Friesland en de waddeneilanden TVTAS

Zou het gaan vriezen in Friesland?

Friesland (Fries en officieel: Fryslân) is een provincie in het noorden van Nederland. Friesland telt 646.092 inwoners (augustus 2015). De hoofdstad is Leeuwarden. Naast het Nederlands heeft in de provincie het Fries de status van bestuurstaal.
In het oosten wordt Friesland begrensd door Groningen en Drenthe, in het zuiden door de provincies Overijssel en Flevoland. In het Duitse Nedersaksen wordt de provincie in wetenschappelijke kringen ook wel aangeduid als Westerlauwers Friesland.
Qua totale oppervlakte (land plus water) is Friesland de grootste provincie, en qua landoppervlakte is het de op twee na grootste provincie. Het hoogste punt van de provincie is het 45 meter hoge Vuurboetsduin op Vlieland. Het hoogste punt op het vasteland is de Bosberg bij Appelscha met 26,6 meter..... In de middeleeuwse historiografie werd algemeen aangenomen dat Friesland zijn naam dankte aan een legendarische stichter genaamd Friso, even zoals Groningen gesticht zou zijn door een zekere Gruno. Een fantasierijke verklaring voor de naam geeft het zogenoemde Oude Goudse Kroniekje (ca. 1450). Daarin wordt verhaald hoe keizer Valentinianus den Rijn neder quam ... inder wilder Neder Sassen lant ... ende om dattet soo couden lant is, soo dedent die Romeynen Vrieslant hieten.[3] Recenter is de veronderstelling dat de volksnaam Fries oorspronkelijk verwees naar het volk met krulharen.[4]
Op 1 januari 1997 werd de officiële naam van de provincie door de Friese Provinciale Staten veranderd van 'Friesland' in 'Fryslân'.[5] In november 2004 besloot het Ministerie van Binnenlandse Zaken erop toe te zien dat de officiële naam in overheidsstukken ook consequent wordt gebruikt.[6][7] In het Nederlands blijft echter over het algemeen de naam Friesland in gebruik. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Friesland).


Wanneer je naar Friesland komt, mag je Leeuwarden zeker niet overslaan. De Friese hoofdstad is een prachtige oude stad met een vorstelijk verleden én is bovendien verkozen tot Culturele Hoofdstad van Europa in 2018 (http://friesland.nl/leeuwarden/).

Op 21 januari 1435 werd de stad Leeuwarden één met de dorpen Aldehou en Hoek. Vóór die tijd bestond Leeuwarden alleen uit Nijehou dat op de terp de Middelzee lag. Aan deze samensmelting waren een paar voorwaarden verbonden:.... In de stad Leeuwarden mocht geen ander bier getapt worden dan Leeuwarder bier, dus bier dat in de stad was gebrouwen. De machtige bierbrouwersgilde zal wel alles geprobeerd hebben om deze verplichting voor het hele jaar van kracht te laten zijn, maar dat is nooit helemaal gelukt. Omdat er ’s zomers veel meer bier gedronken werd dan ’s winters, werd men het erover eens dat in de zomer ook ander bier verkocht mocht worden in Leeuwarden. Een paar jaar lang werd van deze regel afgeweken en was het dus ook 's zomers verboden om in Leeuwarden 'bier van buiten' te drinken... (https://bieroproer.weebly.com/het-verhaal-de-lange-versie.html)
Het Auckamahuis stond in Leeuwarden in de hoek die gevormd werd door de Auckemastraat, de Ee en de Sint Jacobsstraat. Op de kelders van het huis is in 1715 het huidige stadhuis van Leeuwarden gebouwd.... meester Pieter Sybrandszoon die net als zijn vader Olderman en dus de hoogste baas van Leeuwarden was. In de burgeroorlog tussen de Schieringers en de Vetkopers hadden de Auckama’s de zijde van de vetkopers gekozen, net als het grootste deel van de Leeuwarder bevolking. In 1487 kwam hij gewelddadig aan zijn einde tijdens het "Leeuwarder bieroproer". Destijds was het namelijk door het stadsbestuur (en dus door Auckama) verboden bier van buiten de stad in te voeren en te drinken. Enkele plattelanders die Leeuwarden bezochten overtraden dat verbod en dronken Haarlems bier, dat van veel beter kwaliteit was dan het plaatselijke (ziltige) Leeuwarder bier. Een paar kroegbazen zinde dat niet en veroorzaakten een vechtpartij die danig uit de hand liep. De belaagde overtreders vluchtten naar het Amelandshuis van Pieter Cammingha. Dat huis werd daarop belegerd door een groot aantal inwoners van de stad. Cammingha riep de hulp in van zijn Schieringer vrienden. Die vielen met een legermacht van zo’n 8000 man de stad aan onder leiding van Worp Lieuwes Juckema, die nog een persoonlijk appeltje met Leeuwarden te schillen had. Twee aanvallen werden door de burgerij onder leiding van olderman Pieter Sybrands Auckama afgeslagen. Toen vielen de Schieringers vanaf de oostkant de stad binnen. Dat ging een stuk gemakkelijker doordat daar de gracht en stadswallen nog niet aangelegd waren door de tegenwerking van Cammingha en de Martena’s door wiens grondgebied de gracht gegraven moest worden. Leeuwarden werd geplunderd, rijke burgers voor losgeld gevangen gezet te Sneek en Auckama en een aantal van zijn medestanders doodgeslagen. Juckema werd benoemd tot olderman van Leeuwarden, die blijkbaar een paar jaar een schrikbewind over de stad heeft gevoerd. (http://www.stinseninfriesland.nl/AuckamahuisLeeuwarden.htm)

Het illegaal schenken van Haarlems bier in Leeuwarden leidt op 25 juli 1487 tot een oproer, met moord en plundering tot gevolg. (http://www.history2day.com/date.php?d=2015-07-24)


De late vijftiende eeuw was een roerige tijd voor bierliefhebbers; in Hoorn vond in 1470 ook al een bieroproer plaats, vanwege de invoering van nieuwe accijnzen. In hetzelfde jaar als het bieroproer in Leeuwarden werd in Duitsland een voorloper van het beruchte 'Reinheitsgebot' ingevoerd. (http://www.history2day.com/date.php?d=2015-07-24)

Bieroproer? Ja, bieroproer! Het Liwwadder bieroproer vond plaats in 1487. Om de eigen bierbrouwerijen te beschermen tegen ‘import’ was er in de stad een wet van kracht die Leeuwarders verbood niet-Leeuwarders bier te drinken. Dat veel mensen toch liever ‘bier van buiten’ dronken had alles te maken met de slechte kwaliteit van het Leeuwarder bier in die tijd. Zo werd het onder andere gebrouwen van brak en vervuild water, uit putten en zelfs uit de stadsgrachten.
Toen een Leeuwarder herbergier tóch Haarlemmer Koytbier (gebrouwen van fris en kraakhelder duinwater!) aan een paar mannen schonk, kwamen brouwers verhaal halen in de herberg. Omdat de twee mannen al flink aangeschoten waren, was de stemming meteen grimmig en agressief. De gasten hadden zin in bier, niet in gezeik. Toch drongen de brouwers aan op het onmiddellijk staken van het drinkgelag. Ook steeds meer burgers bemoeiden zich met deze opstoot. ... Deze opstoot voedde de politieke strijd in die tijd tussen de zogenaamde Vetkopers en de Schieringers. Tot die laatste groep behoorden ook de Cammingha's en onze twee Haarlemmer Koytbier drinkende vrienden. Met als gevolg dat twee dagen later een woedende horde van ruim 8.000 (!) Schieringers moordend en plunderend door de stad trok. Er vielen vele doden en pas jaren later keerde de rust terug in Leeuwarden. Een enorme slachtpartij met heel veel leed en dat allemaal vanwege een paar potjes bier... (https://bieroproer.weebly.com/het-verhaal-de-korte-versie.html)

...het Leidsche laken, het Haarlemmer bier en de Schieringer factie brengen Friesland ten onder. De Vetkopers zagen het noodzakelijk Leeuwarden ten dele af te schermen van producten die de locale markt bedreigden.... Met lede ogen moest het brouwersgilde van Leeuwarden aanzien hoe het populaire Haarlemse 'coeyt' (kuitbier) hun eigen bier uit de tapperijen verdreef.
Het brouwersgilde pleit in 1486 met succes voor een verbod op het schenken van Haarlems bier in Leeuwarden. Veel tapperijen blijven, gebaseerd op vraag van lokale boeren, de 'coeyt' stiekem schenken. ... Zo zitten in juli 1487 een stel boeren in een tapperij te genieten van Haarlems bier, hetgeen de brouwers ter ore komt. Ze bestormen de boeren, die hun uitvlucht zoeken in het huis van een vooraanstaande Schieringer, Pieter Camminga. Camminga belooft de woedende brouwers, inmiddels aangevuld met een massa bewapende burgers, dat het recht zal zegevieren, maar dat hij de boeren op dat moment niet zal uitleveren. ... Heel even lijkt de situatie gesust. Maar in de tussentijd heeft zich buiten Leeuwarden een troep verzamelt die zich tegen het protectionisme van de stad verzetten. Vanuit deze groep wordt een ultimatum gesteld; hef het verbod op Haarlems bier op, of bereid voor op oorlog.
De Leeuwardse burgerij weigert, en op 26 juli wordt de stad herhaaldelijk vanaf de oostzijde aangevallen. Binnen korte tijd is de stad overmeestert en zijn enkele rijke burgers en brouwers vermoord of gevangen gezet.(http://www.history2day.com/date.php?d=2015-07-24)

De tijd van bierconcurrentie én de tijd van strijd tussen Schieringers en Vetkopers
De hele 15e eeuw wordt Friesland geteisterd door het geschil tussen de Schieringers en de Vetkopers. Waarom deze strijd een eeuw eerder oplaaide, weet niemand zeker. Er zullen vast vele factoren een rol hebben gespeeld. In elk geval hebben kloosters een grote rol gespeeld. Die hadden namelijk niet alleen grote geestelijke macht, maar ook economische en dus politieke.
Twee grote geestelijke kloosterordes springen eruit: die van de Premonstratenzers en die van de Cisterciënzers. Tussen die twee woedt een grote worsteling om de macht met als  inzet: wie wordt de grootste en de sterkste? Deze worsteling leidt tot een openbaar conflict dat overslaat op de adel en de steden.
Al snel wordt het een strijd tussen kloosters en kloosters, steden en steden, grietenijen (een voorloper van de huidige gemeenten) en gouwen (landstreken).... Op 20 april 1483 komt er een eindelijk een verbond tot stand voor de tijd van vier jaar tussen het Vetkopersgezinde Leeuwarden en Bolsward en het Schieringer Sneek en Sloten. Één van de voorwaarden is vrije handel – inclusief de verkoop van bier! Ook spreken de partijen af dat ze elkaar in geval van oorlog helpen en onder geen beding vreemde soldaten het land binnenhalen.
Het is heel aannemelijk dat zowel de Leeuwarder brouwers als de stad zelf flinke economische schade ondervonden van het verbond. Er werd veel bier van buiten de stad geïmporteerd waarover de stad geen belastingen kon innen.
Dit heeft er toe bijgedragen dat het verbond in 1486 niet werd verlengd. Leeuwarden nam weer het oude besluit dat er geen ‘vreemd bier’ in de stad geschonken mocht worden. De Liwwadder brouwers waren er blij mee, maar veel kooplui en schippers natuurlijk niet: zij zagen hun omzet meteen flink kelderen. (https://bieroproer.weebly.com/het-verhaal-de-lange-versie.html)
Cambier is een zwaar blond speciaalbier van hoge gisting met een geheel eigen zoet-bitter karakter. Gebrouwen van water, gerstemout, kandij, hop, gist en koyt (koriander, komijn, karwei en gagel). Ook het 'verboden bier' dat de aanleiding was tot het Leeuwarder Bieroproer bevatte een koyt kruidenmengsel.
Cambier is zoet en bitter tegelijk, met een aroma van tropisch fruit. Het bier is vol van smaak, heeft een ronde, lange afdronk en smaakt heerlijk bij volvette kazen, stevige pastagerechten en kruidig gevogelte.
Kleur: 16,7 EBC
Bitterheid: 35,8 EBU

Friesland is enorm bekend om haar Elf Steden waarvan de kleinste slechts 700 inwoners heeft (http://friesland.nl/) (http://friesland.nl/culinair/friese-streekproducten/).

Franeker is de hoofdstad van de gemeente Franekeradeel, maar daarnaast ook de stad van het kaatsen en het planetarium. Je raadt het al, in Franeker is altijd wat te doen (http://friesland.nl/franeker/).


Aan het plafond van de woonkamer van een prachtig grachtenhuis in Franeker bevindt zich het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Dit nauwkeurig bewegend model van het zonnestelsel werd tussen 1774 en 1781 gebouwd door de Friese wolkammer Eise Eisinga. (https://www.planetarium-friesland.nl/)

Eise Eisinga werd op 21 februari 1744 in Dronrijp geboren. Daar volgde hij ook de lagere school. Zoals veel kinderen in die tijd moest hij thuis komen werken, in zijn geval in de wolkammerij van zijn vader. Naast het wolkammen nam hij van zijn vader de interesse over voor zaken als sterrenkunde en wiskunde. Hij was zó leergierig dat hij al op jonge leeftijd wekelijks naar Franeker liep, waar hij met Willem Wijtses, een wolverver, de wiskundeboeken van Euclides bestudeerde. Op 24-jarige leeftijd trouwde Eisinga met Pietje Jacobs, waarna hij zich in 1768 als wolkammer in Franeker vestigde.
Op 8 mei 1774 vond een bijzondere samenstand van planeten plaats. In de vroege ochtend stonden Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en de maan dicht bij elkaar aan de hemel. Er werd beweerd dat door de onderlinge krachten van deze hemellichamen de aarde uit haar baan geslingerd zou worden en in de zon verbranden.
Eelco Alta, predikant uit Bozum, deed deze voorspelling. In april 1774 verscheen in de Leeuwarder Courant een stukje over het geschrift van deze 'liefhebber van de waarheid', zoals hij zichzelf noemde. Het geschrift droeg de titel: 'Philosophische bedenkingen over de conjunctie van de planeten'. Alta’s ideeën zorgden voor veel onrust onder de bevolking. De overheden probeerden in te grijpen door het geschrift te verbieden, maar het kwaad was al geschied.
Zijn grote kennis van de wis- en sterrenkunde kwam Eisinga goed van pas toen in mei 1774 onrust uitbrak naar aanleiding van de voorspelling van Eelco Alta. Om de mensen een juist beeld van het zonnestelsel te geven  bouwde hij in zijn woonkamer een model van het zonnestelsel. Tussen zijn allereerste idee en de uiteindelijke realisatie verstreken zeven jaar. Sinds 1781 volgt het model van Eisinga zeer nauwkeurig de banen van de 6 planeten uit ons zonnestelsel. Daarmee is het het oudste planetarium ter wereld dat nog werkt.  (https://www.planetarium-friesland.nl/geschiedenis/)

De Planetariumkamer is waar het allemaal 'om draait' in het Eise Eisinga Planetarium. Het model van de zon met de 6 planeten die eromheen draaien, werkt nog steeds. Daarmee is het het oudste werkende planetarium ter wereld. Bij uw bezoek krijgt u uitleg in de Planetenkamer. Deze uitleg duurt ongeveer 15 minuten. De rest van het museum, waaronder het raderwerk, kunt u op eigen gelegenheid ontdekken. (https://www.planetarium-friesland.nl/het-planetarium/)

Er zijn diverse (rijks)monumenten in Franeker, zoals:

Pakhuis "Poolshof" in Franeker
Gebouw Froonacker 14  8801KD Franeker (gemeente Franekeradeel)  Friesland
Rijksmonument nummer: 15682
Pakhuis (brouwerij) onder diep zadeldak. In de top zes rondbogige openingen; gevelsteen. In het benedendeel de gevel nog slechts een rondbogige opening en een negenruitskozijn. In de zijgevel eveneens rondbogige openingen. Aanbouw tegen de wal onder zadeldak. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) (http://rijksmonumenten.nl/monument/15682/pakhuis-poolshof/franeker/)

Joop Dijkstra alias DJ Quickfinger en Gretke Koning introduceerden in 2016 het 'Eiskoud' Franeker biertje Planetenpils in het Planetarium. (zie https://franekercourant.nl/2016/05/13/franekers-lanceren-eiskoud-biertje-planetenpils, https://www.franekeractueel.frl/nieuws/eiskoude-franeker-planeten-pils-gepresenteerd-fotos/)
Planetenpils is een biertje geïnspireerd op Franekers trots; het Planetarium. Planetenpils kan omschreven worden als een biertje met een frisse en zachte smaak en dit maakt het een zeer toegankelijk biertje. (http://www.jellemaspecialiteiten.nl/assortiment/speciaalbieren/)

Jellema Specialiteiten, al jaren een begrip in Franeker
Sinds 1995 runnen wij, Gerke en Hilly, deze winkel. (http://www.jellemaspecialiteiten.nl/over-ons/) Ze verkopen o.a. Planetenpils.


De laatste stad van de Elfstedentocht, Dokkum. Deze stad staat bekend als een winkelstad, maar heeft ook een zeer historische binnenstad. Met maar liefst 140 rijksmonumenten is er van alles te zien in deze stad. Bovendien komt hier de Beerenburg vandaan, die moet je proeven!
Dokkum is de stad waar Bonifatius in het jaar 754 werd gedood. In 1298 kreeg Dokkum na Stavoren, IJlst en Harlingen de Friese stadsrechten. Van de rijke historie is nog veel terug te zien in Dokkum. In combinatie met de gezelligheid en het water wat zich rondom de stad bevindt, is deze stad zeker het bezoekje waard. Je kent vast Syb van der Ploeg, Sipke Jan Bousema en Dewi Pechler wel, zij komen ook allemaal uit Dokkum.
(http://friesland.nl/dokkum/)

Warner B. Banga & Piet de Haan schreven een boek over bierbouwen in Dokkum (zie https://bonifatius754.nl/#bierbrouwen-in-dokkum).

Aan de Diepswal 5 in Dokkum zal de kleinste stadsbrouwerij van Nederland geopend worden, waar experimenteel kan worden gebrouwen door o.a. leden van de Stichting Dockumer Biergilde en vanwaaruit de rijke bierhistorie van Dokkum uitgedragen zal worden. In het proeflokaal kunnen de brouwsels tevens worden gedronken. Deze locatie is in het leven geroepen om het cultuurtoerisme te stimuleren en een verbinding te zijn tussen de Bonifatiuskapel, het Museum Dokkum (met zijn Bonifatius-expositie) en de Markt, waar de contouren van de oude Bonifatiusabdij weer zichtbaar zullen worden: op deze locatie werd immers ooit het eerste Bonifatiusbier gebrouwen. (https://bonifatius754.nl/)

Brouwerij Bonifatius 754 is opgericht in 2015 en gevestigd in Dokkum. De geschiedenis begint al in de middeleeuwen, na het overlijden van Bonifatius in 754. De monniken van de net gestichte Bonifatiusabdij brouwden toen net het Dokkumer Bier.
Particuliere brouwers namen dit werk over tot een aantal van 19 Dokkumer brouwerijen. Het water voor dit vermaarde bier werd uit de Bonifatiusbron gehaald, zuiver en helder. Pas in 1876 stopte de laatste brouwer. Na 140 jaar is het Bonifatiusbier eindelijk terug in Dokkum! (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/dokkum/bonifatius-754)

Bonifatius, ook wel Bonifacius, geboortenaam: Wynfreth (Winfried) (nabij Exeter in Zuidwest-Engeland, 672 of 675. Hij werd gedood door stokslagen bij Dokkum zijnde op zendelingstocht, zeer waarschijnlijk op of rondom 5 juni 754 maar misschien ook later in 755[1]. Hij was een van de belangrijkste Angelsaksische missionarissen en kerkhervormers in het Frankische rijk, bisschop, martelaar en heilig verklaarde.
Bonifatius wordt ook de Apostel van de Duitsers genoemd. Meer nog dan missionaris was hij de inrichter van de kerkelijke structuren in het gebied van het huidige Duitsland en, wat evenzeer cruciaal is geweest, de binding daarvan aan de Heilige Stoel. Bonifatius werd zo de architect van het christelijke West-Europa, omdat hij een groot aandeel had in de grondvesting van de kerk van Rome en in de groei naar culturele eenheid van West-Europa.
Bonifatius wordt vaak afgebeeld met zwaard en bijbel, omdat hij zich zou hebben beschermd met een evangeliën-codex, maar dit gegeven komt niet voor in de vroegste levensbeschrijving (vita). De codex in Mainz met sporen van zwaardslagen is geen bijbel, maar een boek met tractaten tegen de Arianen, die ketters waren in Bonifatius' ogen en moesten worden uitgeroeid.[2] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bonifatius_(heilige))


Er zijn verscheidene werken geschreven over het leven van Bonifatius, van kort na zijn dood tot ongeveer 1100. Volgens de door Willibald geschreven vita, ongeveer dertien jaar na zijn dood, werd Bonifatius als Winfrid of Wynfrith geboren in een adellijke familie. Als familieleden van Bonifatius wordt ook wel vermeld Richard van Wessex, Willibald van Eichstätt, Winnibald en Walburga.[3]
Waarschijnlijk was Crediton in Devonshire zijn geboorteplaats. Willibald beschrijft hoe de jonge Winfried zich tegen de wil van zijn vader al wilde wijden aan het kloosterleven.....In 716 verliet Winfried Engeland om een eerste missie-expeditie naar Friesland te ondernemen. Hij wilde de bewoners bekeren tot het christendom door in hun eigen taal tot hen te prediken. Zijn eigen Oudengels of Angelsaksisch was immers verwant aan het Oudfries. Deze eerste zendingsreis werd een mislukking door de politieke omstandigheden: onder leiding van koning Radboud konden de Friezen in deze korte periode profiteren van de Frankische Burgeroorlog, die uitbrak na de dood van Pepijn van Herstal. Zij brachten de Franken, die onder leiding stonden van de latere hofmeier Karel Martel, in samenwerking met de Neustriërs een nederlaag toe in de Slag bij Keulen. Juist de Frankische steun was cruciaal bij de kerstening. Winfried werd door deze gebeurtenissen gedwongen huiswaarts te keren.... In 718 reisde hij eerst met aanbevelingsbrieven van de bisschop van Winchester naar Rome, om goedkeuring te verzoeken aan paus Gregorius II. De paus verleende hem als 'missionaris der Germanen' het recht om onder de Germanen ten oosten van de Rijn te bekeren tot het christendom en gaf Winfried een nieuwe naam: Bonifatius (hij die het goede doet), de naam van de heilige van de vorige dag, Bonifatius van Tarsus.
Na de dood van Radboud in 719 kon Karel Martel de Friezen terugdringen en kon bisschop Willibrord zijn missioneringswerk voortzetten. Bonifatius assisteerde hem hierbij vanuit zijn bases Antwerpen en Utrecht. Willibrord wilde hem aanwijzen als opvolger van de bisschopszetel, maar Bonifatius gaf de voorkeur aan het missioneringswerk en weigerde. Hierop ging hij in 722 voor de tweede maal naar Rome, waar de paus hem benoemde tot bisschop-missionaris van de Germaanse gebieden om deze zo onder het gezag te brengen van de kerk van Rome. Bonifatius reisde naar koning Luitpard van de Langobarden en werkte vijf jaar in Hessen, Thüringen en Friesland. ... Om de overmacht van christenen en het Frankische gezag te bewijzen, hakte Bonifatius volgens Willibalds hagiografie in 723 de heilige Donareik om. Deze stond in Geismar nabij Fritzlar op de grens van het gedeeltelijk christelijke Hessen en het grotendeels niet-christelijke Nedersaksen, niet ver van de Frankische vesting Büraburg. Toen er geen wraak volgde van de vereerde goden, namen veel van de Germanen het christelijk geloof aan. Het omhakken van de eik wordt door velen beschouwd als het begin van de kerstening onder de Noord- en Middelduitse Germanen.
Van het hout bouwde Bonifatius een kapel, gewijd aan St. Petrus; de kapel werd de kiemcel van het latere klooster in Fritzlar. Later vestigde hij daar het eerste bisdom in de Germaanse landen ten noorden van de oude Romeinse rijksgrens (limes). Tot 732 werkte Bonifatius in Hessen en Thüringen. ... In 732 benoemde paus Gregorius III Bonifatius tot aartsbisschop - zij het in eerste instantie zonder zetel - en tot pauselijk vicaris voor het oostelijke deel van het rijk der Franken. Bovendien verleende hij hem toestemming om bisdommen te gaan stichten. Tot aan 736 werkte hij in Beieren, waar hij de Kerk reorganiseerde, onder andere door het stichten van bisdommen in Regensburg, Passau, Salzburg en Freising.... Het was mogelijk Bonifatius die in 751 Pepijn de Korte tot koning zalfde. Zijn invloed nam echter aan het einde van zijn leven af. Ondanks de steun van de paus werd hij niet de bisschop van Keulen. ... Bonifatius had nooit de hoop opgegeven om ook de Friezen te bekeren tot het christendom. Volgens Bonifatius' biograaf Willibald verlangde hij de martelaarsdood en zou hij al een linnen doek in zijn boekenkist hebben gelegd om er na zijn overlijden in te worden gehuld.[10] Maar Bonifatius' belangrijkste motief om de lange reis naar Friesland te maken was het voorkomen dat een toekomstig bisdom Utrecht onder direct gezag van de Franken zou komen, in plaats van onder het gezag van Rome. Bisdom Utrecht moest niet onder een toekomstig aartsbisdom Keulen komen. Keulen, waar Bonifatius geen bisschop was geworden.[11] Als hoogbejaarde kerkelijk leider trok hij in 754 met een gevolg, militairen en bewakers,[12] opnieuw naar Friesland. De reis naar Dokkum had iets weg van een parade, een machtsvertoon. Bonifatius voerde kostbare relieken en geschriften met zich mee. Tot zijn gevolg behoorden veel kerkdienaren, waaronder twee wijbisschoppen met ieder weer een eigen gevolg. Er was een gewapende escorte en personeel. Er werden tenten meegevoerd om comfortabel te kunnen overnachten. Paarden moesten worden verzorgd en voor voedsel en drank was men niet van de plaatselijke bevolking afhankelijk. De bekeringsexpeditie leek voor de Friezen op een oprukkend leger, dat op 'kruistocht' was.[13] Hij doopte daar grote aantallen Friezen. Ook belegde hij een grote bijeenkomst om nieuw bekeerden tot het christendom gemeenschappelijk het sacrament van het heilig vormsel toe te dienen, die te Dokkum zou plaatsvinden. Hij sloeg daar zijn kamp op. Maar in plaats van daar zijn bekeerlingen te treffen, werd hij er de volgende ochtend overvallen door een groep gewapende Friezen die onder Bonifatius' missiecompagnie een slachtpartij aanrichtten. Op 5 juni 754 werd hij gedood, samen met zijn 52 metgezellen, onder wie zijn hulpbisschoppen Eoban en Adolar. De oude geschiedschrijving spreekt over moord, maar een aantal hedendaagse historici[14] plaatst daar kanttekeningen bij of verwerpt kwalificatie als moord geheel. Moord geldt in de Germaanse rechtsopvatting als een zeer oneervolle daad. Bonifatius met zijn gevolg is niet onverhoeds overvallen, maar kwam bij een openlijk gewapend treffen om het leven. Geen moord dus maar doodslag. De aanval vond niet plaats in het donker van de nacht maar bij het aanbreken van de dag waarop gewoonlijk veldslagen werden uitgevochten.[15]
In Utrecht, Mainz en Fulda begreep men dat Bonifatius vereerd zou worden en dat zijn laatste rustplaats een bedevaartsoord zou worden. De onenigheid tussen de steden wie met de eer zou strijken, eindigde in het voordeel van Fulda. Bonifatius had immers zelf te kennen gegeven in het door hemzelf gestichte klooster te willen worden begraven. Utrecht nam genoegen met relieken, die er waren achtergehouden, Mainz, de zetel van Bonifatius' bisdom kreeg de met bloed bevlekte kleren en zijn ingewanden. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bonifatius_(heilige))


Bonifatius wordt als grote heilige vereerd onder de rooms-katholieken en oosters-orthodoxen. Hij is los daarvan ook een bekende figuur in de Nederlandse geschiedenis, hoewel zijn rol daarin op zichzelf klein is geweest. Hij zou die bekendheid in het huidige Nederland waarschijnlijk niet gekregen en gehouden hebben als hij niet door de voor-christelijke Friezen gedood was op Nederlandse bodem wegens zijn heiligschennis aan hun eikheiligdommen.
Zijn betekenis voor de christelijke kerk in Europa is enorm. Als missionaris wordt zijn betekenis desondanks geringer ingeschat dan die van zijn voorganger Willibrord en zijn opvolgers Willehad en Liudger.[23]... De verering van Bonifatius ontstond reeds kort na zijn dood. Willibald beschreef een wonder dat aan Bonifatius wordt toegeschreven: het paard van de administrator Abba struikelde enige tijd na Bonifatius' dood op een terp, waarna daar volgens deze biograaf een zoete bron ontsprong. Het centrum van de verering ligt echter niet in Friesland. Na een kort verblijf in de Sint-Salvatorkerk in Utrecht en later in Mainz werd het stoffelijk overschot van Bonifatius overgebracht naar de abdij van Fulda, waar het in een schrijn onder het hoofdaltaar van de kathedraal werd begraven. Mede dankzij de Bonifatiusverering werd Fulda een belangrijk centrum van boekproductie (onder leiding van abten als Hrabanus Maurus) en sinds het midden van de negentiende eeuw één van de belangrijkste plaatsen van het Duitse katholicisme: elk jaar komen de Duitse bisschoppen samen bij Bonifatius’ graf.... De verering in Dokkum kreeg na de Reformatie eigenlijk pas weer gestalte in 1927 door de invloed van de karmeliet Titus Brandsma (overleden in Dachau in 1942; zalig verklaard in 1985). In 1962 werd in Dokkum een standbeeld voor hem onthuld door de toenmalige prinses Beatrix. Volgens de gemeente Dongeradeel komen er elk jaar tussen de 25.000 en 40.000 pelgrims naar Dokkum. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Bonifatius_(heilige))

Eerste liters bier gebrouwen in Brouwerij Dockum
15 sep. 2018 | Nieuws
Vorig weekend ... opende Brouwerij Dockum voor het eerst de deuren. Na een grondige verbouwing van het voormalig Adfunture Park aan de Hogedijken .... De gasten konden binnenkijken bij de nieuwste brouwerij van Dokkum, speciaal biertjes proeven en genieten van een diner verzorgd door ArtiSante.
Jongste bierbrouwer
Nederlands jongste bierbrouwer op professionele schaal Tim Cuperus is nog maar 22 jaar jong, maar vertelt vol passie en verstand van zaken over Brouwerij Dockum. De afgelopen maanden verdiepte Tim zich in de grote brouwketels van de Duitse leverancier Kaspar Schulz uit Bamberg en hield hij zich bezig met de installaties en verbouwing. Na maanden van voorbereiding werd onlangs door Tim de eerste liters Kâld Kletske gebrouwen in deze nieuwe brouwerij: “Het is echt geweldig om dit hele proces mee te maken. Dit eerste jaar willen we 2 dagen per week bier brouwen, onder andere Kâld Kletske en Bonifatiusbier, met als doel 50.000 liter bier per jaar. Maar de ambitie is om naar honderd- of tweehonderdduizend liter per jaar te gaan binnen twee of drie jaar.” ... Tijdens de rondleiding van Tim door Brouwerij Dockum vertelt hij vol enthousiasme over de indeling van het gebouw: “Hier vooraan komt de slijterij. Natuurlijk kun je hier de flesjes Kâld Kletske en Bonifatiusbier krijgen, maar ook andere soorten bier en andere bier gerelateerde producten. Daarachter zit een grote koelcel die ook toegankelijk is vanuit de keuken. ...Vanuit het restaurant is de prachtige en indrukwekkende brouwinstallatie te zien. Achter de glazen wand kun je alle onderdelen van het bierbrouwen volgen en dus Tim aan het werk zien: “Het hele proces is inderdaad te volgen. Ook wanneer er een groep is die een biertje zelf wil brouwen kan dat tegelijk met een andere groep die een proeverij doet in het restaurant. Of als je zit te eten kan je meekijken met wat er gebeurt in het brouwgedeelte. Het grote gebouw heeft veel mogelijkheden en de koperen brouwinstallatie staat centraal.”
Op de tweede verdieping is ook het zicht op de grote ketels en kom je in een grote ruimte die afgehuurd kan worden voor feesten en partijen. Langs het lange gedeelte zijn grote ramen met uitzicht op de tuin van de brouwerij. ... Via het vergaderzaaltje, wat ook verhuurd wordt aan externe partijen, wordt de werkruimte van Tim bereikt. Er staan verschillende soorten en maten ketels. In de twee grote 1000 liter ketels wordt voornamelijk Kâld Kletske en Bonifatiusbier gebrouwen, het proces van granen toevoegen en koken gebeurt boven en via leidingen gaat het “wort” naar beneden in ketels voor het gisten waardoor de suikers alcohol worden. De kleinere ketels zijn vooral voor uitprobeersels van Tim en voor groepen die samen een biertje willen brouwen: “Het proces van bier maken duurt ongeveer 5 tot 6 uren waarbij het natuurlijk vooral gaat om de beleving. Tussendoor drinken we een biertje en eten we een hapje en na 5 weken gisten is het eigen biertje klaar inclusief een bijbehorend etiket.” (https://www.in-dokkum.nl/content/eerste-liters-bier-gebrouwen-in-brouwerij-dockum/)

Sytze Hoogstins
De passie voor bierbrouwen heeft Tim, voormalig docent Wiskunde, van zijn vader en buurman wijlen Sytze Hoogstins. Al vanaf zijn 19e hielp Tim mee in de brouwerij van Sytze Hoogstins. Het begon met het bottelen, vullen van bierflesjes, maar dit werd al snel veel meer: “Vanaf mijn 17e volgde ik een Wiskunde opleiding maar hielp ik ook mee in de brouwerij. Vanwege mijn wiskundige kennis zag ik al heel snel te processen en verbanden die bij het bierbrouwen komen kijken. Sytze gaf mij de kans om zelf een recept te ontwikkelen en door middel van veel lezen, onderzoeken en veel geduld ontstond mijn eerste biertje. Tijdens de laatste levensfase van mijn buurman hielp ik steeds meer omdat het hem niet allemaal meer zelf lukte. Toen hij mij vertelde over zijn laatste wens van het opzetten van een professionele brouwerij en hij mij als brouwer wilde was ik echt trots! In het voorjaar van 2017 heb ik voor het eerst kennis gemaakt met de eigenaren van Bierbrouwerij Dockum en hebben we plannen gemaakt. Ongelooflijk wat er allemaal kan gebeuren in een jaar en waar we nu staan!”... Vanaf 1 december gaat het restaurant open en kan iedereen bij Brouwerij Dockum terecht voor rondleidingen, proeverijen, het brouwen van je eigen bier en nog veel meer. Plannen en ambities genoeg: “Ja we willen heel graag groeien. Kâld Kletske moet nog een groter merk worden maar het belangrijkste blijft dat het bier goed van kwaliteit is!” aldus bierbrouwer Tim Cuperus.
(https://www.in-dokkum.nl/content/eerste-liters-bier-gebrouwen-in-brouwerij-dockum/)

Stavoren is dé stad aan het IJsselmeer. Het is namelijk aan maar liefst drie kanten ingesloten door het IJsselmeer. Bovendien is Stavoren één van de Friese elf steden. Ontdek alles over Stavoren.
Staveren was vroeger de officiële naam van wat nu Stavoren is. De stad ligt in Zuidwest-Friesland en was de allereerste Nederlandse gemeenschap die stadsrechten verkreeg. De stad heeft een directe verbinding met de Friese Meren. Stavoren was ooit een zelfstandige gemeente, maar dit is niet meer het geval. Het Stadhuis van Stavoren kreeg hiertoe ook een andere bestemming, maar het is nog altijd mogelijk om er te trouwen (http://friesland.nl/stavoren/).

Het stadje Workum ligt in de Zuidwesthoek van Friesland en is één van de oudste stadjes van deze provincie. Sinds 1939 heeft Workum stadsrechten en behoort het tot de Friese elf steden. Een gegraven waterweg, de Wymerts, verbond de haven met de binnenmeren in Friesland (http://friesland.nl/workum/).

Harlingen is één van de Friese elf steden en heeft bijna 15.000 inwoners. Het is de op vier na grootste plaats in Friesland en is erg belangrijk voor de provincie vanwege de haven. Daarnaast is het een belangrijke verbinding met de Waddeneilanden. Vanuit Harlingen kun je met de boot naar Vlieland en Terschelling afreizen.
Bezienswaardigheden in Harlingen
In de stad is een deel van de verdedigingswerken nog altijd te zien, net als de oorspronkelijke grachtengordels en oude pakhuizen. Ook zijn er vele steegjes te vinden die de verbinding vormen tussen de grachten. De bruggen in Harlingen zijn erg leuk en interessant om eens te bezoeken! In Harlingen zijn veel monumenten en beelden te bezichtigen en hier is de Stenen Man waarschijnlijk de bekendste van. Dit beeld staat op de dijk van Harlingen. In de stad is een vuurtoren te vinden die absoluut het bekijken waard is. Ook is er een reddingsboot in Harlingen te vinden waar je een kijkje zou kunnen nemen (http://friesland.nl/harlingen/).

Er is ook een brouwerij:

HET BROUWDOK
Nieuwe Willemskade 8
8862 RZ Harlingen Haven
(http://hetbrouwdok.nl/het-brouwdok/kijkje-in-de-keuken/)

BrouwDok brouwerij in Harlingen groeit uit zijn jasje
De verschillende bieren zijn: een Wad Weizen, een Bolder Bock, een Hop Hûn en een Us Ale. Initiatiefnemer en brouwer Gerard Ypenga werkzaam in de ICT, kwam, wonend in Amsterdam, in het begin van deze eeuw in aanraking met de wereld van speciaalbieren. Fietsend voor fietsclub FC Trappist, die geponsord wordt door brouwerij De Prael, raakte hij besmet met het brouwvirus. Ypenga: "Een brouwerij die werkt met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, de één werkt zeven dagen, de ander zeven minuten, maar iedereen is onderdeel van dezelfde grote familie." Tussen 2000 en 2011 volgde hij brouwcursussen en bouwde een kleine testbrouwerij op zijn zolderverdieping. Al experimenterend won hij in die tijd een aantal aansprekende prijzen op wedstrijden, waaronder het open Nederlands kampioenschap. In 2011 besloot hij terug te keren naar Fryslân om zijn brouwerij-droom meer gestalte te kunnen geven. Hij ging in Harlingen wonen en ontmoette daar Johan ten Hoor, die tijdens zijn vele reizen over de aardbol als scheepstuiger en als bierliefhebber wereldwijd met allerlei bieren in aanraking was gekomen. Er is de afgelopen jaren druk geïnvesteerd in de door hen zelf gebouwde brouwerij. Die is nu volledig operationeel en maakt producties van honderd liter per keer. De brouwerij is een mobiele installatie, bestaande uit een maiskookketel met roerwerk en een filterkuip. Onder de pannen zitten gasbranders waarmee de temperatuur gecontroleerd kan worden.  Er is veel geïnvesteerd in temperatuur-gecontroleerde vergisting, waarmee het karakter van de ontwikkelde bieren in goede banen kan worden geleid. Op een brouwdag kunnen er twee 'batches' gestookt worden. Daarna duurt het ongeveer drie weken voordat het bier gebotteld kan worden. In de Brouwerij is ook een Accijnsgoederenplaats ingericht en de contacten met de Belastingdienst lopen mede daardoor uiterst soepel. Zo langzamerhand wordt de ruimte echter wat te krap en smaakt door de enthousiaste reacties op de kwaliteit en de smaak van de bieren het brouwproces naar meer. Daarvoor is er contact gezocht met de Nova Zembla Experience. In het kader van innovatie en duurzaamheid zijn er de nodige raakvlakken en op de expeditieschepen werd vanwege de beter houdbaarheid in plaats van water een licht gebrouwen bier aan boord meegenomen. Momenteel is de eerste grote productie Us Ale opgestart. Zoals de dubbelzinnige kwinkslag in de naam al doet vermoeden een op Amerikaanse hop-basis gebrouwen ale. Het motto van de brouwerij luidt 'Makke in Fryslân - Smakket Oeral'. En oeral is echt overal want zoals Gerard en Johan grijnzend vertellen: "Wij zijn wereldwijd via de webshop verkrijgbaar." De eerste series Weizen hebben inmiddels ook lokaal hun weg gevonden naar de detailhandel, zoals onder naar de Mitra en biologische winkel De Roode Ploeg in Harlingen.  (https://franekercourant.nl/2015/08/12/brouwdok-brouwerij-in-harlingen-groeit-uit-zijn-jasje)

Het gaat de laatste tijd hard met Het Brouwdok.
Naast dat we Het Brouwdok en Het Proefdok runnen voor onze bezoekers zijn we de laatste tijd druk bezig geweest met de grote verbouwing en een aanschaf 20HL installatie en daar gaat best wel veel tijd inzitten, maar tussendoor is ook de verkoop gestart van onze aandelen verkoop....Maar ook de gesprekken met gemeente, bouw- en installatiebedrijven gaan voortvarend. (http://hetbrouwdok.nl/hallo-wereld/)

TVTAS staat voor: Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog...

Vlieland is vanuit het westen gerekend het tweede bewoonde Nederlandse Waddeneiland, gelegen in de provincie Friesland, tot 1942 in de provincie Noord-Holland. Het eiland valt min of meer samen met de gelijknamige gemeente Vlieland. Ten zuiden van het eiland ligt Texel, ten oosten van Vlieland ligt Terschelling. Van de vijf bewoonde Waddeneilanden heeft Vlieland de hoogste duintop: 45 meter hoog.... Met 28 inwoners per km² is Vlieland na Schiermonnikoog de dunstbevolkte gemeente van Nederland; veruit de meeste inwoners wonen in de dorpskern.... In de vroege middeleeuwen maakte Vlieland deel uit van het gewest Texla. Het noordelijke deel van Texel, Eierland, was ooit een deel van Vlieland. Door het ontstaan van het Eierlandse Gat werd Eierland van Vlieland gescheiden. Door verdere veranderingen in zeestromen is Vlieland aan de westzijde steeds verder geërodeerd. Vroeger was er naast Oost-Vlieland (Osteynde) nog een tweede dorp, genaamd West-Vlieland (Westeynde), van dit dorp werden in 1736 de laatste huizen ontruimd na tientallen jaren van overstromingen en pogingen tot wederopbouw.
Bij Vlieland en Terschelling vond op 19 en 20 augustus 1666 de Ramp van 1666 of Holmes's Bonfire plaats: een Engelse aanval onder leiding van admiraal Robert Holmes leidde op 19 augustus op de rede van Vlieland tot de ondergang van de grootste koopvaardersvloot binnen de grenzen van de Republiek en de dag erop tot vernietiging van het dorp West-Terschelling. De Vlielander predikant Frans Esausz. den Heussen schreef er in 1667 een verslag over: Gedachtenisse van d’Engelsche Furie op de Vliestroom en der Schelling.[1]
In de Tweede Wereldoorlog was Vlieland onderdeel van de Duitse Atlantikwall. De Duitsers bouwden twee batterijen luchtafweergeschut en legerden meer militairen op het eiland dan er inwoners waren. Tot 1942 hoorde Vlieland bij de provincie Noord-Holland, net als Terschelling. Het Posthuis op het westelijk gedeelte van het eiland herinnert daar nog aan; de post kwam sinds 1677 via Texel naar Vlieland en ging dan door naar Terschelling. De Duitsers veranderden dit en deelden het eiland in bij Friesland.[2] Na de oorlog is deze wijziging van de provinciegrens niet teruggedraaid.
Hoewel Vlieland een Fries waddeneiland is wordt er, uitgezonderd door import van de vaste wal, geen Fries gesproken. Het oorspronkelijke dialect van Vlieland, het Vlielands, vond vooral aansluiting bij de dialecten van Texel en Noord-Holland. Het leek op het Tessels, maar onderscheidde zich daarvan door zijn klinkers. De laatste spreekster, mevrouw Petronella de Boer-Zeylemaker, overleed in 1993 op 107-jarige leeftijd. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlieland)

Naast deze geschiedenis is er de bekende mythe over een alternatieve ontstaanswijze van Vlieland. Het verhaal gaat dat in het verleden piraten de plek waar nu het huidige Vlieland ligt gebruikten om hun buit te verstoppen. Deze buit, met name bestaande uit sterke drank en wijn, nam dusdanige vormen aan dat bij vloed niet alles onder water bleef. En zo ontstond langzaam maar zeker een nieuw eiland. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlieland)
Terschelling (Terschellings: Schylge; Standaardfries: Skylge) is een gemeente in de provincie Friesland, tot 1942 in de provincie Noord-Holland. Vanaf het westen gerekend is Terschelling het derde bewoonde Nederlandse Waddeneiland.
Terschelling grenst ten noorden aan de Noordzee en ten zuiden aan de Waddenzee; ten zuidwesten ligt Vlieland en ten oosten Ameland. De totale strandlengte is zo'n 40 kilometer en de totale lengte van de fietspaden is ruim 70 kilometer.
Net als bij de meeste andere Waddeneilanden is het toerisme een belangrijke bron van inkomsten. In het hoogseizoen herbergt het eiland meer dan driemaal zoveel mensen als in de winter. Sinds 1981 is Terschelling jaarlijks in juni de locatie voor het Oerol Festival. Verder kent Terschelling de zeevaartschool Willem Barentsz (sinds 1875). ... Het eiland is in de middeleeuwen ontstaan nadat een zandplaat met de naam De Schelling samen ging met het oostelijker gelegen eiland Wexalia. De naam Wexalia, Wuxalia of Wecsile geldt als de middeleeuwse naam voor het gebied van Oost-Terschelling. De naam raakte al in de middeleeuwen in onbruik.
In de loop van de geschiedenis is Terschelling meermalen in andere handen overgegaan; de laatste keer was tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen Terschelling samen met Vlieland per 1 september 1942 van de provincie Noord-Holland bij de provincie Friesland kwam.[2] ... De Watersnood van 1287, op Terschelling ook wel de St. Hubertusvloed genoemd,[4] is een belangrijk moment geweest in de vorming van het huidige Terschelling en de rest van het Waddengebied. Voor die tijd was het eiland te voet bereikbaar vanaf Dijkshorn (naar alle waarschijnlijkheid het huidige Dijkshoek) aan de Friese kust naar Hoorn. Hierdoor was Hoorn de belangrijkste plaats op het eiland. Na de ramp was de passage niet meer mogelijk, en kwam de verbinding op West te liggen. Hierdoor werd West-Terschelling de belangrijkste plaats.[4]... Vanouds bestaat er op Terschelling een controverse tussen de bewoners van West-Terschelling, met een sterke gerichtheid op de zee, en de meer agrarisch georiënteerde bewoners van Oost-Terschelling. In 1612 leidde die controverse tot een scheiding van het eiland in twee bestuurseenheden, West-Terschelling en Oost-Terschelling. West-Terschelling werd vanuit het gelijknamige dorp bestuurd, het drosthuis van Oost-Terschelling stond in Midsland. Pas na de Franse bezetting in het begin van de 19e eeuw werd Terschelling weer een bestuurlijke eenheid, en werd West-Terschelling het bestuurscentrum van de gemeente. ... Na de verwoesting van een koopvaardersvloot op de Vlieree op 19 augustus 1666 (zie ook: Holmes’s Bonfire en de Ramp van 1666), werd West-Terschelling op 20 augustus 1666 tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog overvallen door een Engelse vloot.[5] De vloot stond onder leiding van admiraal Robert Holmes, vergezeld door de Hollandse deserteur de kapitein Laurentsz van Heemskerk. Men nam aan, dat zich op Terschelling deel van de magazijnen van de staat en de Oostindische Compagnie bevonden. Oorspronkelijk was Schout-bij-Nacht Holmes van plan om Vlieland aan te vallen, maar door een donderbui raakte het Engelse kruit nat en het dorp was in staat van verdediging gebracht. Dat was niet het geval op West-Terschelling. De admiraal voer met 11 compagnieën naar de haven van West-Terschelling (the town of Brandaris).[5] Zij troffen nauwelijks enige weerstand van de lokale bevolking. De soldaten trokken brandschattend door het bijna 300 huizen tellende dorp, dat vrijwel geheel in de as werd gelegd. In de Engelse geschiedenis heet dit Holmes' Bonfire.[5] De vuurtoren Brandaris, uit 1594, was in 1666 een van de weinige overgebleven gebouwen nadat de Engelsen West-Terschelling in brand hadden gestoken.[6]Door een loterij, hulp van doopsgezinden aan de wal en belastingvoordelen van de gewestelijke overheid (Holland) kon het dorp weer binnen een paar jaar worden opgebouwd. Hierbij speelde vooral ds. Grevenstein een zeer belangrijke rol. Het genoten belastingvoordeel werd overigens een paar jaar later weer teruggehaald. De brandlaag van 1666 is nog steeds aanwezig op Terschelling; een 8 tot 15 cm dikke zwarte roetlaag in het witte duinzand, zo'n 0,8 tot 1,5 meter onder de grond. In herdenkingsjaar 2016 wordt de brandlaag permanent zichtbaar gemaakt in de Commandeurstraat, een van de oudste straatjes van West Terschelling.[7]... Terschelling is rijk aan historische verhalen, maar ook veel verhalen die in de loop van de eeuwen zijn aangedikt. Zo wordt in de sage rond het Stryper Wyfke verhaald dat Engelse soldaten na de plundering van West-Terschelling in 1666 al stropend oostelijk over het eiland wilden trekken, maar klaarblijkelijk omkeerden, en direct het anker lichtten om huiswaarts te keren. De reden zou zijn dat de Engelsen in de verte bij het dorp Striep donkere schimmen zagen. Een oud vrouwtje waarschuwde met de woorden: "Ze staan er met honderden, maar liggen er bij duizenden." Ze doelde echter op het kerkhof waar honderden grafzuilen stonden, maar waar in de loop van de eeuwen duizenden begraven werden. De soldaten zouden dat hebben opgevat als dat er honderden soldaten stonden en er nog eens duizenden op de grond lagen.[15] (https://nl.wikipedia.org/wiki/Terschelling)

In 2005 openden Jolle Dijkstra en Ria Baldee de geheel opnieuw maar in oude, traditionele stijl gebouwde vakantieboerderij De Stormvogel. De boerderij ligt centraal op Terschelling en bestaat uit drie appartementen, twee Bed & Breakfast-kamers en een dagcafé met tuinterras.
Vanuit Gezond Genieten (Vof) ontwikkelt en produceert  Jolle Dijkstra likeuren, speciaal bieren en biologische vruchtensappen.Wat in 2006 begon als een aardigheidje voor het eigen dagcafé van vakantieboerderij De Stormvogel is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardig en succesvol bedrijf met een gevarieerd scala aan producten.
Voor het brouwen van de bieren zijn ze op zoek gegaan naar een geschikte kandidaat. De laatste knopen zijn doorgehakt en Lupus gaat de recepten voor Scelling Blond & Scelling Stout in productie nemen en als brouwerijhuurder zijn zij als VOF Gezond Genieten nauw betrokken bij het brouwproces. (https://www.biernet.nl/bier/brouwerijen/nederland/friesland/baaiduinen/terschellinger-bieren) Zie ook https://www.waddenpost.nl/nl/werelderfgoed/nieuws-blogs/zijn-waddenbiertjes-ook-bier-van-de-wadden

Scelling bieren worden gebrouwen met gerst, tarwe en sinds 2017 ook wilde gagel van Terschelling. De gewassen worden grotendeels ambachtelijk gedorst met de hulp van de plaatselijke dorsvereniging Helpt Elkander. Er zijn zeven verschillende Scelling bieren: van lichte zomerse bieren via de meer klassieke pils tot lekker donker herfstbier. Scelling bieren worden geschonken in veel cafés en restaurants op Terschelling maar zijn ook verkrijgbaar bij verschillende winkels op het eiland, aan de wal en op het internet. (http://www.terschellinger-bieren.com/)

Terschellinger Bieren is een bierbrouwerij op het eiland Terschelling in het plaatsje Baaiduinen. Eigenaar Jolle Dijkstra brouwt sinds 2011 onder de merknaam Scelling Bieren zijn ambachtelijke bieren.
De bieren van Terschellinger Bieren worden gebrouwen met gerst, tarwe en sinds 2017 ook wilde gagel van Terschelling. Deze gewassen worden grotendeels ambachtelijk gedorst met de hulp van de plaatselijke, eilander dorsvereniging ‘Helpt Elkander’. Deze gewassen worden vervolgens vervoerd naar - met zorg uitgekozen - brouwerijen in België waar de bieren worden vervaardigd.

Aan de voet van de Brandaris ligt de eerste Terschellinger Bierbrouwerij "Schoemrakker". De sinds 2014 in gebruik zijnde brouwerij bestaat hoofdzakelijk uit de brouwinstallatie, de vergistingstanks en de lageringstanks. Hier wordt met mooie grondstoffen ons heerlijke bier gebrouwen.
Een belangrijke grondstof is het water. Het brouwwater is afkomstig uit het waterwingebied in de Terschellinger duinen. Dit drinkwater wordt op 2 plaatsen gewonnen en bestaat uit een zoetwaterbel van ca. 100 meter dik, drijvend op het diepere zoute grondwater. Regenwater wordt door de duinen gefilterd, en het water in de bel is zo schoon, dat er nog nauwelijks extra zuivering nodig is. De brouwinstallatie is het hart van de brouwerij. Hier wordt de wort gemaakt die na vergisting bier is. De Schoemrakker brouwinstallatie is een 5 hectoliter installatie van Duitse makelij, bestaande uit een maisch-/kookketel en een filterkuip met whirlpool. Er wordt hier ambachtelijk gebrouwen, dus er is geen sprake van computergestuurde brouwschema's. (http://www.schoemrakkerbierterschelling.nl/nl/de-brouwerij)

Ameland (Standaardfries: It Amelân) is vanaf het westen gerekend het vierde bewoonde Nederlandse waddeneiland en behoort tot de provincie Friesland. Het gehele eiland valt onder één gemeente, die dezelfde naam draagt. ... De Waddeneilanden vormen de grens tussen de Noordzee en de Waddenzee die aan de zuidkant van de eilandenrij ligt. Ten westen van Ameland ligt het Borndiep met aan de overkant Terschelling, en in het oosten is bij helder weer nog net het nabijgelegen eiland Schiermonnikoog te zien.
Ameland bestaat voornamelijk uit zandduinen. Ten oosten van Buren ligt het Oerd, een drassig natuurgebied waar veel vogels leven en waar zeewater via een aantal geulen vrijelijk in- en uitstroomt. De totale strandlengte is 27 km en de totale lengte van de fietspaden is 100 km.... Op het eiland bevinden zich vier dorpen: Hollum, Ballum, Nes en Buren. Daarnaast bevinden zich er de buurtschappen Kooiplaats en Ballumerbocht. Vroeger was er nog een ander dorp, Sier genaamd, maar dat is bij stormen "verdronken" en ligt nu in de zee.[1] Hollum is het dorp met het oudste huis van Ameland, dat uit de 16e of vroege 17e eeuw dateert.[2]... De eerst bekende vermelding van Ameland komt uit een schenking van Reginmunt aan de Abdij van Fulda uit het begin van de 9e eeuw[3]. Reginmunt is een telg uit de aanzienlijke adellijke familie van de Reginingen. Het eiland werd daarin genoemd als het 'Insula que dictur Ambla' (het eiland Ambla geheten). Wanneer zich de eerste mensen op Ameland begaven is onduidelijk maar het eiland moet in ieder geval vanaf het jaar 850 bewoond zijn geweest.... In 1795 verloor Ameland zijn zelfstandigheid. De heerlijkheidsrechten werden afgeschaft. De representanten van het gewest Friesland beschouwden Ameland als veroverd gebied en namen het bestuur over. Ze ondervonden echter veel tegenwerking en de administratie werd angstvallig verborgen gehouden. Pas in 1801 werd Ameland een deel van de Bataafse Republiek en werd het ondergebracht bij het Departement Friesland.[10]
Na de Franse tijd en de stichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1815 werd het eiland deel van de provincie Friesland, en werden de heerlijkheidsrechten ten dele hersteld. Ameland werd een grietenij, de Friese voorloper van de gemeente, van Friesland, en bij de invoering van de gemeentewet werden de grietenijen gemeentes. De koningen en de koninginnen van Nederland handhaven vandaag nog steeds de titel vrijheer van Ameland. ...  Van 1871 tot 1872 werd bij het wantij een dam gebouwd tussen Ameland en het vasteland door een maatschappij voor landaanwinning van de Friese eilanden. Door aanslibbing wilde men landbouwgrond creëren. De provincie Friesland en het Nederlandse Rijk betaalden ieder 200.000 gulden. Het was geen succes: de dam bleek niet stormbestendig en na zware stormen in de winter van 1882, werd besloten met de reparatiewerkzaamheden te stoppen. De dam is bij laag water nog steeds deels te zien waardoor wadlooptochten gebruik kunnen maken van dit stukje historie. De veerdam bij Holwerd is de aanzet van deze dam.... In 1940 werden Duitse troepen naar Ameland gebracht. Binnen enkele uren was Ameland onder de controle van het Duitse leger. Omdat Ameland weinig strategische waarde had voor de geallieerden is er nooit een invasie uitgevoerd op Ameland. De Duitse troepen gaven zich pas op 3 juni 1945 over, bijna een maand na de capitulatie van nazi-Duitsland. Op Ameland zijn meerdere bunkers door de Wehrmacht aangelegd die deel uitmaakten van de Atlantikwall. De bunkers ten zuidwesten van Hollum dienden als kustbescherming voor de verdediging van het Borndiep. In november 2010 zijn er opgravingen verricht om te inventariseren of de bunkers als museum kunnen fungeren. Na deze opgravingen zijn de bunkers weer grotendeels begraven. ... Op Ameland wordt geen Fries, maar Amelands gesproken, een mengdialect dat verwant is aan het Stadsfries. In tegenstelling tot alle andere waddendialecten is het Amelands nog zeer vitaal. De bewoners worden Amelanders genoemd.
Ameland is door zijn bijzondere lichtval en landschap reeds lang een geliefde verblijfplaats voor kunstenaars. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ameland)

Sinds een aantal jaren brouw ik, Doeke Visser, mijn Amelander biertjes. Eerst in ons woonhuis in Ballum en sinds november 2009 in onze boerderij aan de Smitteweg, vlakbij Ballum op Ameland. De boerderij draagt de naam “Doekes hiëm”, naar mijn opa die in 1958 de boerderij heeft gebouwd. De boerderij is altijd in het bezit geweest van onze familie en sinds november 2009 woont er dus weer een Doeke Visser in de boerderij. Naast brouwen ben ik buschauffeur ... Sinds 2008 zijn mijn bieren te koop op een aantal locaties op Ameland. Onze boerderij hebben we helemaal verbouwd. Op de plek waar vroeger de stier en de kalveren stonden, is nu de brouwerij. In het open vak waar vroeger de trekker stond en de paarden stonden, hebben we een prachtige ruimte gemaakt waar een winkel, een proeflokaal en een “beerwall of fame” te vinden zijn. (https://www.amelanderbier.nl/)
Zie ook https://www.waddenpost.nl/nl/werelderfgoed/nieuws-blogs/zijn-waddenbiertjes-ook-bier-van-de-wadden


De bierbrouwerij is een ambachtelijke brouwerij. Dit houdt in dan er vóór en tijdens het brouwproces niet wordt ingegrepen bij brouwen. Het Amelander leidingwater wordt voor het brouwproces ook niet aangepast. Dit heeft als gevolg dat biertjes van verschillende brouwdata wel smaakverschil kunnen hebben. Toch streef ik ernaar het product zo constant mogelijk te houden qua smaak, geur en kleur. ... Wilt u ook eens komen genieten van ons mooie eiland? Huur een mooie bungalow bij Amelander Bungalow Verhuur Visser. Wij verhuren meerdere vrijstaande bungalows nabij het dorpje Ballum. U wordt verwelkomd met twee heerlijke biertjes van ons. (https://www.amelanderbier.nl/de-brouwerij/)


Schiermonnikoog (Eilanders: Schiermonnikeig, bijgenaamd Lytje Pole; Fries: Skiermûntseach is vanuit het westen gerekend het vijfde bewoonde Nederlandse waddeneiland en behoort tot de provincie Friesland. Het eiland is tevens een gemeente, die dezelfde naam draagt. Het aantal inwoners bedroeg per 31 mei 2018: 937 (bron: CBS). Schiermonnikoog is hiermee de kleinste gemeente van Nederland qua inwoneraantal, en is tevens de gemeente met de laagste bevolkingsdichtheid in Nederland. ... De bevolking spreekt van oorsprong het Eilanders of Schiermonnikoogs, een sterk van het Standaardfries afwijkend dialect. Door toenemende invloeden van buitenaf (onder andere van het toerisme) wordt het dialect langzaam verdrongen door het Fries en het Nederlands. Momenteel zijn er nog slechts zo'n zeventig mensen die het dialect kunnen spreken. Zij noemen hun eiland Lytje Pole, letterlijk 'Kleine Pol' (klein stukje grond).
...De hoogste duintop is 20 meter (ter vergelijking: op Vlieland 45 meter). ... De naam Schiermonnikoog wordt voor het eerst genoemd in 1440 in een akte (van Philips van Bourgondië). In 1580 werd Friesland protestants. Het klooster verloor alle bezittingen, en Schiermonnikoog werd onderdeel van het gewest Friesland. Het gewest verkocht het eiland wegens geldgebrek, en tussen 1638 en 1945 was Schiermonnikoog daardoor weer particulier eigendom. De familie Stachouwer bezat het eiland van 1640 tot 1859. Catharina Maria Stachouwer was tussen 1741 en 1761 voor twee derde eigenaar van het eiland. Zij liet zich Freule van Schiermonnikoog noemen. Haar eigenzinnige optreden bracht haar in aanvaring met de plaatselijke bevolking, en tot tweemaal toe riep zij bescherming van de Staten van Friesland in.
Van 1859 tot 1893 was het eiland bezit van de Hagenaar John Eric Banck. Deze liet een nieuwe waddendijk aanleggen en liet de duinen beplanten met helmgras om zandverstuivingen tegen te gaan. De Duitse graaf Hartwig Arthur von Bernstorff-Wehningen, lid van de familie Von Bernstorff, kocht het eiland in 1893 voor 200.000 gulden. Hij liet naaldbossen aanleggen voor de houtproductie. Toen hij in 1939 overleed, erfde zijn zoon Bechtold Eugen graaf von Bernstorff het eiland.
Schiermonnikoog werd gedurende de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers bezet. Zij bouwden ten noordoosten van het dorp een radarpost ("Schleidorp") en legden een smalspoorlijn aan voor het transport van per schip aangevoerd bouwmateriaal. Toen in april 1945 de provincie Groningen werd bevrijd door de Canadezen, vluchtte een groep van ongeveer 120 SS'ers naar het eiland, waar nog steeds een Duits garnizoen aanwezig was. Op 11 juni werden de laatste 600 man Duitse troepen op Schiermonnikoog door de Canadezen afgevoerd. Het eiland werd op 27 december 1945 door de Nederlandse staat geconfisqueerd, omdat het als vijandelijk vermogen werd beschouwd. Graaf Bechtold Eugen von Bernstorff kon het goed vinden met de eilanders, maar kon desondanks niet voorkomen dat het eiland van hem zou worden afgenomen. Na de Tweede Wereldoorlog eiste de Nederlandse regering via een noodwet alle bezittingen op van de Duitsers, NSB'ers en landverraders, en dus ook Schiermonnikoog. Ook in Duitsland werden grote delen van zijn bezit door de Russen afgenomen. In 1964 probeerde de graaf Schiermonnikoog terug te krijgen. Toen dat mislukte eiste hij een schadevergoeding van de Duitse staat. Bijna veertig jaar na de confiscatie kreeg hij in 1983 een vergoeding van 80 000 Duitse marken. ... Schiermonnikoog grenst ten noorden aan de Noordzee, en ten zuiden aan de Waddenzee. Ten westen ligt Ameland en ten oosten Rottumerplaat en de zandplaat Balg. ... Het eiland schuift door afkalving en aanslibbing steeds verder naar het oosten. Anno 2005 lag het oostelijk deel van het eiland op dezelfde locatie als het westen van het vergane eiland Bosch. Een kilometer van het oostelijk punt van het eiland, een gebied dat overigens bij hoogwater onder water staat, was in de provincie Groningen (gemeente Eemsmond) komen te liggen. Per 1 januari 2006 is de grens gecorrigeerd. Deze loopt nu door de geul de Eilanderbalg. De voornaamste reden voor de grenswijziging was het scheppen van duidelijkheid omtrent de verantwoordelijkheid voor rampenbestrijding omdat bovenlangs de Waddeneilanden veel schepen met giftige lading varen. Overigens bleek in 2018 dat de oostelijke punt opnieuw Groningen was binnengewandeld[1] ... Het gelijknamige dorp Schiermonnikoog is de enige plaats in de gemeente. Plaatselijk wordt dit dorp ook wel Aisterbun oftewel 'Oosterburen' of Darp oftewel 'Dorp' genoemd. Het dorp dateert uit 1719 en werd in opdracht van de familie Stachouwer gebouwd omdat het oorspronkelijke dorp Westerburen langzaam door de zee werd verzwolgen. Het dorp is een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland en is de noordelijkste plaats van Nederland.
Na de Tweede Wereldoorlog verrees aan de zuidkant van het dorp een nieuwe wijk, die door de bewoners Nieuw-Dokkum wordt genoemd. In deze wijk staat een vmbo-school en een sporthal.
Ter herinnering aan de betekenis van de walvisvaart in de periode na de Tweede Wereldoorlog staan er midden in het dorp bij de Willemshof twee kaken van een blauwe vinvis, meegenomen door de eilander Klaas Visser, die kapitein van de Willem Barendsz was. Na 1995 is een nieuwe wijk gebouwd aan de oostkant van het dorp.(https://nl.wikipedia.org/wiki/Schiermonnikoog)

In de nazomer en vroege herfst kleurt het eiland oranje. Niet de blaadjes van de bomen, maar de duindoornbessen geven het eiland kleur. De bessen zijn mega zuur, maar erg gezond en ze worden verwerkt in vele producten. Daar is sinds juni 2018 een biertje aan toegevoegd. En laat dit nou toevallig een Schiermonnikoogs-Belgisch recept zijn. ... Het nieuwe bier moest iets van duindoorn bevatten en na wat experimenten werd de receptuur van de “Schierse Hippo” vastgelegd. Het bier wordt op ambachtelijke wijze gebrouwen, na gisting, moet het enkele weken rijpen voordat er gebotteld kan worden. Maar dan kun je zelf nog zo enthousiast zijn, anderen moesten dit ook worden, zodat het ook in de markt weggezet kan worden.... Schiermonnikoger ondernemers werden uitgenodigd voor een proefdronk en waren ook enthousiast over dit licht alcoholische tarwebier (5,5° Alc.) Door de duindoorn is het bier niet bitter, maar eerder licht zuur te noemen. De “Schierse Hippo” is een echte dorstlesser welke te verkrijgen is op de terrassen van strandpaviljoen de Marlijn, restaurants Marina aan ’t Wad, Ambrosijn, Noderstraun, Wantij en de Tjattel, strandpaviljoen Paal 3, de Toxbar en ’t Aude Beuthus. Bij de Vrouwe Jakoba kun je de Schierse Hippo kopen als souvenir voor thuis. En bij Harm kun je allerlei verschillende cadeauverpakkingen verkrijgen. De Hippo staat niet voor een nijlpaardsoort dat op het eiland zou leven.  (https://www.vvvschiermonnikoog.nl/blog/van-oranje-bessen-maak-je-hippo) (http://schiersehippo.nl/)

Het eiland Schiermonnikoog  blijft nog wat achter bij de trend om eigen, lokaal bier te brouwen . In onze zoektocht naar de bruine rakkers van het eiland komen we twee merken tegen: Schier bier, te verkrijgen op de Reeweg nummer 4, met een eigen Facebookpagina en een biertje onder wel een heel speciale naam: Bier Boeloe. Brouwer Teake : “Boeloe heeft natuurlijk altijd kinderen als doelgroep gehad, maar nu de beer vorige week zijn twintigste verjaardag heeft gevierd, lijkt ons de tijdrijp om de volwassen Boeloe zijn eigen bier te geven”, aldus De Vos. Bier Boeloe zal een donkere, iets zoetige smaak krijgen, “Zacht als Janny de Poes, maar met een wat stekelig randje van Sipke de Stikelbaarch”, zegt De Vos, die hoopt dat de toeristen dit seizoen massaal Bier Boeloe zullen drinken. Zo te zien iets om vooral massaal om te glimlachen. (https://www.waddenpost.nl/nl/werelderfgoed/nieuws-blogs/zijn-waddenbiertjes-ook-bier-van-de-wadden)

Opmerkelijk is dat er momenteel geen enkel waddenbiertje voldoet aan de criteria die verbonden zijn aan het keurmerk  van Waddengoud. Om dat te verkrijgen moeten het product  en meer dan de helft van de grondstoffen afkomstig zijn uit de streek en moet het in de streek op duurzame wijze gemaakt worden. Nogmaals, op dit moment  voldoet geen enkel waddenbiertje aan de vier criteria van Waddengoud. ... Er zijn nog twee brouwerijen die het meest in aanmerking zouden kunnen komen voor het certificaat hoewel ze niet volledig aan alle  criteria van Waddengoud voldoen, namelijk die van Texel en Terschelling. De Texelse bierbrouwerij in Oudeschild is erg professioneel met landelijke distributie, die lokaal de granen inkoopt en naar het schijnt deze in een aparte charge laat vermouten in de Eemshaven. Scelling bier komt ook dicht in de buurt van het certificaat van Waddengoud vanwege hun bijzondere samenwerking met de dorsvereniging Helpt Elkander. Jammer is dat het hele proces van mouten en bier maken niet op Terschelling gebeurt, maar in België. Doeke Visser van de Amelander Bierbrouwerij is ook goed bezig, brouwt zelf, maar met uitzondering van de Amelander cranberries worden er geen lokale ingrediënten gebruikt. De herkomst van de Schiermonnikoger biertjes zijn onbekend. Vorig jaren waren bij de Spar nep-lokale bieren (Schiere Monnik bier) te koop die bij de Groninger Stadbrouwerij werden gebrouwen.(https://beleefdewadden.live/2016/08/20/__trashed-2/, https://www.waddenpost.nl/nl/werelderfgoed/nieuws-blogs/zijn-waddenbiertjes-ook-bier-van-de-wadden)

Er is één bedrijf dat niet op de Waddeneilanden is gevestigd, maar wel in aanmerking zou komen voor toekenning van het certificaat Waddengoud: Brouwerij Us Heit in Bolsward. Hun bier is namelijk het meest streekgebonden. De grondstoffen zijn afkomstig uit de Waddenregio: brouwgerst uit de Waddenstreek , vermout dat in een eigen mouterij (Mouterij Fryslân) en de hop  is afkomstig van een eigen plantage voor de eigen brouwerij in Bolsward. Het feit dat het bedrijf geen Waddengoud-keurmerk heeft is dat het niet kiest voor een duidelijke verwijzing naar het Waddengebied maar voor een Friese identiteit. (https://beleefdewadden.live/2016/08/20/__trashed-2/)

Friesland heeft streekproducten:

Admiraal Bierbrouwerij (Rhaladijk 7 Aldtsjerk)
Op de rand van de klei en de zandgrond, in het noorden van Friesland, staat een unieke bierbrouwerij.
Het pitoreske dorp Aldtsjerk ligt er verscholen achter een bosrijke omgeving met stinsen en states.
Naast de 'adelijke status' van weleer is Aldtsjerk het laatste dorp waar elfstedenschaatsers passeren voordat ze de laatste kilometers afleggen tot de eindstreep op de Bonkevaart.
Midden in het dorp, aan het water, staat café Moarksicht met z'n plafondbalk waar de naam op wordt geschreven van diegen die het als eerste, als er geschaatst kan worden, presteerd om schaatsend de route Leeuwarden - Aldtsjerk af te teggen. Een traditie van meer dan 100 jaar.
Bij Admiraals BierBrouwerij staat de huurbrouwer centraal. In de praktijk betekend dat, dat de brouw capaciteit voornamelijk beschikbaar is voor het brouwen van uw bieren (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/admiraals-bierbrouwerij-aldtsjerk) De installatie voor 1000 liter.
- een gasgestookte brouwketel van 1400 liter
- een filterkuip / whirlpool van 1200 liter
- 4 vergistingstanks, met koelmantel, van elk 1500 liter.
- 3 vergistingstanks, met koelmantel, van elk 1200 liter.
- 3 lagertanks van 1000 liter.
In de brouwerij is tevens een installatie van Speidel beschikbaar. Deze is eigendom van brouwerij De Hoge Stins uit Burgum.
Deze speidel heeft een capaciteit van 200 liter. Er zijn twee vergistingstanks voor beschikbaar van elk 240 liter.(www.admiraalsbierbrouwerij.nl/).


Brouwerij Brandsma volgt geen trends, maar creëert zijn eigen. Bier moet in basis gewoon simpel en goed zijn. Bij het ontwikkelen van een recept ga ik uit van een bepaald biertype en probeer daar mijn eigen twist aan te geven. Dit kan door het variëren van hop, mout en gist en eventueel kruiden of andere toevoegingen. De mogelijkheden zijn oneindig. Soms komt er dan een bier uit dat moeilijk in een hokje te plaatsen is.
ADRES
Straat: Reahel 21
Postcode: 9284 XG
Plaats: Augustinusga
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/brouwerij-brandsma) (www.brouwerijbrandsma.nl/) De Scheepsbouwer is het eerste bier van hobbybrouwer Johannes Brandsma uit Reahel. Het bier is een eerbetoon aan de scheepswerf van zijn vader, opa en overgrootvader. Het recept werkte hij uit naast de werf in een ketel van 50 liter. Uiteindelijk heeft hij 1000 liter gebrouwen in de Admiraals bierbrouwerij in Aldtsjerk (Waldnet, za 27 december 2014 20.37 uur, www.waldnet.nl/wn/nieuws/46847/Brouwer_Reahel_presenteert_eerste_bier.html) (http://biervat.blogspot.nl/2015/07/de-scheepsbouwer.html).


Friese Bierbrouwerij Us Heit
Bolsward
De Friese Bierbrouwerij is een klein familiebedrijf, die maar liefst acht verschillende speciaalbieren brouwt. Voor het brouwen van Us Heit speciaalbieren wordt uitsluitend gebruik gemaakt van natuurlijke ingrediënten en dat proef je: Natuurzuiver bier met karakter. Ook wordt hier een bijzondere single malt whisky gestookt, genaamd Frysk Hynder. Na het tweevoudige destillatieproces heeft deze single malt whisky op verschillende vaten, zoals wijn-, cognac- en sherryvaten, liggen rijpen. Zo heeft elke botteling zijn unieke smaak. Meer informatie over dit unieke product kunt u vinden op Us Heit Distillery. Benieuwd hoe ze dit brouwen en stoken? Kom dan eens langs voor een bezoek! Graag oant sjen in het proeflokaal van Us Heit in Bolsward!
ADRES
Straat: Snekerstraat 43
Postcode: 8701 XC
Plaats: Bolsward
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/friese-bierbrouwerij-us-heit?category_id=149) (www.bierbrouwerij-usheit.nl/)

Bolsward is één van de Friese elf steden. Ontstaan op drie terpen werd het een lange tijd gezien als bedevaartsoord. Inmiddels is de stad erg bekend dankzij de Elfstedentocht die door Bolsward komt (http://friesland.nl/bolsward/).

Bierbrouwerij Noarder Dragten
Drachten
ADRES
Straat: Grootzand 34
Postcode: 9202 XG
Plaats: Drachten
Land: Nederland
(http://www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/noarder-dragten)

Bierbrouwerij De Hoge Stins
Burgum
Kâld Kletske bieren (Hoogstins) zijn van hoge gisting. Ambachtelijk en met passie gebrouwen. Ongefilterd en ongepasteuriseerd, met nagisting op fles.
ADRES
Straat: De Linebeam 6
Postcode: 9251 NW
Plaats: Burgum
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/bierbrouwerij-de-hoge-stins)
Aangestoken door het succes van het MITRA project en de gelegenheid dat een bevriende hobbybrouwer, Gerrit Admiraal te Aldtsjerk, een eigen bierbrouwerij was gestart, ben ik in begin april in overleg met Gerrit gegaan voor een samenwerking.
Mijn idee was dat 1000 ltr. voor de lokale markt wel erg veel is en er zijn complete brouwinstallaties te koop met een schaalgrootte van 200 ltr. voor een beperkte prijs.    (geleverd door fa. van der Kooy te Jubbega)
Gerrit Admiraal was per 1/12/2013 gestart in de voormalige wijnmakerij “de Flearstins” met een brouwerij met ketels van 1000 ltr.  (zie ook: www.admiraalsbierbrouwerij.nl )
Mijn voorstel aan hem was een samenwerking te starten, middels de investering door mij van een brouwinstallatie van 200 ltr. (SPEIDEL) naast zijn grote ketels.  Admiraals brouwerij kan dan mijn ketels gebruiken voor nieuwe klanten met een kleine schaalgrootte om te starten en voordeel voor mij is dat ik weinig hoef te investeren en gebruik kan maken van alle faciliteiten van Admiraals brouwerij. Tevens heb ik dan de mogelijkheid om bij groot succes van Kâld Kletske, de ketels van 1000 ltr. te huren.... Per 7 mei 2014 sta ik nu ingeschreven bij de Kamer van Koophandel als “ Bierbrouwerij de Hoge Stins” (http://brouwerijdehogestins.nl/brouwerij-de-hogestins/).


Voor het kopen van diverse biertjes voor inspiratie van mijn hobby, kom ik vaak even bij de MITRA in Burgum; sinds vorig jaar in eigendom van Kees Jan Kempenaar en sindsdien slijterij Kempenaar.
Ik heb Kees Jan ook enkele keren mijn bier laten proeven en hij was erg enthousiast over de kwaliteit. Hij wilde dan ook graag mijn bier in het schap, maar ik mag als hobby-brouwer geen bier verkopen en de schaalgrootte is hiervoor ook veel te klein met 30 ltr. = 100 flesjes per brouwsel.
Na herhaald verzoek van Kees Jan, heb ik eind 2013, voorgesteld om voor hem een kleine brouwerij te zoeken die mijn recept zou kunnen brouwen voor MITRA; voor mij een leuk avontuur en een eer om te doen.
Helaas waren juist de kleine brouwerijen volledig bezet met brouwen voor eigen productie en kwam ik bij Sallandse Landbier Brouwerij te Raalte terecht, die echter brouwsels maakt van 1000 ltr. Dit is wel erg veel natuurlijk, maar Kees Jan durfde het wel aan als echte zakenman.  Uiteraard vond ik het geweldig leuk om mijn bier naar commercieel op te schalen en ik heb het hele proces begeleid.
We hebben hiervoor het blonde bier “Kâld Kletske” gekozen (http://brouwerijdehogestins.nl/project-mitra/)

BrouwDOK is opgericht door Gerard Ypenga om liefhebbers van ambachtelijk en smaakvol gebrouwen bieren een grotere keus te geven binnen het huidige aanbod. Maar ook diegene die niet tot de biergeeks of hopheads behoren wil Gerard graag kennis laten maken met de wereld van speciaal bieren.
ADRES
Straat: Wasbleek 1A
Postcode: 8861 XW
Plaats: Harlingen
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/brouwdok)
De  brouwers zijn:
GERARD YPENGA
Kwam in aanraking met het brouwvirus in Amsterdam bij brouwerij De Prael, al snel volgde een verdere verdieping in het brouwproces en bierbeleving.Gerard heeft in Friesland als enige een diploma als internationaal biersommelier en wordt als erkend lid van het bierkeurmeestersgilde op diverse brouwwedstrijden als jury ingezet. Hoopt brouwDOK op te kunnen schalen naar een voor iedereen toegankelijke brouwerij op de Willemshaven.
JOHAN TEN HOOR
Op zijn vele reizen over de wereld heeft Johan vele brewpubs bezocht en verschillende bierstijlen weten te waarderen. Hij kan dan ook met recht een echte bieravonturier genoemd worden. Wonend in Harlingen suddert zijn droom voor een lokale brouwerij al jaren en middels de bieren van brouwDOK worden de vlammen steeds groter en hoopt hij zijn droom te laten ontvlammen op de Willemshaven. Met zijn bedrijf Soul Surf Movements is hij door heel Europa te vinden voor diverse tuigage klussen.
LITTLE CREATURES
Een belangrijk onderdeel in het brouwprocess zijn onze microscopisch kleine vrienden. Als het werk van de brouwers erop zit gaan deze kleine wezens 24/7 aan de slag om de suikers om te zetten naar alcohol, koolzuur, esters en subtiele smaakprofielen. De door brouwDOK geselecteerde giststammen zorgen dat vergisting goed past binnen het te brouwen biertype. Brouwers maken wort, deze engeltjes maken er bier van. Het is dan ook een goddelijke drank. (C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2) (www.wolkom.com/)    

Kouwe Seun Pilsener
Harlingen
Kouwe Seun is een echt Harlinger biertje voor Ouwe Seunen en andere bierliefhebbers. Het bier is in dertien kroegen in Harlingen te krijgen en is bedacht door Richard Kienstra.
Kouwe Seun Pilsener heeft de nostalgische uitstraling van de Friese havenstad Harlingen. “Ouwe Seun” is de bijnaam van de Harlinger, die bekend staat om zijn eigenwijze karakter, net als Kouwe Seun; een eigenwijze pils met een frisse afdronk. Het fijne aroma geeft dit bier een aangename smaakbeleving (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/kouwe-seun-2?category_id=149).

Kleine Beer Brouwerij
Lemmer
De liefde voor mooie, lekkere en goede bieren heeft ons overtuigd om zelf de ketels op te stoken en de wereld deelgenoot te maken van onze passie voor bier. Sinds 2013 ontwikkelen wij onze bieren in onze proefbrouwerij in Lemmer om ze vervolgens bij een collega te laten brouwen. We vinden het niet alleen belangrijk dat je onze bieren lekker vindt, maar we willen je ook graag laten ervaren hoe het is om met bieren te koken of bij een maaltijd of een andere gelegenheid te serveren.
ADRES
Straat: Lennastraat 6
Postcode: 8531 JZ
Plaats: Lemmer
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/kleine-beer-brouwerij)
Sneeker Stadsbrouwerij Meerpaael
Sneek
Voor een bezoek aan onze bierbrouwerij of een proeverij in ons proeflokaal kunt u contact opnemen met Rein Zwerver die als brouwmeester u alles kan vertellen over het brouwproces.
In het voorjaar van 2016 zal ons proeflokaal gereed zijn en kunnen groepen tot 20 personen op afspraak onze bieren proeven. Misschien iets voor uw bedrijfsuitje of als toerist na een middagje zeilen op het Sneekermeer.
Prijs bierproeverij op aanvraag.
ADRES
Straat: Kleine Palen 8
Postcode: 8601 AB
Plaats: Sneek
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/sneeker-stadsbrouwerij-meerpael) Meerpael is een Sneeker Pale ale, [SPA] volgens Belgische traditie maar met een Sneeker tintje, een amberkleurig bier van hoge gisting met een tikje hopbitterheid maar zo zacht als fluweel (www.meerpael.nl/).


Brouwerij De Kroon op Leeuwarden is een initiatief van keukentafel-hobbybrouwer Ulco de Jong. Met zijn passie voor alles wat smaak, een 'bite'én liefst een stevige afdronk heeft, brouwt hij de meest uiteenlopende bierrecepten. Slaat een bierrecept aan onder vrienden, buren, collega's en andere bierliefhebbers, dan wordt dit recept elders in een brouwerij op grotere schaal gebrouwen. Zodat nog meer mensen van de Leeuwarder speciaalbieren van brouwerij De Kroon op Leeuwarden kunnen genieten. Proost! Tsjoch!
ADRES
Straat: De Oerset 16
Postcode: 8934 DA
Plaats: Leeuwarden
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/brouwerij-de-kroon-op-leeuwarden) De Kroon op Leeuwarden
De Oerset 16, 8934 DA Leeuwarde (www.dekroonopleeuwarden.frl/contact/) Heb jij een café, restaurant of andere horecagelegenheid en hou je van bier, onderscheid en lekker genieten? Dan hebben wij iets moois voor je: jouw eigen speciaalbier! Helemaal afgestemd op jouw (merk)persoonlijkheid en smaak. Bierconcepten gaat dit speciaalbier stap voor stap samen met jou ontwikkelen.
In 2015 won de door ons ontwikkelde Paddy O’Ryan Rosemary Porter de eerste prijs in de verkiezing ‘Lekkerste Huisbier van Nederland‘. Een mooi bewijs van ons ambachtelijk vakmanschap! (www.dekroonopleeuwarden.frl/bierconcepten/)
Ze hebben aandacht voor een bieroproer?

Op 21 januari 1435 werd de stad Leeuwarden één met de dorpen Aldehou en Hoek. Vóór die tijd bestond Leeuwarden alleen uit Nijehou dat op de terp de Middelzee lag. Aan deze samensmelting waren een paar voorwaarden verbonden:
1. Geen enkele Hollander zou ooit burgerrechten in de nieuwe stad mogen krijgen.
Deze voorwaarde was waarschijnlijk gericht tegen de machtige heer van Hoek, Pieter van Cammingha. Nog niet zo lang geleden had Pieter nog met de Hollandse graaf onderhandeld… Hoe dan ook, deze Pieter van Cammingha zou later één van de hoofdrolspelers zijn van het Leeuwarder bieroproer.
De Cammingha’s hadden veel geld en macht. Zo bezaten ze maar liefst zes stinzen (de eerste stenen huizen werden in die tijd steenhuizen genoemd, al snel afgekort tot stinzen). Hiervan stond er één in de Grote Kerkstraat en ongeveer aan het eind van het Cambuursterpad stond het sterke Camminghaborgh dat waarschijnlijk al in de 13e eeuw was gebouwd. En aan de Voorstreek stond het Camminghahuis. Dit werd aan het eind van de 15e eeuw bewoond door Pieter van Cammingha. Omdat de Cammingha’s vrijheren van Ameland waren, werd deze stins ook vaak het Amelandhuis genoemd. Op Ameland zelf hadden ze trouwens ook nog een stins en bijvoorbeeld ook in Ferwerd.
2. In de stad Leeuwarden mocht geen ander bier getapt worden dan Leeuwarder bier, dus bier dat in de stad was gebrouwen.
De machtige bierbrouwersgilde zal wel alles geprobeerd hebben om deze verplichting voor het hele jaar van kracht te laten zijn, maar dat is nooit helemaal gelukt. Omdat er ’s zomers veel meer bier gedronken werd dan ’s winters, werd men het erover eens dat in de zomer ook ander bier verkocht mocht worden in Leeuwarden. Een paar jaar lang werd van deze regel afgeweken en was het dus ook ’s zomers verboden om in Leeuwarden ‘bier van buiten’ te drinken… Logisch: er werd in die tijd bij vrijwel elke gelegenheid bier gedronken. Zo dronk men bij de geboorte ‘bernebier’ en bij de doop ‘doopbier’. Wanneer er werd verloofd kwam er ‘lovelbier’ op tafel. En tijdens begrafenissen schonk men ‘leedbier’ of ‘troostbier’. En als er bij nieuwbouw pannen op het dak kwamen, was het tijd voor ‘pannenbier’… en zo kunnen we nog heel lang doorgaan. De hele 15e eeuw wordt Friesland geteisterd door het geschil tussen de Schieringers en de Vetkopers. Waarom deze strijd een eeuw eerder oplaaide, weet niemand zeker. Er zullen vast vele factoren een rol hebben gespeeld. In elk geval hebben kloosters een grote rol gespeeld. Die hadden namelijk niet alleen grote geestelijke macht, maar ook economische en dus politieke.
Twee grote geestelijke kloosterordes springen eruit: die van de Premonstratenzers en die van de Cisterciënzers. Tussen die twee woedt een grote worsteling om de macht met als inzet: wie wordt de grootste en de sterkste? Deze worsteling leidt tot een openbaar conflict dat overslaat op de adel en de steden.
Al snel wordt het een strijd tussen kloosters en kloosters, steden en steden, grietenijen (een voorloper van de huidige gemeenten) en gouwen (landstreken).
Op 20 april 1483 komt er een eindelijk een verbond tot stand voor de tijd van vier jaar tussen het Vetkopersgezinde Leeuwarden en Bolsward en het Schieringer Sneek en Sloten. Één van de voorwaarden is vrije handel – inclusief de verkoop van bier! Ook spreken de partijen af dat ze elkaar in geval van oorlog helpen en onder geen beding vreemde soldaten het land binnenhalen.
Het is heel aannemelijk dat zowel de Leeuwarder brouwers als de stad zelf flinke economische schade ondervonden van het verbond. Er werd veel bier van buiten de stad geïmporteerd waarover de stad geen belastingen kon innen.
Dit heeft er toe bijgedragen dat het verbond in 1486 niet werd verlengd. Leeuwarden nam weer het oude besluit dat er geen ‘vreemd bier’ in de stad geschonken mocht worden. De Liwwadder brouwers waren er blij mee, maar veel kooplui en schippers natuurlijk niet: zij zagen hun omzet meteen flink kelderen.... En toen kwam de zomer van 1487. Op een warme dag in juli kregen een paar kooplieden van buiten de stad dorst. Heel erg dorst. Ze kwamen op die 23e juli terecht bij een herberg ergens in het noordoosten van de stad. Het waren Schieringer kooplieden en ze hebben vast bewust een Schieringer kastelein opgezocht.
En wat niet mocht deden ze toch. Ze vroegen en kregen Haarlemmerbier. Uit een vaatje dat in de winter de stad was binnengesmokkeld.
En wat smaakte die verboden vrucht ongelooflijk lekker!
Maar wat ze uitspookten ging al snel als een lopend vuurtje door de stad. En het duurde niet lang dat er Leeuwarder bierbrouwers op het toneel verschenen. Er vielen al snel harde woorden. En het ene woord lokte het andere uit en weldra begon het schelden. “Jij vuile Schier!” “En jij ellendige Vet!”. En er kwam al snel meer volk op de been. De twee vreemde bierdrinkers hadden al snel door dat ze tegen zo’n grote overmacht niet op konden. Daarom pakten ze hun biezen en maakten zich uit de voeten richting het Amelandhuis van Pieter van Cammingha. Als vooraanstaande Schieringer kon hij hen geen onderkomen weigeren. Een woedende Leeuwarder menigte zat hun op de hielen! Ze snelden door de openstaande poorten en er was nog maar net tijd om deze achter hen dicht te smijten… Het bieroproer heeft ertoe geleid dat de Schieringers en Vetkopers elkaar nog jarenlang voluit bevochten én dat beide partijen vreemde machten tot het vrije Fryslân toelieten: met als gevolg grote schade voor de provincie, het Friese volk én zelfs de vrijheid van alle Friezen (www.dekroonopleeuwarden.frl/het-bloedstollende-liwwadder-bieroproer-uit-1487/). Mooi verhaal...
Bijzonder dat er ondanks de stempel van de Cisterciënzers geen trappistenbrouwerij in Friesland is.

FRYSK
Wolvega
Bier als sportdrank voor fietsers en als promotiemiddel om het fietstoerisme in Friesland te bevorderen. Dat is Frysk Fietsbier, een alcoholvrij én limonadevrij pilsbier van het bureau voor toerisme Friesland Holland dat gebrouwen wordt bij Us Heit in Bolsward.
Frysk Landbier is een traditioneel uit Fries water, graan, hop en biergist gebrouwen zwaar bovengistend bier met nagisting in fles. Het zou een tripel zijn als de brouwer alleen gerstemout had gebruikt, maar dit volmoutbier bevat voor een derde ook tarwemout. Het is niet in de eerste plaats een dorstlesser, maar een genotsbier met een volle smaak voor bij het diner.
Bier met een boekje
Om het eigenzinnige karakter te benadrukken zit Frysk Landbier in een ‘champagnefles’ van 75 cl met een de hele fles omvattend papieren wikkel: een grote foto van een graanveld aan de Friese waddenkust. De bekroning is een afsluiter van kurk, verankerd met ijzerdraad (het muselet), en een capsule van goudfolie. Aan de hals hangt een full-colour boekje met alle makers van Friese regionale producten en beknopte informatie over vakantiebestemming Friesland. Een stoere Frysk Landbierpul van glas completeert het geheel.
ADRES
Straat: Hoofdstraat West 38
Postcode: 8471 HV
Plaats: Wolvega
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/frysk)




Frysk Fietsbier wordt exclusief voor Friesland Holland gebrouwen bij Us Heit in Bolsward (brouwerij met een eigen hoptuin!) onder supervisie van meesterbrouwer Aart van der Linde (www.friesstreekproduct.nl/nl/nieuws/25-frysk-fietsbier-alcoholvrije-en-limonadevrije-tegenhanger-van-radler).

Grutte Pier Brouwerij
Leeuwarden
Wij brouwen speciaalbier, bieren vol van smaak en karakter. Als je een bier van ons drinkt dan ervaar je iets, je maakt wat mee, je proeft onze passie voor bier. De bieren die wij brouwen zorgen voor een genietmoment. Je voelt je een held! De Grutte Pier Tripel is een bier voor helden!
ADRES
Straat: Groot Schavernek 19
Postcode: 8911 BW
Plaats: Leeuwarden
Land: Nederland (www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/grutte-pier-brouwerij)

Texel

Vlieland

Terschelling


VOF Terschellinger Bieren
Terschelling is met Scelling Blond, Scelling Stout, Scelling Koan en Scelling Zomer vier nieuwe speciaal bieren rijker. De bieren zijn verkrijgbaar in flesjes van 33cl en/of 75cl. Deze speciale bieren van hoge gisting zijn ambachtelijk gebrouwen en professioneel gerijpt. De bieren bevatten gerstemout en tarwe.
ADRES
Straat: Midslanderhoofdweg 32
Postcode: 8884 HJ
Plaats: Baaiduinen
Land: Nederland (http://www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/terschellinger-bieren)


Ameland
Amelander bierbrouwerij is een kleine ambachtelijke brouwerij met een bierwinkel en een gezellig proeflokaal in een verbouwde boerderij aan de Smitteweg net buiten Ballum. De verschillende soorten speciaalbier én cranberrylikeur worden hier met veel zorg gemaakt.
ADRES
Straat: Smitteweg 6
Postcode: 9162 EC
Plaats: Ballum, Ameland
Land: Nederland
(www.friesstreekproduct.nl/nl/drinks/brouwerijen/bierbrouwerijen/item/amelander-bierbrouwerij)

Schiermonnikoog... Ja wacht even, nu val ik in herhaling. Friesland heeft veel brouwerijen! Dus hop naar het Noorden!