen heeft met vissterfte. In natuurlijke gevallen kan vissterfte optreden in het voorjaar en ’s zomers als ondiep water snel verwarmd wordt. Door warmte komt er minder zuurstof in het water waardoor vissen eerder sterven. Dode vissen zijn een voedingsbodem voor de bacterie
die botulisme veroorzaakt. Het warme weer zorgt er vervolgens voor dat de bacterie die botulisme veroorzaakt zich snel kan vermenigvuldigen. Warm weer heeft derhalve hetzelfde effect op water als (de afbraak van) melasse. Het effect van melasse is echter potentieel veel groter (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
Aanvankelijk dacht men dat de melasse zich via de gaatjes van de putdeksels van het bluswaterriool naar de Kerstanjewetering had verspreid. Op donderdag bleek –naar aanleiding van de massale vissterfte en later de dikte van de melasseplak op de bodem van de Kerstanjewetering– dat deze oorzaak niet te rijmen was met de grote (onbekende) hoeveelheid melasse die uiteindelijk in de
Kerstanjewetering is gestroomd. Pas later zou duidelijk worden dat het bluswaterriool en het regenwaterriool, beide van het melassepark (het gedeelte van het terrein waar de vier melassetanks staan), met elkaar in verbinding staan. (De beweringen omtrent het tijdstip van de ontdekking variëren van twee weken tot een maand.) Dat betekende dat grote hoeveelheden melasse –tijdens en door de opruimwerkzaamheden– via kolken (regenafvoerputten) in het regenwaterriool zijn gekomen. (Om regenwater snel af te kunnen voeren zijn deze kolken vrijwel open, in tegenstelling tot de putdeksels van het bluswaterriool.) Via deze verbinding is de melasse in het bluswaterriool en daardoor in de Kerstanjewetering gekomen. Verreweg de meeste vervuiling is via deze weg tot stand gekomen. Daar er vrijwel geen stroming in de Kerstanjewetering was is de melasse op de bodem van de Kerstanjewetering blijven liggen en heeft het water, zuurstofloos gemaakt, hetgeen ernstige gevolgen voor het aquatisch milieu heeft gehad...Een andere, in eerste instantie onbekende, verbinding heeft voor de vervuiling naar de sloot rond de Altenahoeve gezorgd: de verbinding tussen het hoofdafvoerwatergemaal (op het DSM Gistterrein) en de Altenahoeve (eigendom van DSM Gist). De septictank van de Altenahoeve is aangesloten op het afvalwaterriool van DSM, maar heeft ook een overloop naar de sloot eromheen. (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).
Melasse is een bijproduct uit de suikerraffinage-industrie. Melasse is volledig oplosbaar in water. De bestanddelen van melasse komen uit suikerbieten of suikerriet en hebben dus een natuurlijke oorsprong. Melasse bestaat voor 30% uit water en 50% uit suikers. Voor de overige 20% bestaat melasse uit organische restproducten. De gescheurde opslagtank bevatte bietwortelmelasse. Deze melasse wordt verwarmd opgeslagen (38-40 graden Celsius) en is onder deze condities goed houdbaar en goed vloeibaar. DSM Gist gebruikt deze melasse voor fermentatieprocessen: het kweken van gistcellen en schimmels. De melasse dient dan als energiebron voor de groei van gist. Onder aërobe (zuurstof aanwezig) en anaërobe (geen zuurstof aanwezig) condities zal uiteindelijke volledige biologische afbraak plaatsvinden. De donkere kleurstof in de melasse breekt langzaam af. Afbraakproducten onder aërobe condities zijn vooral koolstofoxide, water en nitraat. Voor deze omzetting hebben de bacteriën veel zuurstof nodig, deze zuurstof onttrekken ze uit het water, waardoor het water zuurstofloos wordt. Eén kilo melasse kan 1500 m³ water zuurstofloos maken. Onder anaërobe condities kunnen stoffen als ethanol (een brandbare vloeistof), methaan (een brandbaar gas) en zwavelwaterstof (een zeer giftig gas) worden gevormd....De melasse is via brandblusgangen terechtgekomen in sloten, een vijver en de nabij gelegen Kerstanjewetering. De melassevlek veroorzaakte door gisting ter plaatse een verlaging van het zuurstofgehalte tot nul.
Massale vissterfte was het gevolg...Tot eind juli voldeed de zwemwaterkwaliteit over de gehele kuststrook van Hoek van Holland tot Noordwijk aan de norm. Op 4 augustus is er in verband met dit incident een bemonsteringscampagne aangevangen. ...Zowel het zwemwater als het effluent van Houtrust zijn door de Directie Zuid-Holland van Rijkswaterstaat bemonsterd. Eén maal was sprake geweest van overschrijding van de normen voor zwemwaterkwaliteit. Vooralsnog werd de situatie als veilig gekarakteriseerd. Edoch, een normoverschrijding van faecale streptococcen werd mogelijk geacht. In dit geval zou er sprake zijn van een meermalige overschrijding van de norm en zou de situatie als niet veilig moeten worden beschouwd (Evaluatie Melasse-incident juli-augustus 1999 INTERNE NOTITIE 1 augustus 2000).
De zomervakantie betekende voor de media komkommertijd. De media heeft zich daarom massaal op het ongeval gestort. Niet alleen is er op regionaal niveau aandacht aan het incident besteed (waaronder TV West, radio West, Haagsche Courant, Delfsche Courant), maar ook op landelijk niveau heeft het incident de media-gemoederen bezig gehouden (waaronder het NOS journaal, SBS 6, Trouw, Telegraaf, De Volkskrant, NRC Handelsblad). Met name de vissterfte heeft regionaal veel aandacht gehad. Zelfs internationaal is er aandacht aan het incident besteed. Italiaanse en Spaanse
kranten hebben melding gedaan van het ongeval en BBC World TV heeft beelden van
het ongeval wereldwijd uitgezonden. Deze overdadige mediabelangstelling heeft er toe bijgedragen dat de impact van het incident groter was dan het incident objectief gezien leek te zijn (www.infopuntveiligheid.nl/Infopuntdocumenten/Nibra-publicatiereeks-07-evaluatie%20melasse%20incident%20Delft.pdf).